Bức tranh thiên nhiên và con người trong bài thơ Chiều tối (6 Mẫu)

Phân tích thiên nhiên và con người trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh gồm 6 bài văn mẫu dưới đây không chỉ giúp những em lớp 11 có thêm những ý tưởng hay cho bài viết của mình mà còn tăng hiểu biết về nghệ thuật trình bày đặc sắc, cùng với đó là tình yêu thiên nhiên tha thiết của tác giả.

Bạn Đang Xem: Bức tranh thiên nhiên và con người trong bài thơ Chiều tối (6 Mẫu)

Bài thơ Chiều tối có sự hài hòa giữa phong cách cổ điển với hiện đại, giữa thiên nhiên với tâm hồn. Bài thơ đã cho người đọc thưởng thức bức tranh thiên nhiên đẹp và cảm nhận được vẻ đẹp của tâm hồn lớn. Vậy dưới đây là dàn ý và 6 bài văn mẫu hay nhất, mời những bạn cùng đón đọc.

Dàn ý phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối

I. Mở bài:

– Giới thiệu tác giả và tác phẩm, khái quát nội dung tác phẩm

• Tác giả Hồ Chí Minh
• Bài thơ “Chiều tối” trích trong “Nhật ký trong tù”
• Tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và ý chí vươn lên của người tù cách mệnh

II. Thân bài:

– Bức tranh thiên nhiên vùng núi lúc chiều tối:

• Những hình ảnh thân thuộc trong thơ ca cổ: cánh chim, chòm mây
• Không gian rộng lớn, hoang vắng
• Gợi sự đơn chiếc, mỏi mệt, lạc lõng

– Bức tranh đời sống con người khi chiều tối:

• Cuộc sống lao động đời thường
• tín hiệu của sự sống, sức sống
• Ánh sáng lò than mang lại hy vọng và niềm tin

III. Kết bài:

– Giá trị của tác phẩm: Bài thơ “Chiều tối” thực sự là một bức tranh tuyệt đẹp, hài hòa giữa những mảng sáng và tối, thiên nhiên và con người.

Xem thêm: Phân tích bài thương vợ của Tú Xương

Thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 1

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ muôn vàn yêu kính của dân tộc Việt Nam, là danh nhân văn hóa toàn cầu. Tài sản Người để lại cho nhân dân ta không chỉ bao gồm những trị giá sống sâu sắc mà còn có cả những sáng tác thơ ca xuất sắc. Bài thơ “Chiều tối” chính là một trong những thi phẩm tiêu biểu nhất của Người. Trong bài thơ, Hồ Chí Minh đã tái tạo một bức tranh thiên nhiên hài hòa giữa cảnh vật và cuộc sống con người. Đồng thời gửi gắm tư tưởng và ý thức ung dung, lạc quan của người đội viên cộng sản.

“Chiều tối” (Mộ) được sáng tác vào năm 1943, vào thời gian bác bỏ bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam, trên phố vận chuyển từ nhà giam Tĩnh Tây tới nhà giam Thiên Bảo, đi qua tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc. Lấy cảm hứng từ buổi chiều chuyển lao với quang cảnh tươi đẹp và cuộc sống đầm ấm, bức tranh thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp hoàng hôn đậm nét cổ điển:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Dịch thơ: Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Dưới ngòi bút tài hoa của bác bỏ, cảnh chiều tối miền sơn cước dần thành hình với không gian rộng lớn mênh mông nhưng đượm tương đối thở hoang vắng, tĩnh mịch. bác bỏ đã khéo léo sử dụng văn pháp chấm phá tài tình của thi ca cổ điển, sử dụng những hình ảnh gợi tả như cánh chim, chòm mây thân thuộc để trình bày cảnh xế chiều của một ngày dài đang dần trôi vào đêm tối. Đồng thời khắc họa tâm trạng của người tù cách mệnh đang lẻ loi nơi đất khách quê người.

Sau một ngày hoạt động vất vả, cánh chim đã mỏi mệt nên mải miết bay về rừng tìm chốn ngừng chân giữa không gian rộng lớn. Chúng sẽ tìm về chỗ ngủ thân quen còn người đội viên cách mệnh dẫu chân đã mỏi vẫn không biết bao giờ mới được ngừng chân và ngừng tại nơi nào? Giữa tầng không mênh mông, mây trắng lững lờ trôi. Hình ảnh “Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không” gợi liên tưởng sự ung dung tự tại mà đơn độc của người tù đang xiêu bạt. Trong tứ thơ cổ điển ẩn chứa nét hiện đại, hoàng hôn hiện lên êm đềm, giản dị, thiên nhiên đồng cảm với con người mà không đồng nhất. Ý thơ tả cảnh mà ẩn tình, gợi vẻ đẹp súc tích dư ba của thơ cổ điển. Thiên nhiên man mác nét buồn nhưng không bi lụy. Trong tâm hồn thi sĩ vẫn mạnh mẽ niềm tin, nỗ lực hướng tới sự sống, khát khao vì ngày mai tự do, phóng khoáng.

Chính vì vậy, khi thời khắc cuối cùng của ban ngày đã tới, bóng đêm đang bao phủ xuống vạn vật, bức tranh thiên nhiên dưới ánh nhìn của thi sĩ đã hiện lên bóng sáng của con người, của cuộc sống sinh hoạt đời thường:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết lò than đã rực hồng)

Giữa núi rừng hoang vu, bỗng hiện lên dáng hình của một thiếu nữ đang bận rộn xay ngô để chuẩn bị cho bữa cơm tối. Đây là một hình ảnh bình dị, sắp gũi nhưng chính nó lại là chất xúc tác cho dòng xúc cảm đang trào dâng trong lòng thi sĩ. Hình ảnh ấy diễn tả vẻ đẹp tuyệt vời về con người lao động trẻ trung, hăng say. Sự xuất hiện của tương đối thở con người đã trở thành tâm điểm và thổi hồn cho bức tranh thiên nhiên, xua tan sự âm u hoang vắng của núi rừng về đêm, xua tan nỗi đơn chiếc, lẻ loi của người tù cách mệnh.

Từ đó, thiên nhiên bỗng hòa quyện vào cuộc sống con người, tạo nên bức tranh rét mướt, xinh đẹp. Hình ảnh “lô dĩ hồng” – lò than rực hồng là nét vẽ hoàn thiện bức tranh, kết thúc bài thơ, đồng thời cũng là nhãn tự bài thơ. Ánh than hồng không những làm bừng sáng cả không gian đang bị bóng tối bao trùm mà còn gửi gắm niềm tin, hy vọng, sự lạc quan vào tương lai của người đội viên cách mệnh.

