Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu chi tiết nhất

Với 3 bài Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu, kèm theo 2 dàn ý chi tiết, sẽ giúp những em học sinh lớp 9 hiểu sâu sắc hơn để hoàn thiện bài viết của mình thật hay.

Bạn Đang Xem: Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu chi tiết nhất

Cả 2 bài thơ Sang thu và Mùa xuân nho nhỏ, đều cho chúng ta thấy được tâm hồn nhạy cảm, một trái tim yêu thiên nhiên tha thiết. Với 3 bài văn mẫu dưới đây sẽ giúp những em ôn tập lại tri thức Ngữ văn lớp 9, để chuẩn bị bước vào kỳ thi Tuyển sinh vào lớp 10 sắp tới đạt kết quả như mong đợi.

Dàn ý cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu

Dàn ý 1

1. Mở bài:

• Tình yêu thiên nhiên là một trong những nội dung nổi trội của văn học Việt Nam.
• những thi sĩ Việt Nam hiện đại đã góp vào đề tài này bằng những nét riêng độc đáo. Người đọc sẽ cảm nhận tình yêu thiên nhiên tha thiết của hai thi nhân: Thanh Hải qua Mùa xuân nho nhỏ, Hữu Thỉnh qua Sang thu.

2. Thân bài:

2.1. Tình yêu thiên nhiên của thi nhân qua bài thơ Mùa xuân nho nhỏ: Tình yêu thiên nhiên – thiên nhiên mùa xuân xứ Huế của thi sĩ thể hiện thật tinh tế.

– Nghệ thuật phối sắc thể hiện cái đẹp hài hòa của thiên nhiên: bông hoa tím biếc, dòng sông xanh.

– giải pháp đổi trật tự cú pháp trong câu thơ vắt dòng:

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc

đã nhấn mạnh sự vươn lên trỗi dậy của thiên nhiên khi mùa xuân về; đã vẽ nên một sắc xuân riêng của thiên nhiên xứ Huế. Bông hoa tím biếc khiến bức tranh xuân trở nên bình dị, thân thiết.

Xem thêm: Top 8 mẫu phân tích Ý nghĩa nhan đề Mùa xuân nho nhỏ hay nhất

– Hai câu thơ kế tiếp đã mở rộng không gian nghệ thuật bức tranh xuân. Tín hiệu xuân còn là tiếng hót vang trời của con chim chiền chiện:

Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời

+ Thành phần gọi – đáp ơi đã nhân hóa con chim chim trở thành người bạn.

+ Từ ngữ hót chi – từ ngữ địa phương tăng tính biểu cảm của câu thơ.

– Hai câu thơ 5, 6 trong khổ thơ xuất hiện bóng vía nhân vật trữ tình trong bài thơ:

Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng

+ Từng giọt long lanh có rất nhiều cách hiểu: giọt sương treo đầu ngọn cỏ;/giọt mưa xuân/ giọt âm thanh tiếng chim

=>Theo mạch xúc cảm, người đọc có thể trông thấy đây là âm thanh tiếng chim. Phép tu từ ẩn dụ (chuyển đổi cảm giác) làm cho bức tranh xuân mang vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình với hành động đưa tay hứng âm thanh tiếng hót chim chiền chiện của thi sĩ – nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Đoạn thơ đẹp như bức tranh – bức tranh có dòng sông, hoa cỏ, có chim hót, có bầu trời, sương mai, có ánh xuân, có con người.

Bức tranh có sắc xuân, tình xuân và có cả khúc nhạc xuân đã thể hiện tình yêu thiên nhiên – thiên nhiên mùa xuân của thi nhân!

Xem thêm: Top 19 bài Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ hay nhất

2.2. Tình yêu thiên nhiên của thi nhân qua bài thơ Sang thu: Đọc Sang thu của Hữu Thỉnh, thêm một lần ta được thưởng thức vẻ đẹp của sự cảm nhận tinh tế, những rung động của một tâm hồn nhạy cảm nghệ sĩ lúc thu sang.

– Sự độc đáo khởi đầu bằng hương ổi – hương thu:

Bỗng trông thấy hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương sử dụng dằng qua ngõ
Hình như thu đã về

+ Hai chữ phả vào vừa gợi ra cái ngẫu nhiên trong cảm nhận, vừa gợi ra một cách thực thể cái hương thơm của ổi, lại vừa gợi ra sự vận động nhẹ nhõm của gió.

+ Từ láy sử dụng dằng đã nhân hóa sương gợi ra sự lay động của cây lá, vẻ ưu tư của lòng người, cái man mác của không gian chớm thu.

+ Thành phần riêng biệt – thành phần tình thái hình như thể hiện một tẹo ngờ vực, một tẹo bâng khuâng, có cái gì đó không thật rõ ràng của bước chân mùa thu dù tín hiệu thu sang đã rõ.

– xúc cảm của thời khắc chuyển giao tiếp tục lan tỏa, mở ra trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

+Từ láy dềnh dàng đã nhân hóa sông dòng sông không còn chảy cuồn cuộn, gấp gáp như trong những ngày mưa lũ mùa hạ nữa mà trở nên chậm chạp, thong thả.

+ Đối lập với sự dềnh dàng của dòng sông là sự vội vã của những cánh chim bay «Chim khởi đầu vội vã». Từ láy vội vã đã nhân hóa những cánh chim – những cánh chim đang chuẩn bị bay về phương Nam để tránh rét.

=>Sự đối lập này đã gợi lên sự vận động của sự vật trong giây phút giao mùa.

– Đẹp nhất, giàu sức biểu cảm nhất là hình ảnh thơ:

Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

+ Phép nhân hóa được sử dụng trong câu thơ tạo nên sự bất thần thú vị, tinh tế Áng mây bâng khuâng là hình ảnh thực nhưng cái ranh giới mùa là hư – sản phẩm của trí tưởng tượng thi sĩ.

+ Đám mây đang trôi trên bầu trời một nửa là hạ một nửa là thu để rồi một lúc nào đó nó bỗng ngỡ ngàng trông thấy mình đang trôi trong một bầu trời thu trọn vẹn.

=> Hình ảnh thơ tự nhiên, không trau chuốt mà giàu sức gợi cảm, thể thơ năm chữ vắt dòng tạo ra những liên tưởng thú vị đã thể hiện một cách đặc sắc những xúc cảm tinh tế trước bước chuyển giao của mùa; đã diễn tả cụ thể, tinh tế, nhạy thiện cảm yêu thiên nhiên tha thiết của Hữu Thỉnh. Cách cảm nhận và mô tả của tác giả: tinh tế, nhạy cảm, sự liên tưởng độc đáo. thi sĩ làm cho mùa thu trong thơ ca Việt Nam mang một hương sắc mới.