Bài thơ sử dụng thành công thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, phối hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển và hiện đại. tiếng nói thơ cô đọng, súc tích với những hình ảnh vận động tự nhiên, bất thần từ bóng tối tới ánh sáng… văn pháp gợi tả thiên nhiên với những hình ảnh bình dị, sắp gũi mà giàu xúc cảm. Từ đó, khắc họa bức tranh thiên nhiên giao quyện bức tranh cuộc sống con người nơi núi rừng hoang dại. Đặc biệt giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh, thể hiện ý thức lạc quan, niềm tin dằng dai của Người vào tương lai phía trước.

Với những trị giá sâu sắc, “Chiều tối” đã trở thành một trong những thi phẩm tiêu biểu của hồn thơ Hồ Chí Minh và thời đại. Dù cho bao năm tháng trôi đi, độc giả vẫn luôn rung động trước vẻ đẹp thiên nhiên và xúc cảm nhân vật trữ tình trong tác phẩm.

Xem thêm: Phân tích Chiều tối của Hồ Chí Minh

Phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 2

bác bỏ Hồ – người Cha già muôn vàn yêu kính của dân tộc, đã mở ra trục đường cứu nước, giúp dân tộc ta có được độc lập, tự do, thoát khỏi kiếp nô lệ lầm than. Người không chỉ là một con người đầy tài trí, tinh thông văn hóa những dân tộc mà còn là người thông suốt văn thơ. Nhật kí trong tù của Người là một trong những tập thơ xuất sắc nhất trong nền thơ ca Việt. Tập thơ đó được viết trong những năm tháng Người bị giam cầm ở nhà tù Tưởng Giới Thạch. Mỗi bài thơ là một câu chuyện Người kể lại về cuộc sống trong tù, là ước mơ, là khát khao được tự do của Người. Trong số đó, bài thơ Chiều tối là một bài thơ hay nhất, là bức tranh thiên nhiên và con người cùng hòa quyện.

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

Dịch thơ:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Trong cả tập thơ Nhật kí trong tù, có nhẽ Chiều tối là bài thơ có hoàn cảnh ra đời đặc biệt nhất. Bài thơ được gợi cảm hứng và được viết lên sau lần bác bỏ Hồ phải chuyển trại giam từ Tĩnh Tây tới nhà lao Thiên Bảo. Và trong lần ấy, Người đã viết lên Chiều tối để truyền tụng bức tranh thiên nhiên đẹp tơ tưởng cùng với đó là bức tranh về cuộc sống con người trong buổi chiều hôm. Được viết bằng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cổ điển, bài thơ vừa là tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Người, vừa thể hiện ý chí mãnh liệt vượt lên trên mọi hoàn cảnh của Hồ Chí Minh.

Mở đầu bài thơ, Người đã vẽ lên cho người đọc thấy một quang cảnh thiên nhiên đẹp tới tơ tưởng, một quang cảnh vừa nhẹ nhõm, êm dịu, vừa đằm thắm, sinh động biết nhường nào:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không

Dịch thơ:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”.

Mở đầu bài thơ cổ với chỉ bằng vài nét bút chấm phá, Hồ Chí Minh đã cho chúng ta thấy được cả một không gian thật rộng lớn, mênh mông và thoáng đãng. Đó là một bầu trời với những cánh chim đang chao lượn “quyện điểu”, lướt thật nhanh bay về rừng, và những chòm mây “cô vân” loáng thoáng lững lờ giữa không trung. Hai câu thơ bật lên, chỉ gợi tả chứ không hề đặc tả vậy mà cái hồn của cảnh vật vẫn cứ hiện lên thật rõ ràng. quang cảnh hiện lên thật bình dị: cảnh chiều với một đàn chim đang vỗ đôi cánh mỏi mệt tìm về với nơi trú ngụ của mình và những áng mây lẻ loi đang chập chờn bay chầm chậm giữa tầng không mênh mông. không hề có một từ chỉ cảnh chiều, vậy mà chỉ cần đọc hai câu thơ thôi, người đọc vẫn nhận ngay ra rằng đây là một buổi chiều hoàng hôn ửng đỏ. Nghệ thuật lấy điểm tả diện đã phát huy tác dụng thật rõ ràng bởi sự vận dụng đầy sáng tạo của Người. Chỉ nhìn cánh chim kia, tầng mây kia, người ta nhường nhịn như thấy được cả không gian đang trải rộng ra, bầu trời cao hơn, mênh mông hơn còn không gian thì thật êm đềm, tĩnh lặng. Chỉ là nét chấm phá nhẹ nhõm cơ bản, nhưng bức tranh thiên nhiên ở đây đã hiện lên thật đầy xúc cảm và màu sắc.

Cũng như Nguyễn Du đã từng cảm thán:

“Chim hôm thoi thót bay về rừng”

Thì ở đây, Hồ Chí Minh cũng đã làm được điều tương tự. Chỉ với cánh chim chao nghiêng trên bầu trời chiều kia, Người đã gợi lên ý niệm không chỉ không gian mà còn cả về thời gian nữa. Chỉ bằng hai câu thơ rất mộc mạc thôi, Người đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên yên bình, tĩnh tại. Không như cánh chim trong câu ca dao “chim bay về núi tối rồi” hay trong câu thơ của Nguyễn Du đều có sự vận động đôi cánh “bay”, cánh chim trong thơ của Người chỉ tĩnh lặng lướt nhẹ trên tầng không bởi vì nó đã rất mỏi mệt, chỉ muốn lướt nhẹ thật nhanh tìm về một “chốn ngủ” trong rừng của mình. Hình ảnh cánh chim trong thơ của Hồ Chí Minh nhường nhịn như mang một nỗi niềm rất sâu sắc về tâm trạng, về xúc cảm. Cánh chim ấy có chăng chính là xúc cảm của Người trên trục đường vận chuyển tới nhà lao, mỏi mệt chỉ muốn tìm một “chốn ngủ”, chốn trú chân trong cuộc hành trình để rồi ngày mai lại tiếp tục một hành trình mới? Có thể trông thấy rằng nhường nhịn như có một sợi dây vô hình tương đồng nào đó trong cánh chim kia với tâm trạng của Người hay chăng?