2.3. Đánh giá chung:

a. Điểm chung:

• Cả hai thi nhân đều yêu thiên nhiên.
• Tình yêu thiên nhiên của hai thi sĩ đều nhẹ nhõm, tinh tế nên cảnh sắc thiên nhiên trong hai bài thơ không bị hòa lẫn vào cảnh sắc thiên nhiên của những bài thơ khác.

b. Điểm riêng:

* Mùa xuân nho nhỏ:

• Đổi trật tự cú pháp, ẩn dụ;
• Bức tranh thiên nhiên mùa xuân xứ Huế;
• Xúc cảm của thi nhân nghiêng về hình ảnh đầy sắc xuân đẹp đẽ của thiên nhiên, đất trời – thể hiện tình yêu tha thiết với cuộc sống.

* Sang thu:

• Hình ảnh đặc trưng, giàu sức biểu cảm; phép nhân hóa;
• Cảnh vườn thu, ngõ xóm của đồng bằng Bắc bộ;
• Xúc cảm của thi nhân nghiêng về cảm nhận giây phút nhẹ nhõm – tình cảm gắn bó tha thiết với quê hương.

3. Kết bài:

• Tình yêu thiên nhiên – mùa xuân, mùa thu của hai thi nhân thật thiết tha đã bồi đắp thêm xúc cảm, tình cảm yêu mến thiên nhiên cho mỗi người đọc.
• Hai bài thơ: Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu cùng với hai hồn thơ – Thanh Hải, Hữu Thỉnh – đã làm đẹp những trang thơ – thơ hiện đại Việt Nam.

Dàn ý 2

I. Mở bài:

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hai đoạn trích thơ:

+ Thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng vô tận đối với thi sĩ từ xưa tới nay bởi vẻ đẹp gợi cảm và vĩnh hằng của nó.

+ Hình ảnh thiên nhiên luôn được gợi lên với những bức tranh tuyệt đẹp qua biết bao tác phẩm sống mãi với thời gian.

Xem Thêm : Top 35+ mẫu Kết bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải chọn lọc

+ Mỗi lần đọc “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải và “Sang Thu” của Hữu Thỉnh, chúng ta lại bắt gặp những rung cảm tinh tế của thi sĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên tặng thưởng cho cuộc sống.

Đặc biệt 2 khổ thơ đầu của bài thơ đã khơi gợi cho người đọc những xúc cảm bâng khuâng xao xuyến của thiên nhiên ở 2 mùa xuân thu.

II. Thân bài:

* Cảm nhận về khổ thơ đầu bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”

– Một bức tranh mùa xuân khoáng đạt, tươi tỉnh, rộn ràng âm thanh, sắc màu hiền hoà thơ mộng và xúc cảm say sưa ngây ngất của thi sĩ.

+ Hình ảnh mùa xuân được tái tạo bằng vài nét chấm phá nhưng giàu sức gợi: Trên dòng sông xanh mênh mông, hiền hoà, thơ mộng điểm xuyết một vài bông hoa màu tím than nhẹ nhưng tràn đầy chất thơ.

+ Phân tích nghệ thuật đảo ngữ với động từ “mọc” được đưa lên đầu đoạn thơ để làm nổi trội sức sống mãnh liệt của thiên nhiên khi mùa tới.

+ Hình ảnh âm thanh của tiếng chim chiền chiện “vang trời” gợi một không gian cao rộng, thoáng đãng, rộn ràng và giàu sức sống.

+ xúc cảm của thi sĩ: say sưa, ngây ngất

* Cảm nhận về khổ thơ đầu bài thơ “Sang thu”

– Bức tranh thiên nhiên chớm thu, tín hiệu báo mùa: cũng được phác họa bằng vài nét chấm phá: hương ổi, gió se và sương thu.

– Phân tích động từ “Phả” giàu sức gợi: không thể thay từ “Phả” bằng từ “hoà”, từ “quyện”.

– nếu như thay từ “hoà”, “quyện” thì chúng ta chỉ cảm nhận được mùi vị của hương ổi mà không cảm nhận được hương vị của làn gió se lạnh, động từ “Phả” vừa gợi sự gợi cảm quyến rũ của đầu mùa thu thoáng nhẹ, thoang thoảng lan toả vào làn gió, tràn vào không gian … Đồng thời động từ “Phả” còn gợi lên sự cảm nhận làn gió thu se lạnh mơn man trên da thịt, một sự chuyển mùa bằng tín hiệu đặc trưng của thiên nhiên sang thu

– Từ láy “sử dụng dằng” đã được nhân hoá thổi hồn vào làn sương gợi từng bước đi lại chậm chạp như còn vương vấn, lưu luyến. Làn sương “sử dụng dằng” tạo nên 1 không gian mơ mòng, thơ mộng, sương giăng giăng đầu ngõ là nét đặc trưng của vẻ đẹp đầu thu chỉ có ở những làng quê Miền Bắc. Những cảnh vật vừa mới chấm thu, sương thu chưa dày đặc mà chỉ mới xuất hiện lãng đãng, mơ hồ, sử dụng dằng, khiến thi sĩ bất giác trông thấy thu đã về rồi chăng? Một sự suy đoán còn mơ hồ.

+ xúc cảm và trạng thái của thi sĩ Hữu Thỉnh: Tất cả những tín hiệu của thiên nhiên vào thu trong thời khắc chuyển mùa phong phanh được thi sĩ bất giác trông thấy: “Bỗng” mở đầu bài thơ đã diễn tả trạng thái ấy, nhưng dù bất giác ngỡ ngàng nhịn nhường như thi sĩ có sự chờ đợi sẵn để đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên trong phút giây phong phanh giao mùa này chăng? Chỉ có 1 hồn thơ nhạy cảm yêu thiên nhiên say đắm mới có những rung động tinh tế trước sự chuyển mùa rõ rệt tới thế.

* So sánh thiên nhiên trong 2 đoạn thơ

– Giống nhau:

+ Thiên nhiên trong 2 đoạn thơ đều hiện lên thật gợi cảm, nên thơ cùng với những rung động tinh tế và tình yêu thiên nhiên tha thiết của thi sĩ.

+ Đều chọn lựa lọc những hình ảnh tiêu biểu bằng vài nét chấm phá và sử dụng những từ ngữ giàu sức gợi để diễn tả cái hồn của bức tranh thiên nhiên.

– Khác nhau:

+ Thanh Hải cảm nhận vẻ đẹp của mùa xuân lúc nằm trên giường bệnh, điều đó còn thể hiện tiếng lòng yêu tha thiết cuộc sống, yêu thiên nhiên.

III. Kết bài:

– Mỗi thi sĩ đều có cảm nhận riêng về cảnh sắc thiên nhiên nhưng đều để lại cho người đọc những xúc cảm sâu lắng, khó phai mờ.

Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu – Mẫu 1

Bức tranh thiên nhiên từ xưa tới nay luôn là nguồn đề tài, cảm hứng của biết bao thi sĩ. Thanh Hải và Hữu Thỉnh cũng góp vào thơ Việt Nam hai tác phẩm đặc sắc làm phong phú cho nền văn học nước nhà là bài Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải ) và Sang thu (Hữu Thỉnh ). Bài thơ của Thanh Hải thể hiện lòng yêu mùa xuân thiên nhiên tha thiết, còn Hữu Thỉnh thì thể hiện sự cảm nhận tinh tế về những chuyển biến lúc đất trời từ cuối hạ sang đầu thu.

Mở đầu bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là hình ảnh của mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Bức tranh mùa xuân được thi sĩ chọn lựa lọc qua hai hình ảnh “dòng sông xanh “ và “bông hoa tím biếc. Hai màu ‘xanh” và “tím biếc” thật hài hòa, dịu mát và tràn đầy sức sống. Màu tím phải chăng đó là biểu tượng của xứ Huế mộng mơ quê hương của thi sĩ? Động từ “mọc” đặt ở đầu câu tạo nên phép đảo ngữ nhấn mạnh sức sống dẻo dai của bông hoa giữa bốn bề sông nước. Bức tranh mùa xuân còn có cả âm thanh rộn ràng của tiếng chim chiền chiện.

Tiếng hót trong veo của chú chim chiền chiện làm xao động cả không gian đem tới cho mùa xuân niềm vui rộn rực. Từ cảm “Ơi”, “chi mà” nghe sao thân yêu trìu mến, thi sĩ như ngỡ ngàng thích thú và thi sĩ như trách yêu tiếng chim chiền chiện vì đã làm cho tâm hồn thi sĩ rộn rực trước hình ảnh mùa xuân tươi đẹp.

Tiếng chim đang vang xa bỗng lại sắp:

“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Hai câu thơ sử dụng nghệ thuật chuyển đổi cảm giác thật tài tình: Từ thính giác sang thị giác rồi sang xúc giác. Tiếng chim như kết tinh thành những giọt sương long lanh sắc màu rơi xuống và thi sĩ đón nhận bằng tất cả những giác quan. Sự chuyển đổi ấy đã thể hiện xúc cảm thi sĩ trước cảnh đất trời thiên nhiên xứ Huế vào mùa xuân.

“Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như líu tíu
Tất cả như xôn xao”

Ở khổ hai, hình ảnh mùa xuân quốc gia được thi sĩ thể hiện qua hai hình ảnh “người cầm súng”, “người ra đồng”. Tượng trưng cho người với nhiệm vụ chống chọi bảo vệ quốc gia và người nông dân với nhiệm vụ sản xuất xây dựng quê hương. Đó là hai nhiệm vụ quan trọng hàng đầu nước ta lúc bấy giờ. “Lộc” là chồi non, cành lá non, “lộc” còn có ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn và tốt đẹp cho niềm tin và thắng lợi. “Lộc” đi theo chân người lính đi tới mọi miền đem lại sự bình yên cho mọi nhà, còn “lộc” của người nông dân là nương mạ xanh rờn hứa hứa hẹn một mùa bội thu đem lại cuộc sống sung túc cho mọi người.

Bốn câu thơ với kết cấu đối xứng và điệp ngữ “tất cả như” đã thể hiện được mọi người cùng chung ý nghĩ và hành động để bảo vệ xây dựng quê hương quốc gia. Từ láy “líu tíu”, “xôn xao” đã thể hiện được không khí khẩn trương líu tíu nở rộ vui tươi. Từ mùa xuân thiên nhiên quốc gia thi sĩ suy nghĩ về lịch sử dân tộc đầy tự hào:

“quốc gia bốn nghìn năm
Vất vả và gian lao
quốc gia như vì sao
Cứ đi lên phía trước.”

Cụm từ “bốn nghìn năm” mộc mạc, giản dị nhưng có sức khái quát được bề dày lịch sử của dân tộc. Không tự hào làm sao được khi quốc gia có bốn nghìn năm văn hiến. Niềm tự hào ấy ta cũng đã bắt gặp được trong bài “Bình ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi:

“Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu”

Từ “vất vả gian lao” thật giàu sức gợi tả tái tạo được hành trình đầy gian khổ, thăng trầm của quốc gia. Trong 4000 năm ấy, dân tộc ta không lúc nào ngừng nghỉ tiếng súng gươm để đương đầu với giặc ngoại xâm và chống chọi với thiên nhiên. Hình ảnh so sánh quốc gia như “vì sao” thật gợi cảm. “Vì sao” ấy có phải chăng là biểu tượng của lá cờ tổ quốc? Luôn tung bay tự hào trước bạn bè toàn cầu. Cụm từ “cứ đi lên” như khẳng định không có thể ngăn cản được nước Việt Nam sẽ ngày càng phát triển.

Khát vọng được hòa nhập, hiến dâng cho đời của thi sĩ:

“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.”

Điệp ngữ “ta làm” có tác dụng nhấn mạnh tấm lòng thực tâm tự nguyện của thi sĩ. Ước nguyện của Thanh Hải thật nhỏ bé đơn sơ nhưng lại vô cùng có ích cho đời. thi sĩ ước nguyện được làm con chim cành hoa để cùng với muôn nghìn tiếng chim, muôn nghìn sắc hoa để góp vào mùa xuân của quốc gia làm đẹp thêm cho cuộc thế. Và thật khiêm nhượng khi thi sĩ chỉ ước nguyện được làm một nốt trầm trong bản hòa ca chứ không phải là một nốt cao vút nổi trội. thi sĩ xưng “tôi” ở khổ thơ đầu nhưng tới khổ thơ này thi sĩ xưng “ta”, “ta” ở đây vừa là thi sĩ vừa là để chỉ mọi người. Khát vọng hòa nhập của Thanh Hải thật cao đẹp và cảm động biết bao.

Khổ thơ tiếp theo thi sĩ vẫn thể hiện rõ khát vọng hiến dâng cho đời:

“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.”

Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ” thật độc đáo và gợi cảm. thi sĩ như muốn nhắn nhủ với chúng ta rằng cuộc thế của mỗi người chúng ta là hữu hạn, chỉ là mùa xuân nho nhỏ phải biết góp vào mùa xuân lớn của quốc gia. Và thái độ của thi sĩ thật đáng trân trọng khi chỉ “lặng lẽ dâng cho đời”. Cụm từ “ lặng lẽ’ thể hiện thái độ cống hiến lặng thầm, không phải phô trương, không cần mọi người biết tới. Đó là sự cho đi mà không cần đền đáp.

Và cuối cùng là lời ngợi ca quê hương xứ Huế:

“Mùa xuân – ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non nghìn dặm mình
Nước non nghìn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.”

Ta có cảm giác như thi sĩ vừa làm thơ vừa hát ngân nga những câu thơ của mình. Đó là những lời thủ thỉ tâm tình nồng ấm tình nghĩa quê hương. Kết thúc bài thơ là những âm thanh rộn ràng của “nhịp phách tiền” đất Huế ta có cảm giác thi sĩ đang mỉm cười trước lúc ra. Còn Hữu Thỉnh Mở đầu bài thơ đã khắc họa bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa thật sinh động và tinh tế.