Không gian chiều tối ấy trong bài thơ, không chỉ có cánh chim chao lượn mà còn có cả những áng mây bồng bềnh. Người ta đã từng thấy nhiều áng mây khác trong thơ của Nguyễn Khuyến:

Xem Thêm : Top 33+ mẫu Kết bài Chiều tối hay nhất

“Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt”

Hay trong thơ của người xưa:

“Mặt đất mây đùn cửa ải xa”

Nhưng ở trong thơ Hồ Chí Minh, mây ấy lại khác vô cùng:

“Cô vân mạn mạn độ thiên không”

Không như Nguyễn Khuyến viết về tầng mây trong tiết trời thu, không buồn bã như trong thơ Đỗ Phủ với “mây đùn cửa ải”, mây trong thơ của bác bỏ lại nhường nhịn như vận động, dù cái vận động ấy chỉ rất nhẹ nhõm “trôi nhẹ”:

“Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”

Dù là một chất liệu vô cùng thân thuộc, thế nhưng Người vẫn dựng lên cho nó một cái hay rất riêng. Mây trong Chiều tối gợi lên sự đơn chiếc tới khó tả, đọc thơ Người mà ta như thấy cả một không gian đơn chiếc, quạnh quẽ tới nao lòng. Chỉ có một “chòm mây” riêng lẻ “cô vân”, lững lờ trôi nhẹ, lãng đãng trên “tầng không”. “Chòm mây” ấy phải chăng chính là con người đang đơn chiếc, đang lẻ loi, băn khoăn mà trằn trọc, lo lắng cho tương lai của người tù rồi sẽ đi về đâu?

Tóm lại, chỉ bằng hai câu thơ ngắn ngủi, thế nhưng Hồ Chí Minh đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên thôn quê thật yên bình biết mấy với những cánh chim trời và những làn mây trôi. Cánh chim trong thơ Người không mất hút trong không trung vô tận như thơ Lý Bạch “bầy chim một loạt bay cao” mà nó đang bay theo tiết điệu yên bình vô tận của cuộc sống hiện thực: sáng đi kiếm ăn, chiều về nhà ngủ. Và đám mây kia, cũng không vồn vã, buồn tủi mà cũng đang trôi yên ả trong không gian yên bình. Vậy mới biết, bác bỏ Hồ dù đang trong cảnh lao ngục tù đày, phải sống trong cảnh đày đọa, thì Người vẫn giữ được hồn thơ, ý chí của mình vượt lên trên tất cả để có thể cảm nhận được cảnh sắc thiên nhiên, bức tranh thiên nhiên chiều tối đẹp và bình yên tới vậy. quả thực là một ý chí “thép” của người làm cách mệnh! Ta cũng thấy được trong đó sự ung dung của Người, phong thái đĩnh đạc của thi nhân dù Người đang trong vòng xiềng xích, ngục tù.

nếu như như trong hai câu đầu, nét bút chấm phá của Hồ Chí Minh đã gợi tả lên một quang cảnh thiên nhiên chiều tối đầy yên bình thì ở hai câu sau, Người lại vẽ lên quang cảnh của cuộc sống con người nơi thôn quê:

“Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”.

Vẫn là nét bút chấm phá thân thuộc, nhưng ở đây Hồ Chí Minh còn sử dụng thêm giải pháp ước lệ của thơ ca cổ khi vẽ lên hình ảnh cô thôn nữ xóm núi. Vậy nên, bức tranh về cuộc sống con người ấy hiện lên thật trung thực và sống động. Trên nền của không gian nơi thôn quê, hình ảnh người thôn nữ trở thành nhân vật trung tâm của bức tranh. Hồ Chí Minh dù vẫn còn đang lê bước chân mình trong xiềng xích, thế nhưng Hồ Chí Minh vẫn cảm nhận được thật rõ vẻ đẹp của con người lao động.

nếu như như ở hai câu thơ trên, hình ảnh thiên nhiên đang đi vào chiều tối, đàn chim cũng đang trở về tổ của mình để ngơi nghỉ sau một ngày mỏi mệt, và đám mây cũng lững lờ trôi nhàn tản trên bầu trời, thì hai câu sau, nhịp thư lại nhanh hẳn lên để thể hiện nhịp sống của con người lao động. Khi thiên nhiên đang dần bước vào giai đoạn ngơi nghỉ thì con người vẫn đang tiếp tục nhịp sống thường nhật của mình và nhường nhịn như nhịp sống ấy còn gấp gáp hơn nữa. Con người giờ đây trở thành chủ thể trung tâm của bức tranh thiên nhiên. Cô thôn nữ trong bức tranh thơ đang siêng năng lao động cần mẫn, không ngừng nghỉ, “ma bao túc” rồi lại “bao túc ma hoàn” – một vòng lặp tuần hoàn. Những vòng quay lặp lại ấy đang vun vút xay ngô còn thời gian đang trôi dần đi trong tĩnh lặng. Con người trong thơ bác bỏ chẳng tĩnh lặng, buồn tẻ như trong thơ bà Huyện Thanh Quan:

“lum khum dưới núi tiều vài chú
loáng thoáng bên sông chợ mấy nhà”

Mà con người ở đây dù trời xế tà thì họ vẫn đang vận động, đang lao động trong cuộc sống hằng ngày. Chính hành động ấy đã góp phần làm tăng thêm tính sống động, góp thêm tương đối ấm con người cho bức tranh thiên nhiên yên bình kia. Con người trong Chiều tối đã trở thành chủ thế làm chủ thiên nhiên chứ chẳng bị thiên nhiên bức ép như trong thơ thượng cổ nữa. Hai câu thơ tả thiên nhiên thật tĩnh lặng, im lìm tới nhường nào thì hai câu thơ này lại đột nhiên sôi nổi hẳn lên. Chính cuộc sống con người đã mang thêm phần tương đối ấm cho quang cảnh thiên nhiên. Không chỉ vậy, Người còn gọi người con gái đang xay ngô bên bếp lửa kia là “sơn thôn thiếu nữ” – một từ thật gợi lên bao nhiêu xúc cảm. “Thiếu nữ” – một cô gái trẻ, tràn trề thanh xuân, đó là tiếng gọi thân yêu, trìu mến, gợi tả niềm vui sướng, hoan hỉ khi bắt gặp con người chốn hoang vu này.

Hơn thế nữa, hình ảnh “cô em xóm núi” không xuất hiện một mình đơn độc như cánh chim ở trên mà kế bên còn là một “lò than” sốt dẻo đang dần “rực hồng”. Trong một buổi chiều tà dần tối, không khí đang dần trở lên cóng lạnh thì một bếp lửa hồng ánh lên kia thật làm người ta ấm lòng biết bao. không những nó sưởi ấm không khí mà còn sưởi ấm cả tâm hồn của người thi sĩ. Nó rét mướt và lan tỏa biết nhường nào. Bếp lửa “rực hồng” ấy qua con mắt tinh tế của người thi sĩ cũng thể hiện niềm lạc quan, niềm tin tưởng của người cộng sản rằng ngày mai sẽ luôn tươi sáng, rực hồng như bếp lửa kia.