“Bỗng trông thấy hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương sử dụng dằng qua ngõ
Hình như thu đã về.”

“Bỗng trông thấy hương ổi” thể trạng thái thái bất thần, đột ngột. thi sĩ đã trông thấy tín hiệu mùa thu đó chính là “hương ổi”, cái mùi hương mộc mạc dân dã của làng quê chứ không phải là hình ảnh “lá vàng, trời xanh” như những thi sĩ xưa vần thường đề cập tới:

“Em không nghe mùa Thu
Thu rơi xào xạc
Con nai vàng ngờ ngạc
Đạp trên lá vàng khô”

(Tiếng thu – Lưu Trọng Lư)

Đưa hình ảnh “hương ổi” vào trong bài thơ đó là sự sáng tạo, mới mẻ của Hữu Thỉnh. Động từ “phả” thật hay, nói diễn tả mùi hương ổi lan tỏa trong không gian như sánh lại. Mùi hương ổi như “phả” vào đất trời, “phả” vào cả hồn người. thi sĩ không chỉ cảm nhận tín hiệu mùa thu bằng khứu giác mà còn bằng cả xúc giác “gió se” cảm nhận được cái không khí lạnh của “gió se”.

Xem Thêm : Top 30 bài Nghị luận về lòng nhân ái hay nhất

Mùa Thu miền Bắc đã khởi đầu chớm lạnh, đó là đặc trưng của đất trời lúc vào Thu. Ngoài ra thi sĩ còn cảm nhận tín hiệu mùa Thu qua thị giác: “Sương sử dụng dằng qua ngõ”. Sương Thu được nhân hóa “sử dụng dằng qua ngõ”, như một nàng thu áo trắng cố ý đi chầm chậm qua “ngõ”. Từ “ngõ” vừa tức là lối vào của đường làng, vừa là lối vào của thời gian từ Hạ sang Thu. Tất cả điều đó làm thi sĩ thốt lên: “Hình như Thu đã về”. Từ “hình như” là từ tình thái thể hiện tâm trạng bâng khuâng.

Từ ấy như muốn ám chỉ thi sĩ vừa thầm hỏi vừa thể hiện sự mong đời sự chuyển giao này sao lại tới bất thần tương tự. Qua khổ thơ đầu ta có thể thấy được tâm trạng và xúc cảm của thi sĩ về thời khắc giao mùa. Hữu Thỉnh đã cảm nhận tín hiệu của mùa thu bằng tất cả giác quan nhạy bén của một nghệ sĩ yêu thiên nhiên tha thiết.

Hình ảnh mùa thu được mở rộng theo không gian:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Sự vận động của thời khắc giao mùa được mô tả cụ thể bằng sự thay đổi của mọi vật. Hình ảnh nhân hóa dòng “sông được lúc dềnh dàng” thật sinh động. Khi sang thu dòng sông có vẻ nhàn hạ thông thả ung dung sau những ngày mùa hạ mỏi mệt vì đã chảy mạnh, chảy xiết trong ba tháng hè. Cho nên sang thu có nhẽ là lúc dòng sông được ngơi nghỉ và dòng sông giờ đây thật êm đềm thơ mộng.

Đối lập với dòng sông hiền hòa ấy thì những chú “chim khởi đầu vội vã”. Có phải chăng chúng vội vã vì cảm nhận được tuyết trời lành lạnh của mùa thu và để chuẩn bị tránh rét khi đông về. Phải tinh tế lắm thì Hữu Thỉnh mới cảm nhận được bầy chim chỉ mới “khởi đầu vội vã” chứ không phải là đang vội vã. Bức tranh mùa thu có thể nói thật độc đáo và đặc sắc ở hai câu kế:

“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.”

Đám mây mùa hạ nhưng phân nữa đã là mùa thu hay nói cách khác đám mây mùa thu vẫn còn lưu luyến nắng hạ chưa muốn chia tay với mùa hạ. Động từ “vắt” thật độc đáo, tác giả không sử dụng từ “lửng lơ” hay “bồng bềnh” mà lại sử dụng từ “vắt” rất giàu sức gợi đám mây như một tấm vải lụa mềm mại. “ Vắt” ngang bầu trời phân chia phân chia rẽ ròi hai mùa hạ-thu. Hình ảnh được thi sĩ mô tả theo không gian từ thấp lên cao từ sắp ra xa hướng vào không gian bát ngát. Mùa thu tới thật cả rồi, tới khắp mọi nơi trong vạn vật và cả trong lòng thi sĩ.

Ở khổ thơ cuối là những cảm nhận và suy ngẫm của thi sĩ khi nhìn cảnh vật trong những ngày đầu thu:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất thần
Trên hàng cây luống tuổi”.

Ở khổ thơ này vẻ đẹp của mùa thu không còn được mô tả trực tiếp như ở hai khổ thơ đầu mà được khẳng định bằng những suy ngẫm của thi sĩ. Những hiện tiện thiên nhiên như nắng, mưa, sấm chớp như mùa hạ nhưng khi sang mùa thu thì mức độ đã khác rồi. Nắng mưa khi sang thu khác hẳn với nắng mưa khi ở mùa hạ, nắng vẫn còn nhưng không còn là cái nắng gay gắt và chói chang của mùa hạ mà là cái nắng dịu đi và nhạt đi. Còn mưa cũng ít đi nhất là những trận mưa rào ồ ạt, vì vậy cũng không còn những tiếng sấm trên hàng cây luống tuổi. Những cụm từ “vẫn còn”, “đã với dần”, “cũng bớt bất thần” gợi tả rất hay về hiện tượng sự vật lúc sang thu. Bài thơ khép lại với hình ảnh:

“Sấm cũng bớt bất thần
Trên hàng cây luống tuổi”.

Hai câu thơ vừa tả thực hiện tượng thiên nhiên lúc sang thu còn mang tính ẩn dụ như “sấm” là những vang động thất thường của ngoại cảnh cuộc thế. “Hàng cây luống tuổi”tượng trưng cho những con người từng trải. Cả câu muốn nói những con người từng trải luôn chín chắn và không chùn bước trước những phong ba bão tố cuộc thế. Đó là những con người luôn tĩnh tâm trước những tác động thất thường của ngoại cảnh của cuộc sống đầy thử thách.Cùng với tư tưởng ấy thi sĩ Phan Chu Trinh cũng từng viết:

“Tháng ngày bao quản thân sành sỏi
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.”

Khổ thơ cuối bài thơ không chỉ tả cảnh sang thu mà còn chất chứa những suy nghiệm của bài thơ về con người và cuộc thế.

Cả hai bài thơ được sáng tác vào hoàn cảnh giống nhau, bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” và bài “Sang thu” đều thuộc thế hệ những thi sĩ trưởng thành từ trong kháng chiến chống Mỹ. Những vần thơ của Thanh Hải chần thật, bình dị, hiền lành trong khi sáng tác của Hữu Thỉnh tinh tế, triết lí. Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) và Sang thu (Hữu Thỉnh) là hai bài thơ tiêu biểu cho phong cách của hai ông.

Hai đoạn trích thuộc hai tác phẩm trên tuy khắc họa những bức tranh thiên nhiên khác nhau nhưng đểu cùng chung nguồn cảm hứng và tình yêu dào dạt trước thiên nhiên quê hương. Cả hai bài thơ nói chung đã góp vào văn học những tác phẩm đặc sắc làm phong phú cho nền văn học nước nhà, tuy vậy Thanh Hải và Hữu Thỉnh vẫn giữ riêng phong cách sáng tác của mỗi thi sĩ.

Hai bài thơ là hai bức tranh thiên nhiên đầy cảm hứng. Cùng với một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim tha thiết yêu thiên nhiên trải ra trên từng nét chữ, Thanh Hải và Hữu Thỉnh đã tặng cho người đọc cái rộn ràng của sắc xuân cùng với một tẹo lắng đọng thật êm khi thu tới. nếu như Thanh Hải cho ta cảm nhận cái rộn ràng, say mê cống hiến cùng niềm tin yêu Tổ quốc, thì Hữu Thỉnh lại mang lại cái dân dã, mộc mạc, đẩy rung cảm và thân quen. Dẫu hai ngòi bút nghệ thuật khắc họa hai đường nét đặc sắc khác nhau nhưng đâu đó ta vẫn thấy ngân vang lên yêu thiên nhiên nồng nàn say đắm, tầm hồn thi sĩ luôn lạc quan và say sưa trong niềm cảm hứng vô tận với cảnh sắc quê hương. Điều đó phần nào đã được gợi tả thật thành công qua hai khổ thơ hấp dẫn ở trên.

Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu – Mẫu 2

Từ văn học trung đại cho tới văn học hiện đại, từ thơ cổ cho tới thơ mới, vẻ đẹp thiên nhiên bốn mùa của quê hương đã trở thành những hình ảnh khó phai mờ trong những tác phẩm của nhà văn, thi sĩ. Chúng ta thấy hình ảnh quê hương hiện ra ở thơ vô cùng thân tình, sắp gũi, đáng yêu và đầy thân thuộc, gợi bao xúc cảm đẹp đẽ của con người…

Quê hương chúng ta vốn có vẻ đẹp dân dã, bình dị của sự sống mơn mởn. Quê hương cao cả và thiêng liêng, thân thuộc và bình dị, chúng ta có thể bắt gặp trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ“ của Thanh Hải hay “Sang thu” của Hữu Thỉnh.

Viết về quê hương, quốc gia thì mỗi thi sĩ lại có một cảm nhận riêng. nếu như hình ảnh quốc gia trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải được soi chiếu qua lăng kính mùa xuân thì “Sang thu” của Hữu Thỉnh – quê hương, quốc gia lại được soi chiếu qua bức tranh giao mùa cuối hạ sang thu… Thật phong phú, đa dạng mà không kém phần thú vị.

Thanh Hải viết bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” khi quốc gia vừa thoát khỏi chiến tranh không lâu, bản thân thi sĩ cũng ở tình trạng sức khỏe hiểm nghèo, nhưng cả cuộc thế gắn bó với quê hương xứ sở làm sao không có những xúc cảm lúc đi xa. Hình ảnh quê hương, quốc gia hiện lên qua cảnh sắc mùa xuân – thiên nhiên xứ Huế tinh khôi, trong trẻo, đầy sức sống. Mùa xuân của thiên nhiên cũng là mùa xuân của quốc gia con người:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Thanh Hải đưa ta về với thiên nhiên tạo hoá đất trời. Sau những ngày đông lạnh lẽo, thiên nhiên lại được khoác một tấm áo tươi non, rét mướt của mùa xuân. Mùa xuân tới, báo hiệu bằng những cảnh sắc thiên nhiên thân thuộc : dòng sông xanh, bông hoa tím biếc và chim chiền chiện. Mùa xuân đã hiện diện trên toàn cảnh, trên tạo vật : đất trời, hoa lá, chim muông…. Tô điểm sắc màu cho không gian ấy, có màu xanh cây cỏ, xanh của dòng sông, màu tím của hoa và cả màu của mây trời:

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời

Cảnh sắc thiên nhiên ấy không chỉ đẹp mà còn sinh động. Từ “mọc” đặt ở đầu câu thơ vang lên như một điểm nhấn, một sự phát hiện đầy xúc cảm của thi sĩ. Hai câu thơ đầu vẽ nên một không gian mùa xuân rộng mở tươi tỉnh với hình ảnh một dòng sông xanh trong chảy hiền hoà. Cái màu xanh ấy phản ánh được màu xanh của bầu trời, của cây cối hai bên bờ, cái màu xanh thân thuộc mà ta có thể gặp ở bất kì một con sông nào ở dải đất miền Trung. nổi trội trên nền xanh lơ của dòng sông là hình ảnh “một bông hoa tím biếc”, một hình ảnh thân thuộc của cánh lục bình hay hoa súng mà ta thường gặp ở những ao hồ sông nước của làng quê mà ta từng gặp trong những vần thơ của khác:

“Con sông nhỏ tuổi thơ ta tắm
Vẫn còn đây nước chẳng đổi dòng
Hoa lục bình tím cả bờ sông…”

(Lê Anh Xuân)

Màu tím biếc ấy không lẫn vào đâu được với sắc màu tím Huế thân yêu- vốn là nét đặc trưng của những cô gái đất kinh kỳ với sông Hương núi Ngự. Màu xanh của nước hài hoà với màu tím biếc của bông hoa tạo nên một nét chấm phá nhẹ nhõm mà sống động. Bức tranh xuân còn được điểm xuyết thêm bằng âm thanh rộn ràng, tưng bừng của con chim chiền chiện hót vang trời. Tiếng hót của chim, đường nét uốn lượn quanh co của con sông, màu tím biếc của bông hoa vẽ nên một bức tranh mùa xuân đầy sức sống mãnh liệt trên quê hương tác giả.

Trước vẻ đẹp ấy, thi sĩ ngây ngất sung sướng không ngăn được dòng xúc cảm. Những từ cảm thán “Ơi”, “Hót chi” vang lên là tiếng lòng nao nức say sưa của thi sĩ khi lần trước tiên phát hiện vẻ đẹp đơn sơ mà say đắm của cảnh vật quê hương.