Từng câu thơ trong Chiều tối của Hồ Chí Minh không hề nhắc tới một khái niệm thời gian, thế nhưng từ khi nhìn thấy bức tranh thiên nhiên rồi tới bức tranh con người, người đọc vẫn nhận thấy sự luân chuyển của thời gian theo cánh chim, theo làn mây, theo cả những vòng quay xay ngô của cô thôn nữ. Cô thôn nữ xay xong ngô thì lò than cũng hồng rực lên, tức là trời đã sập tối hẳn. Buổi chiều qua rồi buổi tối tới nhưng cái tối của buổi đêm không hề âm u mà lại rất rét mướt, rất sáng bởi có bếp lửa hồng đã làm rực lên tất cả. Sự vận động, luân chuyển liên tục từ sáng vào tối rồi lại từ tối trở lại sáng. nếu như cả bài thơ là một bầu trời lẻ loi, đơn chiếc buồn tủi thì hai câu thơ cuối với sự xuất hiện của con người, của bếp lửa đã làm ấm lòng người thi sĩ và người đọc chúng ta rất nhiều. Cô thôn nữ và bếp lửa hồng đã châm lên ngọn lửa sưởi ấm cả quang cảnh đơn chiếc của người tù xa quê nơi xứ người. Cũng từ đó, nó như tiếp thêm cho con người đang bị xiềng xích kia niềm tin và sức mạnh, niềm lạc quan để vượt qua nghịch cảnh khó khăn này.

Bài thơ Chiều tối là sự phối hợp của bức tranh thiên nhiên và bức tranh con người lao động. Bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng nhưng bức tranh con người lại sinh động, trung thực và rét mướt vô cùng. Tổng thể của bức tranh ấy là tâm hồn yêu thiên nhiên, niềm lạc quan, tin tưởng của người tù xa quê vào cuộc sống, vượt lên trên nghịch cảnh.

Bằng thể thơ cổ thất ngôn tứ tuyệt cùng với những giải pháp chấm phá, ước lệ cổ điển, Hồ Chí Minh đã vẽ lên bức tranh Chiều tối thật hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Có thể nói, đây là một trong những bài thơ hay nhất trong những tác phẩm thơ ca của Hồ chủ toạ. Không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên, niềm tin cuộc sống mà nó còn thể hiện một ý thức, ý chí sắt đá trong tâm hồn thi sĩ của Hồ Chí Minh.

Phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 3

Một buổi chiều tối, vào cuối mùa thu năm 1942, trên trục đường chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo, dù đã trải qua một ngày dài gian lao, vất vả nhưng bác bỏ vẫn còn tiếp tục bị bọn lính áp giải trên phố và trước mắt là một đêm trong nhà giam chặt hẹp, rếch rác, lại “Được cùm chân mới yên bề ngủ/ Không được cùm chân biết ngủ đâu”. Những đày đọa ban ngày chưa qua, những đày đọa ban đêm đã sắp tới. Vậy mà trong hoàn cảnh ấy, người vẫn vượt lên trên tất cả để ghi lại một bức tranh thiên nhiên và cuộc sống thật đẹp:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”.

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng).

Cả bài thơ là bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người sắp gũi, sinh động trong cảm nhận của một người tù cách mệnh.

“Chiều tối” mở đầu bằng hai câu thơ trình bày thiên nhiên vừa sắp gũi lại vừa khác lạ. Cũng giống như trong thơ ca cổ điển phương Đông, quang cảnh thiên nhiên trong hai câu thơ đầu đã được phác họa bằng những nét chấm phá. thi sĩ không nghiêng về tả mà chỉ gợi ra một vài nét để bắt lấy cái hồn của tạo vật. Toàn bộ quang cảnh miền thiên nhiên sơn cước hiện ra đơn sơ qua cánh chim chiều mỏi mệt đang vỗ cánh bay về nơi trú ngụ, và trong áng mây lẻ loi, lững lờ trôi giữa tầng không. Nghệ thuật lấy điểm vẽ diện, lấy động tả tĩnh được vận dụng sáng tạo, Nhìn cánh chim bay, mây trôi mà cảm thấy bầu trời mênh mông hơn, cảnh chiều tối yên ả, tĩnh lặng hơn. Thiên nhiên ở khắc họa ở hai nét rất cơ bản nhưng hiện lên đầy ấn tượng về cảnh sắc và xúc cảm. Nó gợi ta nhớ tới những câu thơ rất hay cũng viết về cảnh chiều tà tương tự. Ca dao từng có câu: “Chim bay về núi tối rồi”. Và đó cũng là cánh chim của buổi chiều tà trong thơ Nguyễn Du: “Chim hôm thoi thót về rừng”. Câu thơ của Người vì vậy mà cũng vừa gợi ý niệm về không gian vừa gợi ý niệm về thời gian. Mặc dù vậy, hình tượng cánh chim trong thơ bác bỏ không chỉ được quan sát ở trạng thái vận động bên ngoài như trong thơ xưa (cánh chim bay) mà còn được cảm nhận rất sâu ở tâm trạng (cánh chim mỏi mệt). Có thể thấy một sự tương đồng sắp gũi giữa hình ảnh cánh chim ấy với người tù trên phố chuyển lao mỏi mệt. Nhưng hành trình của cánh chim có thế’ coi như tới đó là đã tạm ngừng để ngơi nghỉ thì người tù cách mệnh vẫn phải tiếp tục những đày đọa. Nhưng ý thơ không vì vậy mà mất đi sự hoà hợp đồng điệu, giữa tâm hồn thi sĩ với cảnh vật. Bởi cội nguồn của nó chính là tình yêu thương mênh mông bác bỏ dành cho mọi sự sống trên đời.

Hình ảnh chòm mây gợi ta nhớ tới câu thơ của Thôi Hiệu trong bài “Hoàng Hạc lâu”: “nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay” và câu thơ của Nguyễn Khuyến: “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt” (Thu điếu), vẫn là một thi liệu thân thuộc nhưng “mây” trong thơ bác bỏ không gợi sự vĩnh viễn hay cái khắc khoải mơ hồ của con người trước hư vô mà là một chòm mây đơn chiếc đang chậm chạp trôi giữa bầu trời mênh mông. Chòm mây như có hồn người. Nó như mang cái tâm trạng lẻ loi, đơn độc, băn khoăn, trằn trọc, cha biết tương lai sẽ đi tới đâu của người tù nơi đất khách. Khi Lý Bạch, thi sĩ nổi tiếng Trung Quốc đời Đường “Độc tọa Kính Đình sơn” (Một mình ngồi trên núi Kính Đình) nhìn thấy cảnh:

“Chúng điểu cao phi tận
Cô vân độc khứ nhàn”.