“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”

Cụm từ “giọt long lanh” gợi lên những liên tưởng phong phú và đầy thi vị. Nó có thể là giọt sương nhấp nhánh qua kẽ lá trong buổi sớm mùa xuân tươi đẹp, có thể là giọt nắng rọi sáng bên thềm, có thể giọt mưa xuân đang rơi…Theo mạch liên tưởng của bài thơ “giọt long lanh” còn là giọt âm thanh đổ hồi của con chim chiền chiện… Hình ảnh có tính chất tượng trưng “tôi đưa tay tôi hứng” là thái độ yêu thương, trân trọng của thi sĩ trước vẻ đẹp của đất trời. Nghệ thuật ví ngầm, chuyển đổi cảm giác quả đã đạt tới mức tinh tế đáng khâm phục. Hai câu thơ đã biểu hiện niềm say sưa, ngây ngất, xốn xang, rộn rực của thi sĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân. Chắc hẳn trong lòng thi sĩ đang dạt dào tình yêu quê hương, quốc gia, tình yêu cuộc thế.

Tạm rời xa mùa xuân của Thanh Hải ta tìm tới với cái tình non sông quốc gia được khơi nguồn từ cảnh sắc thiên nhiên trong bài “Sang thu” của Hữu Thỉnh. Thi sĩ bộc bạch tình yêu quốc gia ở nhiều cung bậc. Hữu Thỉnh với cái nhìn thật tinh tường, một cảm nhận thật sắc nét đã vẽ lại bức tranh in dấu sự chuyển mình của đất trời qua bài thơ “Sang Thu”. Sang thu của Hữu Thỉnh giúp ta chiêm ngưỡng lại những giây phút giao mùa tinh tế đầy ý vị mà lâu nay nay ta hững hờ. Đó là lúc hồn ta run lên những cảm nhận dung dị. Hình ảnh quốc gia quê hương còn được thi sĩ phác họa qua phút giao thừa cuối hạ sang thu thật tinh tế và sâu sắc. khởi đầu từ một khu vườn ngoại thành của vùng đồng bằng Bắc Bộ:

Bỗng trông thấy hương ổi
Phả vào trong gió se,

Không phải là sắc “mơ phai” hay hình ảnh “con nai vàng ngờ ngạc” mà là hương ổi thân quen nơi vườn mẹ đã đánh thức những giác quan tinh tế nhất của thi sĩ.Hương vị đơn sơ, mộc mạc, đồng nội, rất thân thuộc của quê hương. Câu thơ có hương vị ấm nồng của chớm thu ở một miền quê nhỏ. Vì sao tín hiệu trước tiên để tác giả trông thấy mùa thu là “hương ổi” mà không phải là những hương vị khác? Mùi hương quê nhà mộc mạc “phả” trong gió thoảng bay trong không gian. Tất cả tới với tác giả nhẹ nhõm, mà đột ngột quá, thu về với đất trời quê hương, với lòng người mà không hề báo trước. Cảm giác ngẫu nhiên tới với thi sĩ: “bỗng trông thấy” – một sự bất thần mà như đã chờ đợi sẵn từ lâu lắm. Câu thơ không chỉ tả mà còn gợi liên tưởng tới màu vàng ươm, hương thơm lựng, vị giòn, ngọt, chua chua nơi đầu lưỡi của trái ổi vườn quê. Câu thơ ngắn mà có cả gió cả hương. Hương là hương ổi, gió là gió se. Đây là những nét riêng của mùa thu vùng đồi trung du miền Bắc. Gợi được tương tự hẳn cái tình quê của Hữu Thỉnh phải thắm thiết lắm. trông thấy hương ổi giống như một sự phát hiện nhưng ở đây là phát hiện ra mùi hương vẫn vương vấn mà lâu nay nay con người hờ hững. chính vì sự phát hiện ra cái sắp gũi xung quanh mình cho nên con người mới có cảm giác ngỡ ngàng đôi chút bối rối ấy.

Và không chỉ có thế, cả sương thu như cũng chứa đầy tâm trạng, thong thả, sử dụng dằng giăng mắc trên khắp nẻo đường thôn:

Sương sử dụng dằng qua ngõ
Hình như thu đã về.

Một hình ảnh đầy ấn tượng. Sương được cảm nhận như một thực thể hữu hình có sự vận động – một sự vận động chậm rãi. Sương thu đã được nhân hoá, hai chữ “sử dụng dằng” diễn tả rất thơ bước đi chầm chậm của mùa thu. Đâu chỉ có thế, cái hay của từ láy “sử dụng dằng” còn là gợi tâm trạng. Sương dềnh dàng hay lòng người đang ưu tư, hay tâm trạng của tác giả cũng “sử dụng dằng”? nếu như ở câu thơ trước tiên thi sĩ “bỗng trông thấy” thu về khá bất thần và đột ngột thì sau khi cảm nhận sương thu, gió thu, thi sĩ vẫn ngỡ ngàng thốt lên lời thầm thì như tự hỏi: Hình như thu đã về? Tâm hồn thi sĩ nắm bắt những biến chuyển nhẹ nhõm, phong phanh của tạo vật trong phút giao mùa cũng êm đềm, bâng khuâng như bước đi nhỏ nhẹ của mùa thu.

Không gian nghệ thuật của bức tranh thu được mở rộng hơn, cái bỡ ngỡ ban đầu vụt tan biến đi nhường chỗ cho những rung cảm mãnh liệt trước không gian thu vời vợi:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã

Sông nước đầy nên mới “dềnh dàng” nhẹ trôi như cố tình chậm lại, những đàn chim vội vã bay về phương nam… Cái “dềnh dàng” của dòng sông là phút hiếm hoi sau lúc khấp khểnh leo thác nhọc nhằn rồi lại ồ ạt xối xả dưới những cơn mưa rào mùa hạ. Từ “được lúc” diễn tả cái hiếm hoi thưa thớt. Đã lâu lắm rồi con sông mới có dịp ngơi nghỉ thanh thoả như thế. Nhưng cơn gió heo may lạnh lẽo đầu mùa tràn về khiến đàn chim phải khởi đầu vội vã bay về phương nam tránh rét. Phép đối và nghệ thuật tương phản giữa hai câu thơ (dềnh dàng đối lập với vội vã) đã được tác giả gửi gắm vào đó một triết lý: cuộc thế không có giây phút nào phẳng lặng êm đềm, sự sống vẫn chuyển không ngừng, chính vì vậy con người phải biết cách chuẩn bị đầy đủ để ứng phó và theo kịp mạch chảy của dòng đời.

Không gian đất trời lại tiếp tục được mở thêm một tầng mới. Không gian thu thư thái, hữu tình và chứa chan thi vị, đặc biệt là hình ảnh:

Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.