(Bầy chim một loạt bay cao
Lưng trời thơ thẩn, đám mây một mình).
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc

Để cánh chim bay mất hút vào cõi vô tận thì trong thơ bác bỏ, cánh chim là của đời sống hiện thực, nó bay theo cái tiết điệu vô tận của cuộc sống: Sáng đi ăn, tối về rừng ngủ. Áng mây của Lí Bạch bay nhàn tản gợi cảm giác thoát tục, còn áng mây trong bức tranh “chiều tối” của bác bỏ toát lên vẻ yên ả, yên bình của cuộc sống thường nhật, ở trong cảnh đày đọa “Năm mươi ba cây số một ngày/ Mũ áo dầm mưa rách hết giày” vậy mà hồn thơ ấy vẫn vượt lên trên tất cả để cảm nhận và đón nhận vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, tạo vật. Tình yêu thiên nhiên và “chất thép” trong tâm hồn người tù cách mệnh ấy đã làm nên sức mạnh để thắng lợi hoàn cảnh. Từ bức tranh thiên nhiên, ta bắt gặp một cái nhìn trìu mến dõi theo từng biểu hiện của tạo vật. Không có chân dung người tù khổ ải mà chỉ hiện lên dáng vẻ phong độ thi đấu của bậc văn nhân mặc khách đang ung dung thư thái thưởng ngoạn cảnh về chiều ở rừng núi.

nếu như như trong hai câu thơ đầu, cảnh vật hiện ra trong những nét vẽ chấm phá phần nào mang tính chất ước lệ cổ điển thì hình ảnh cô thôn nữ trong hai câu thơ còn lại lại được gợi tả một cách trung thực, sinh động và cụ thể như một bức tranh hiện thực. Bức tranh vận chuyển điểm nhìn vào cuộc sống con người. Chính nét vẽ đời thường ấy đã làm cho bài thơ tăng thêm dáng vẻ hiện đại. Hình ảnh người con gái vượt bậc lên, trở thành trung tâm của bài thơ. Thời khắc đầu đêm nơi xóm núi đã làm người tù quên đi tình cảnh khổ đau của mình để cảm nhận cuộc sống của nhân dân. bác bỏ đã vượt qua những khoảng cách về không gian, sang trọng, dân tộc để đón nhận vẻ đẹp con người ở ngay nơi mà mình bị đày đọa. Đó là điều không phải ai cũng có thể làm được. Hai câu thơ nói lên sự quan tâm và tình cảm yêu thương của bác bỏ đối với người lao động nghèo mà sự làm việc nhọc mệt thể hiện qua âm điệu khắc khổ của bài thơ. tới đây bài thơ có sự vận động từ bức tranh thiên nhiên sang bức tranh đời sống. Cũng là sự xuất hiện của con người nhưng không phải là cảnh “lum khum dưới núi tiều vài chú/ loáng thoáng bên sông chợ mấy nhà” chỉ làm tăng thêm nỗi buồn và sự đơn chiếc của nhân vật trữ tình trong thơ Bà huyện Thanh Quan, con người trong thơ bác bỏ xuất hiện chỉ một mình nhưng lại mang theo sức ấm nóng của sự sống Hành động xay ngô gợi tới những bữa ăn gia đình đông đúc và vui vẻ, gợi cuộc sống lao động bình dị. Hơn thế nữa, nó lại đi liền với “lô dĩ hồng”, cái ấm nóng của bếp lửa. Trong một đêm mùa thu giá rét phương Bắc, một bếp lửa rực hồng thật có ý nghĩa. Nó trở nên rét mướt và có sức lan tỏa hơn bao giờ hết. Cô thôn nữ được trình bày trong sự lao động cần mẫn. “Ma bao túc” rồi “ma túc bao hoàn” vòng quay của cối xay ngô cứ đều đặn không ngừng nghĩ trong thái độ lao động hăng say của con người. Trong sự vận động của câu thơ có sự vận động của thời gian. “Nguyên văn không nói tới tối mà tự nhiên nói tới: thời gian cứ trôi dần theo cánh chim và làn mây, theo những vòng quay của cối ngô, quay quay mãi, “ma bao túc… bao túc ma hoàn” và tới khi côi xay ngừng lại thì “lô dĩ hồng”, lò đã rực hồng, tức là trời tôi, trời tôi thì lò rực lên” (Lê Trí Viễn). tương tự, bếp lửa của cô gái xay ngô đã hồng lên, tức là buổi chiều yên ả đã kết thúc để bước vào đêm tối, nhưng lại không phải đêm tối lạnh lẽo, âm u mà là đêm tối rét mướt, bừng sáng bởi ngọn lửa hồng. nếu như hình dung cả bài thơ là một bức tranh thì chính cái châm lửa đỏ mà người nghệ sĩ tài hoa đã châm lên đó đã mang lại thần sắc cho toàn cảnh, nhường nhịn như nó làm tăng thêm niềm vui và sức mạnh cho người đang đựng bước trên phố xa. Giữa cái hoang vu hùng vĩ của thiên nhiên đất trời, hình ảnh cô gái xay ngô và bếp lửa rực hồng của cô toát lên vẻ trẻ trung, khỏe mạnh, sống động, đáng quý và đáng trân trọng biết bao.

Bài thơ là sự phối hợp của hai mảng màu chính: mảng màu của thiên nhiên và mảng màu của cuộc sống con người. Cái làm nên sự hài hoà giữa hai mảng màu ấy là tấm lòng thiết tha yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của người tù cách mệnh. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống có sự vận động từ bóng tối ra ánh sáng, từ buồn tới vui. Sự vận động này cho thấy cái nhìn tràn đầy niềm lạc quan yêu đời, thể hiện tâm hồn luôn vận động hướng ra ánh sáng, hướng ra sự sống, một “chất thép” đáng khâm phục trong tâm hồn thi sĩ – đội viên Hồ Chí Minh.

Phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 4

Chiều tối được Hồ Chí Minh sáng tác vào mùa thu năm 1942 khi bác bỏ đang bị giam giữ bởi nhà tù Tưởng Giới Thạch. Trong một lần chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo, bác bỏ đã viết bài thơ Chiều tối để ghi lại quang cảnh thiên nhiên trên phố chuyển lao, đồng thời gửi gắm những tâm sự, xúc cảm thầm kín. Qua bài thơ độc giả có thể phần nào cảm nhận được nét đẹp trong tâm hồn của người đội viên cộng sản ấy.

Sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt khi bác bỏ bị xiềng xích chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm về tự do, phải trải qua vô vàn những đọa đầy về thể xác nhưng xuyên suốt bài thơ bác bỏ không một lần thể hiện sự bi quan hay than vãn về hoàn cảnh là lại hướng tâm hồn tự do của mình tới cảnh sắc của tự nhiên, sự sống của con người. Thế mới thấy chính quyền Tưởng Giới Thạch chỉ có thể giam cầm tự do nhưng sức sống ý thức lại chẳng sức mạnh bạo tàn nào có thể giam giữ nổi.

trên phố chuyển lao, bác bỏ đã ghi lại quang cảnh thiên nhiên chiều tối rộng lớn nhưng tịch mịch của vùng sơn cước:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

Dịch:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây nhẹ trôi giữa tầng không

Cánh chim mỏi mệt, đám mây đơn chiếc là những hình ảnh thân thuộc trong thơ ca cổ điển. Cũng giống như những thi nhân xưa, mượn hình ảnh cánh chim, đám mây để diễn tả nỗi đơn chiếc, lạc lõng thì trong bài Chiều tối, sự xuất hiện của những hình ảnh thân thuộc này góp phần làm cho không gian vũ trụ trở nên rộng lớn, gia tăng nỗi buồn, sự đơn chiếc của người tù nơi đất khách quê người.

Cánh chim mỏi mệt trong thơ bác bỏ vừa gợi ra cái rộng lớn, tịch mịch của không gian vừa gợi ấn tượng về chiều thời chiều tà, khi bóng tối khởi đầu bao trùm không gian. Hướng theo cánh chim mỏi mệt bay về rừng bác bỏ đã gửi vào đó tình yêu, sự lưu luyến vô tận với từng tín hiệu nhỏ nhoi của sự sống, cánh chim mỏi mệt còn tạo ra sự kết nối với hoàn cảnh của người tù. Sự mỏi mệt của cánh chim hô ứng với sự mỏi mệt của đôi chân người tù trên hành trình chuyển lao đầy vất vả.

Không gian mênh mông của vùng sơn cước còn được điểm xuyết bởi hình ảnh đám mây đơn chiếc đang lặng lẽ trôi vô định trên bầu không. Hình ảnh này gợi cho người đọc liên tưởng tới hình ảnh đám mây đơn độc trong thơ Thôi Hiệu “nghìn năm mây trắng bây giờ con bay”.

Xem Thêm : Top 7+ bài Phân tích Thương vợ 6 câu đầu chọn lọc hay nhất

nếu như đám mây trong thơ Thôi Hiệu gợi tới sự phiêu diêu, mênh mang mang ý vị vĩnh hằng thì trong thơ bác bỏ đám mây đơn chiếc lại gợi ra trạng thái ung dung, tự tại nhưng lại đơn độc, đơn chiếc của người tù khi xiêu bạt nơi đất khách, khi lý tưởng làm cách mệnh, cứu dân cứu nước của người đội viên bị gián đoạn.

Bức tranh thơ vẫn không ngừng vận động, từ không gian rộng lớn của thiên nhiên, bác bỏ đã hướng sự chú ý tới sự sống của con người:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

Dịch:

Cô em xóm núi xay ngô tối
Ngô vừa xay xong lò than đã rực hồng

Hình ảnh thơ giản dị mang những nét đời thường, tuy nhiên chính cái đời thường ấy lại gợi ra bao xúc cảm nồng nhiệt trong tâm hồn của người thi sĩ. Hình ảnh cô gái xay ngô tối thể hiện sức sống mạnh mẽ, dáng vẻ trẻ trung sống động đã xua đi ấn tượng về không gian tịch mịch, về nỗi đơn chiếc, nỗi buồn triền miên trước đó. Sự xuất hiện của con người như tín hiệu của sự sống, nó mang lại tương đối ấm của sự sống, mang lại niềm vui và niềm tin trong tâm hồn của người đội viên.

Bếp lửa rực hồng được coi là ánh sáng hy vọng, là nhãn tự của cả bài thơ, sự xuất hiện của ánh hồng bếp lửa báo hiệu cho độc giả biết về thời gian chiều tà đã bị bóng tối của màn đêm bao phủ, một tín hiệu về thời gian độc đáo. Tuy nhiên, bóng tối không mang lại những lãnh lẽo, âm u như ấn tượng thông thường bởi tương đối ấm của lò lửa có thể xua đi mọi u tối, mang lại ánh sáng của hy vọng, tương đối ấm của sự sống.

Bài thơ Chiều tối viết về không gian chiều tà nhưng không mang lại cảm nhận về sự đơn chiếc, lạc lõng mà thắp sáng trong lòng mỗi độc giả bằng sự rét mướt của ngọn lửa hồng đầy yêu thương, cùng niềm tin mạnh mẽ vào thế cục của tâm hồn lạc quan của bác bỏ.

Phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 5

Bài thơ “Chiều tối” là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất nằm trong tập “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh. Bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh Người đang trên phố bị áp giải chuyển lao từ nhà lao Tĩnh Tây tới nhà lao Thiên Bảo. Có thể nói bài thơ như một bức tranh hài hòa, giao quyện giữa bức tranh thiên nhiên và cuộc sống của con người, hay chính là sự phối hợp giữa bức tranh hiện thực đời sống và ý thức thép của người tù cộng sản Hồ Chí Minh.