Câu thơ giúp ta hình dung về đám mây mỏng nhẹ, trắng xốp, kéo dài như tấm khăn voan duyên dáng của người thiếu nữ thảnh thơi, nhẹ nhõm “vắt nửa mình sang thu”. Đám mây mùa hạ là hình ảnh độc đáo, thể hiện trí liên tưởng phong phú của tác giả. nhịn nhường như đám mây mùa thu còn vương nắng hạ nên thi sĩ mới có liên tưởng sáng tạo tới thế. Câu thơ có tính tạo hình không gian nhưng lại có ý nghĩa diễn tả sự vận động của thời gian: thu khởi đầu sang, hạ chưa qua hết, mùa thu vừa chớm, rất nhẹ, rất dịu, rất êm, mơ hồ như cả đất trời đang rùng mình thay áo mới. Trong khoảnh khắc giao mùa, đám mây trên bầu trời cao đã trở thành ranh giới giữa mùa hạ với mùa thu. Từ “vắt” mang hiệu quả diễn đạt vô cùng lớn. Nó làm cho đám mây kia có khả năng nối liền giữa hai mùa thiên nhiên hay nói đúng hơn là mùa hạ và mùa thu đang chông chênh giữa một đám mây. Từ cái giây phút giao mùa vô hình trừu tượng, tác giả đã biến thành sự vật hữu hình cụ thể để người đọc cảm nhận rõ hơn về tín hiệu của mùa thu.

Hình ảnh thơ đẹp, ngôn từ tinh tế, giọng thơ êm đềm và những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trong buổi giao mùa đã tạo nên một dấu ấn không dễ phai mờ trong lòng bao độc giả. có nhẽ vì vậy mà sau khi đọc “Sang thu” của Hữu Thỉnh ta càng thấy yêu hơn mùa thu thiết tha, nồng hậu của quê nhà.

Mỗi thi sĩ có cảm nhận riêng về cảnh sắc thiên nhiên, những chiêm nghiệm, những suy nghĩ về cuộc thế, về con người, tình người trong cuộc sống nhưng thật cảm động và kính phục biết bao khi đọc những vần thơ đầy xúc động với hình ảnh thiên nhiên gợi lên thật đẹp. Hai bài thơ để lại trong lòng bao thế hệ độc giả những xúc cảm sâu lắng, khó phai mờ và vẫn sẽ tiếp tục trường tồn cùng với những bước đi lên của quốc gia, gợi nhắc cho những thế hệ trẻ tình yêu quê hương quốc gia, niềm khát khao được sống, được cống hiến cho quốc gia, cho dù đó là những cống hiến giản dị, nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.

Cảm nhận hình ảnh thiên nhiên trong Mùa xuân nho nhỏ và Sang thu – Mẫu 3

Thanh Hải và Hữu Thỉnh đểu thuộc thế hệ những thi sĩ trưởng thành từ trong kháng chiến chống Mỹ. Những vần thơ của Thanh Hải chần thật, bình dị, hiền lành trong khi sáng tác của Hữu Thỉnh tinh tế, triết lí. Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) và Sang thu (Hữu Thỉnh) là hai bài thơ tiêu biểu cho phong cách của hai ông. Hai đoạn trích thuộc hai tác phẩm trên tuy khắc họa những bức tranh thiên nhiên khác nhau nhưng đểu cùng chung nguồn cảm hứng và tình yêu dào dạt trước thiên nhiên quê hương.

Mùa xuân nho nhỏ là bài thơ xuất sắc trong đời thơ Thanh Hải, người con xứ Huế. Những vần thơ trong trẻo viết trên giường bệnh những ngày cuối đời lại càng tha thiết và nổng thắm hơn với tình yêu đời của thi sĩ. Bài thơ ra đời giữa những ngày đông giá rét miền Bắc nhưng lại tràn trề’ khá ấm và vẻ đẹp của mùa xuân. Điều đó bộc lộ rõ rệt trong khổ hai của bài thơ:

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như líu tíu
Tất cả như xôn xao

Sáu câu thơ trong khổ hai nói ra bức tranh mùa xuân sống động, phong phú với màu sắc, hình ảnh, nhịp độ và không khí náo nức, rộn ràng. Huế mộng mơ đã từng xuất hiện thật u áng trong những tháng ngày nô lệ trong thơ Tố Hữu:

Tôi nện gót trên phố phố Huế
Dửng dưng không một thiện cảm chi
Không gian sặc sụa mùi ô uế
Như nước dòng Hương mãi cuốn đi.

Nhưng Huế ngày hôm nay trong thơ Thanh Hải đã thay đổi, tươi đẹp và líu tíu nhịp chống chọi, nhịp sống của thời kì dựng xây quốc gia sau chiến tranh. Trong bức tranh xuân có sự hài hòa cao độ giữa con người và thiên nhiên. Thanh Hải lựa chọn lựa hai đối tượng để gắn với sức sống mùa xuân. Trước hết, đó là “Mùa xuân người cầm súng”, hình ảnh đẹp đẽ trong lòng nhân dân và cũng là hình tượng được yêu quý nhất trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt của dân tộc. Mùa xuân thiên nhiên về trong màu lá ngụy trang của người lính “Lộc giắt đầy quanh lưng”. Đó là một hình dung đẹp, phấn chấn và đẩy hy vọng của thi sĩ dành cho những con người quả cảm luôn xả thân mình vì nước. Sự lựa chọn lựa thứ hai là “Mùa xuân người ra đồng”, mùa xuân bừng lên trong đôi bàn tay cẩn cù lao động của những người nông dân hăng say sản xuất, xây dựng cuộc sống hòa bình. Những con người bình dị, thầm lặng ấy là những mũi tiên phong nơi tiền tuyến, nơi biên thuỳ và trong lao động. Không cần những cái tên cụ thể, những bức tượng đài cụ thể, Thanh Hải viết về vô vàn những con người đẹp đẽ ngoài kia, họ chính là nhân dân và họ làm nên mùa xuân của quốc gia trong quá trình giữ nước và dựng nước. Ở đầy, tác giả sử dụng giải pháp điệp cấu trúc cú pháp, điệp từ “mùa xuân” (hai lần), “lộc” (hai lần) ở đầu mỗi câu thơ như khẳng định sắc xuân, hương xuân và lộc xuân đang lan tỏa, giăng mắc khắp muôn nơi, tràn ngập giữa cảnh vật và con người. Biểu tượng “lộc” ở đây vừa mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa tượng trưng. Nó không chỉ là hình ảnh tả thực nhành non chồi biếc nảy nở khi xuân tới, mà còn là sức sống, là tuổi xanh, là tuổi thanh xuân, là khí thế của cả nước. Nó khiến tâm hồn tươi mới, sôi nổi, hứng khởi! “Lộc” là thành tựu ngày hôm nay và cũng là hy vọng cho ngày mai tươi sáng. Khép lại khổ thơ, bằng những suy nghĩ rất thực tế của chính bản thân mình, thi sĩ khái quát:

Tất cả như líu tíu
Tất cả như xôn xao

Điệp cấu trúc cú pháp, điệp từ, phối hợp với hai từ láy giàu sức gợi tả “líu tíu”, “xôn xao” khiến hai cầu thơ tràn đầy sức mạnh và niềm cảm hứng. Ta cảm nhận sâu sắc không khí náo nức của đất trời khi xuân về. “Tất cả” mang ý nghĩa khái quát, bao trùm, đó có thể là cảnh sắc thiên nhiên quê hương, là tạo vật muôn loài, là “người cầm súng”, “người ra đông”, là thi sĩ, là tôi và bạn… là quốc gia xinh đẹp mà hùng hào của chúng ta. Từ láy “líu tíu” gợi nhịp độ khẩn trương, mạnh mẽ, cuồng nhiệt, trong khi từ láy “xôn xao” gợi sự náo nức, vui vẻ, rộn ràng. Đó cũng là những biểu cảm phong phú của mùa xuân. Tất cả đểu rộn ràng đón mừng quốc gia bước vào giai đoạn mới, thời đại mới, với công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, trong niềm hoan hỉ khi vừa giành lại lá cờ độc lập, tự do. Câu thơ như lời reo vui phấn khởi, tràn đầy ý thức lạc quan của người con dù đang đấu tranh giành lấy sự sống trên giường bệnh nhưng vẫn một lòng say mê, nhiệt huyết và tin yêu vào tương lai của dân tộc. Có thể nói, mùa xuân mang lại tiếng gọi đầy xúc cảm cho con người. Những tiếng gọi sôi nổi của mùa xuân làm bừng dậy trong trái tim ta không khí sôi nổi của quốc gia, thôi thúc mỗi tư nhân góp “mùa xuân nho nhỏ” đời mình để hòa với mùa xuân to lớn của quốc gia.

Chia tay với bức tranh xuân rộn ràng của Thanh Hải, tới với những vần thơ Hữu Thỉnh ta được tới với bức tranh thu dịu dàng, lắng đọng. Sau giây phút ngỡ ngàng và khe khẽ reo vui: “Hình như thu đã về”, xúc cảm của thi sĩ tiếp tục lan tỏa, mở ra trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.

Bức tranh mùa thu được cảm nhận bởi sự thay đổi của đất trời theo bước chuyển từ hạ sang thu, nhẹ nhõm mà rõ rệt. Thiên nhiên sang thu được mô tả từ những thứ vô hình như “hương ổi”, “gió sẽ” tới những hình ảnh cụ thể có đường nét: sông dềnh dàng, chim vội vã, đám mây vắt nửa mình; từ không gian nhỏ hẹp như con ngõ vươn ra một không gian vừa dài rộng, lại vừa xa vời. Và hơn cả, tác giả đã cảm nhận hương thu bằng cả tâm hồn rất mực tinh tế của mình. Bằng phép nhân hóa đặc sắc, thi sĩ thật tài hoa khi ghi lại vong hồn của cảnh vật, của dòng sông quê hương trong trạng thái chỉ giữa mùa thu “dềnh dàng”, lững lờ trôi mà không chảy xiết như sau những cơn mưa mùa hạ. Cái “dềnh dàng” của dòng sông không chỉ gợi ra vẻ êm dịu cho bức tranh thiên nhiên mùa thu, mà còn mang đầy tâm trạng của con người, cũng như chậm lại cùng nhịp sống đất trời để ngẫm ngợi suy tư về những trải nghiệm trong cuộc thế. Trái ngược với vẻ thung dung của dòng sông trữ tình, là sự vội vàng của những cánh chim khởi đầu di trú về phương Nam tránh rét. Không có âm thanh, nhưng Hữu Thỉnh lại khéo vẽ ra nét động cho bức tranh tưởng đang tĩnh lặng chìm sâu vào trong suy tưởng. Dễ thấy, việc hai câu thơ đối nhau rất nhịp nhàng: sông dưới mặt đất – chim trên bầu trời, sông “dềnh dàng”, chậm rãi – chim “vội vã” nôn nao, đã mô tả thật trung thực sự khác biệt của vạn vật trên cao và dưới thấp trong khoảnh khắc giao mùa. Bức tranh thu đang về có những nét dịu êm nhẹ nhõm, mà lại có cả những nét líu tíu cuống quýt. Sự chuyển mình của dòng sông, của cánh chim phải chăng còn là sự chuyển mình của quốc gia: hòa bình sau chiến tranh, rồi lại líu tíu nhịp sống mới trong công cuộc dựng xây quốc gia giàu mạnh. Có thể nói, lời thơ hẹp mà ý thơ bay cao không tận. Đó là chất thơ cuộc thế, chưng đựng từ những suy ngẫm của con người từng trải, từng chiêm nghiệm qua biết bao sóng gió.

Cùng với cảnh vật, cả bầu trời thu cũng như đang “thay áo mới”. Điều này được cụ thể hóa qua hình ảnh đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”. Trong thơ ca Việt Nam, có không ít vần thơ nói về đám mây trên bầu trời thu như “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt” (Thu điếu) hay “Lớp lớp mây cao đùn núi bạc” (Tràng giang), nhưng đám mây sang thu trong thơ Hữu Thỉnh lại có nét riêng. Nó là một đám mây còn vương chút nắng hạ, đang uốn mình “vắt” sang thu vừa như còn nuối tiếc mùa hạ, vừa như ngóng chờ điều gì mới lạ khi thu sang. Động từ “vắt” gợi ra thời khắc giao mùa, làm đám mây như kéo dài ra, nhẹ trôi như tấm lụa mềm treo lửng lơ giữa bầu trời cao rộng. Đám mây vắt lên ranh giới mỏng manh và ngày càng bé dần, bé dần, rồi tới một lúc nào đó không còn nữa, để cả đám mây mùa hạ hoàn toàn nhuốm màu sắc thu. Đây quả là một sự liên tưởng thú vị, một hình ảnh đầy chất thơ. Có thể nói, khổ thơ là bức tranh hữu tình thi vị, là tiếng nói yêu thiên nhiên tha thiết của thi nhân.

Hai khổ thơ là hai bức tranh thiên nhiên đầy cảm hứng. Cùng với một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim tha thiết yêu thiên nhiên trải ra trên từng nét chữ, Thanh Hải và Hữu Thỉnh đã tặng cho người đọc cái rộn ràng của sắc xuân cùng với một tẹo lắng đọng thật êm khi thu tới. nếu như Thanh Hải cho ta cảm nhận cái rộn ràng, say mê cống hiến cùng niềm tin yêu Tổ quốc, thì Hữu Thỉnh lại mang lại cái dân dã, mộc mạc, đẩy rung cảm và thân quen. Dẫu hai ngòi bút nghệ thuật khắc họa hai đường nét đặc sắc khác nhau nhưng đâu đó ta vẫn thấy ngân vang lên yêu thiên nhiên nồng nàn say đắm, tầm hồn thi sĩ luôn lạc quan và say sưa trong niềm cảm hứng vô tận với cảnh sắc quê hương. Điều đó phần nào đã được gợi tả thật thành công qua hai khổ thơ hấp dẫn ở trên.

Nguồn: http://grabhanoi.com
Danh mục: Lớp 9