Có người nào được như bác bỏ, có ý thức nào lạc quan và yêu đời hơn ý thức của bác bỏ? Dù trong hoàn cảnh bị chuyển lao cực khổ nhưng trên phố đi bác bỏ vẫn sử dụng tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của mình để ghi lại những quang cảnh thiên nhiên và con người để rồi từ đó gửi gắm những nỗi niềm, tâm sự và xúc cảm thầm kín của mình. Mở đầu bài thơ là xúc cảm của người thi sĩ trước cảnh thiên nhiên vùng rừng núi khi chiều tà sẩm tối:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Cảnh chiều tối vùng sơn cước hiện lên rộng lớn, mênh mông nhưng hoang vắng, tĩnh mịch, người thi sĩ đã sử dụng văn pháp chấm phá của thơ cổ điển để tạo nên vẻ đẹp của bức tranh. Bằng những hình ảnh như cánh chim, chòm mây vốn đã thân thuộc trong thơ ca cổ, tác giả đã gợi lên không gian cuối ngày, một ngày đang dần tan trôi từ từ vào đêm tối, thời khắc cuối cùng của mọi hoạt động ban ngày. Trong không gian mênh mông, bóng đêm đang dần bao trùm xuống vạn vật ấy, những hình ảnh này tuy nhỏ bé, mờ nhạt nhưng lại làm tăng thêm sự trống vắng, hoang vắng của cảnh núi rừng, đồng thời khắc họa rõ sự đơn chiếc của người tù cách mệnh đang một thân một mình nơi đất khách quê người. Cánh chim mỏi mệt bởi chính không gian rộng lớn làm nó bay mải miết, về rừng tìm chốn ngủ đã nhấn mạnh tới thời khắc kết thúc ngày, cánh chim đã mỏi sau một ngày hoạt động, phải tìm nơi ngừng chân, chỗ trú ngụ. Còn người đội viên cách mệnh dù cũng đã mỏi mệt nhưng biết bao giờ mới được sử dụng chân và cũng không biết sẽ ngừng chân tại đâu. Hình ảnh “Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không” gợi ra sự lững lờ, ung dung tự tại nhưng lại có phần đơn độc, lẻ loi của người tù cách mệnh đang xiêu bạt. Mây trôi nhẹ giữa không gian rộng lớn còn gợi sự chậm chạp, khắc khoải trong mơ hồ, cũng giống như Người, trên phố chuyển lao Người băn khoăn trằn trọc không biết được tương lai sẽ đi tới đâu, còn cả sự nghiệp cách mệnh phía trước sẽ ra sao.

Bỗng trong không gian thiên nhiên ấy hiện lên bóng vía của con người, sự sống của con người đã làm sống dậy bức tranh, trở thành tâm điểm của cả bức tranh. Sự xuất hiện của cuộc sống con người đã xua tan đi nỗi đơn chiếc, lẻ loi của người tù cách mệnh:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết lò than đã rực hồng)

Nơi thôn quê miền sơn cước có bóng vía của một thiếu nữ đang xay ngô chuẩn bị cho bữa tối, quả thực đây là một hình ảnh – cảnh tượng hết sức đời thường, bình dị và dân dã. Thế nhưng chính cái đời thường ấy lại là chất xúc tác mạnh mẽ mang lại những xúc cảm phi thường trong tâm hồn người thi sĩ. Nơi miền sơn cước khi chiều tối vắng vẻ lại hiện lên hình ảnh cô gái thôn nữ đang mải miết xay ngô, một hình ảnh tuyệt đẹp về con người trong lao động. Chính vẻ trẻ trung, hăng say lao động ở cô thôn nữ đã xua tan đi cái âm u, tĩnh mịch và hoang vắng của núi rừng khi vào đêm. Những hoạt động sinh hoạt đời thường gợi lên trong lòng tác giả cảm giác đầm ấm hạnh phúc và no đủ, hơn thế hoạt động của con người chính là tương đối ấm của sự sống, không chỉ xua tan đi nỗi đơn chiếc mà còn mang lại niềm vui trong lòng người tù trên miền đất xa lạ. Hình ảnh “lô dĩ hồng” – lò than rực hồng kết thúc bài thơ và cũng chính là nhãn tự của bài thơ, từ điểm nhìn này bức tranh đời sống con người trở nên rét mướt hơn, màu hồng của lò than là ánh sáng của hy vọng, của niềm tin và sức sống. Điểm nhìn này cũng quay ngược trở lại khắc họa rõ thời khắc chuyển giao từ ngày sang tối của thời gian, không gian. Màn đêm đã bao phủ toàn bộ cảnh vật, tới nỗi chỉ một lò than có thể rực hồng vượt bậc trong đêm tối của rừng núi sơn cước.

Bài thơ “Chiều tối” thực sự là một bức tranh tuyệt đẹp, hài hòa giữa những mảng sáng và tối, thiên nhiên và con người. Người tù cộng sản Hồ Chí Minh đã bằng những nét tinh tế, trong trẻo nhất của tâm hồn yêu thiên nhiên, cuộc sống để có thể vẽ nên một bức tranh kỳ diệu trong hoàn cảnh đặc biệt – trên phố đi chuyển ngục tù.

Phân tích thiên nhiên và con người trong Chiều tối – Mẫu 6

Chiều cũng tựa như mùa thu, từ xưa tới nay vẫn là nguồn cảm hứng vô tận đối với những thi nhân. Hồ Chí Minh là một thi sĩ lớn nên chẳng đáng ngạc nhiên khi hồn thơ ấy đã ngập tràn rung động trước cảnh chiều hôm. Ngay trong tập “NKTT” ta cũng bắt gặp nhiều bài thơ viết về cảnh chiều hôm: Hoàng hôn, Cảnh chiều hôm nhưng thân thuộc hơn cả là ” Chiều tối” ( Mộ). Qua bài thơ, ta thấy được vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người cũng như tâm hồn cao đẹp của bác bỏ.

Nhật kí trong tù (1942 – 1943) tỏa sáng tâm hồn cao đẹp của người đội viên cộng sản vĩ đại Hồ Chí Minh. Tâm hồn tha thiết yêu con người, quốc gia bao nhiêu thì cũng thiết tha yêu thiên nhiên cuộc sống bấy nhiêu. Tâm hồn ấy trong những tháng ngày tù đày tăm tối luôn hướng về tự do, ánh sáng, sự sống và tương lai. trên phố bị giải đi trong chiều buồn ở tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc lòng thi sĩ – người tù bỗng ấm lên và phấn chấn vui vẻ trước thiên nhiên đẹp và hình ảnh cuộc sống bình dị đầm ấm. xúc cảm thi sĩ viết bài thơ Mộ. Bài thơ được sáng tác cuối thu 1942.

Bài thơ có hai bức tranh rõ nét: hai câu đầu là cảnh hoàng hôn, hai câu sau là cảnh sinh hoạt.

Trên trục đường thanh vắng, thiên nhiên như một hồng thơ đang đón đợi:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không.

Bức tranh hoàng hôn đã được xác định thời gian lúc chiều đang trôi chậm và không gian là bầu trời mênh mông lúc ánh nắng chỉ còn le lói rồi nhường chỗ cho bóng tối lan dần. Phía xa là cánh chim bay mải miết về tổ, trên cao là chòm mây trắng lẻ loi trôi lửng lơ. Thiên nhiên được trình bày với vài nét chấm phá nhưng đã gợi ra quang cảnh bát ngát, trong sáng êm đềm của hoàng hôn vùng rừng núi. Thiên nhiên có vẻ đẹp trong trẻo, thơ mộng nhưng quạnh quẽ đượm buồn. Vẻ đẹp ấy rung cảm bởi tâm hồn xao xuyến yêu thương của bác bỏ.

Hai câu thơ sử dụng văn pháp chấm phá trình bày, nhất là cách sử dụng thi liệu mang đậm sắc cổ điển: lấy cánh chim biểu tượng cho hoàng hôn, còn hoàng hôn thì biểu tượng cho nỗi buồn, nhất là đối với người tha phương càng gợi thêm nỗi buồn xa xứ, lòng thương nhớ cố quốc, Thôi Hiệu viết:

Quê hương khuất núi hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai.

(Hoàng Hạc lâu)

Và người đi trên phố xa trong cảnh hoàng hôn ấy dễ cảm thấy đơn chiếc và động lòng.

Bài thơ có cách cảm thụ toàn cầu thân thuộc của thơ xưa, thiên nhiên như đồng cảm với tâm sự của con người. Hình ảnh con chim sau một ngày kiếm ăn vất vả như ẩn dụ hình ảnh người tù mỏi mệt sau một ngày đường bị áp giải. Chòm mây buồn như ẩn dụ tâm trạng đơn chiếc buồn bã của tù nhân. Tứ thơ cổ điển mà vẫn hiện đại, vì thiên nhiên với con người có sự đồng cảm chứ không đồng nhất. Thiên nhiên mỏi mệt còn có chốn nghỉ, đơn chiếc mà được tự do, còn người tù không biết đi về đâu và mất tự do không biết tới bao giờ. Nên thi sĩ đang thèm khát tự do và một mái ấm gia đình. Tả cảnh mà chứa tình, hàm ý sâu xa, đó là vẻ đẹp súc tích dư ba của thơ cổ điển.

Tóm lại, hai câu thơ gợi tả cảnh thiên nhiên đẹp mà buồn, vì ‘‘người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”

Buồn vì xa Tổ quốc, buồn vì bị bắt tù oan, buồn vì mất tự do không biết tới bao giờ. Nhưng trước vẻ đẹp của cảnh ấy lòng người ít nhiều cũng tìm được niềm vui thư thái.

điểm thu hút nghệ thuật của bài thơ là chỉ trình bày không gian với hai hình ảnh đang vận động: cánh chim bay và chòm mây trôi nhưng diễn tả được sự luân chuyển của thời gian: chiều đang trôi chầm chậm về đêm.

Không gian thay đổi, quang cảnh sinh hoạt của một bản làng miền núi được mở ra một cách tự nhiên:

Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng

Hai câu thơ sử dụng văn pháp điểm nhãn của thơ cổ điển, nhưng hình ảnh thơ bình dị, trung thực lại ghi được bởi văn pháp hiện thực. Hình ảnh cô gái mải miết xay ngô và xay xong bên lò lửa rực hồng gợi bức tranh đời sống có vẻ đẹp bình dị, đầm ấm, yên vui. Riêng đối với người tù mỏi mệt, mất tự do thì cảnh ấy trở nên vô cùng hấp dẫn, quý giá, thiêng liêng, vì nó lệ thuộc về toàn cầu tự do. Chỉ có ai đã từng trải qua những cánh đời khổ cực đầy giông bão mới thấy hết trị giá của từng phút giây cảnh đời bình yên. do vậy bức tranh đời sống trở thành nguồn thơ dạt dào, thể hiện niềm xao xuyến, sự rung động mãnh liệt hồn thơ.

Lò lửa hồng là hình ảnh vượt bậc trung tâm của bức tranh thơ, làm nổi rõ hình ảnh của cô gái. Nó sưởi ấm bức tranh thiên nhiên hiu hắt. lạnh lẽo và sưởi ấm tâm hồn thi sĩ. Vậy là, hình ảnh cuộc sống con người là điểm quy tụ vẻ đẹp bài thơ, tỏa sáng ánh và tương đối ấm xung quanh. Hình ảnh lò lửa hừng hực đặt kế bên cô gái tạo ra vẻ đẹp trẻ trung, đầy sức sống của cảnh thơ. Hoàng Trung Thông nghĩ rằng chữ hồng là nhãn tự của bài thơ là vì vậy. Ý thơ cuối khỏe, đẹp bộc lộ niềm vui, lòng yêu đời, yêu cuộc sống. ý thức lạc quan của bác bỏ.

tương tự hai câu thơ là sự quan sát của người đi đường nhưng là cái nhìn của người đang thèm khát tìm về cuộc sống bình yên giản dị. Thế nên khi bắt gặp hình ảnh cuộc sống con người giữa miền sơn cước, tình yêu và niềm vui đã tràn ngập cõi lòng. Không phải ngoại cảnh tác động tới con người mà chính xúc cảm của con người trùm lên ngoại cảnh. Thiên nhiên đẹp nhưng chưa đủ mang lại niềm vui. Cuộc sống đẹp đã mang lại niềm vui chứa chan. Điều ấy đã thể hiện phẩm chất nhân văn cao đẹp của thi sĩ.

Nguyên tác chữ Hán không có từ tối, bản dịch thơ thừa từ. Không trình bày đêm tối mà vẫn cảm nhận được là nhờ ánh lửa lò than. Lấy ánh sáng để làm nổi bóng tối, nghệ thuật là ở đó.

Hình tượng thơ vận động rất tự nhiên, bất thần, khỏe khoắn: từ lạnh lẽo, hắt hiu tới ấm nóng, sum vầy, từ tối tới sáng, từ buồn sang vui… đó là điểm thu hút trong phong cách thơ của bác bỏ, thể hiện niềm tin yêu thế cục dù đang ở trong những tháng ngày khổ cực nhất.

Bài thơ Chiều tối có sự hài hòa giữa phong cách cổ điển với hiện đại, giữa thiên nhiên với tâm hồn. Bài thơ đã cho người đọc thưởng thức bức tranh thiên nhiên đẹp và cảm nhận được vẻ đẹp của tâm hồn lớn. Một tâm hồn phong phú, giàu xúc cảm, một tình cảm hồn hậu, thiết tha với thiên nhiên, cuộc sống con người; luôn hướng về sự sống và ánh sáng, một ý thức lạc quan trong gian khổ.

Nguồn: http://grabhanoi.com
Danh mục: Lớp 11