Dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối gồm 3 mẫu dàn ý phân tích bài thơ chi tiết nhất. từ đó giúp những bạn lớp 11 nhanh chóng nắm được nội dung chi tiết của tác phẩm. Từ đó biết cách viết bài phân tích hay, đủ ý.
Phân tích bài thơ Chiều tối để thấy được tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của thi sĩ đội viên Hồ Chí Minh. Vậy sau đây là 3 mẫu dàn ý phân tích Chiều tối, mời những bạn cùng theo dõi.
Bạn Đang Xem: Top 3+ dàn ý phân tích Chiều tối chọn lọc hay nhất
Mục lục
Dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối chi tiết nhất
I. Mở bài:
Giới thiệu sơ lược về tác giả, nêu cảm nhận chung về tác phẩm
- Hồ Chí Minh là nhà cách mệnh vĩ đại đồng thời là thi sĩ lớn của dân tộc. Ngục trung nhật kí (Nhật kí trong tù) là tác phẩm tiêu biểu, được bác bỏ viết trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt tại Quảng Tây (Trung Quốc), từ mùa thu năm 1942 tới mùa thu 1943.
- Mộ (Chiều tối) là bài thơ có trị giá nội dung và nghệ thuật độc đáo: Điều khác lạ là bài thơ được viết trong hoàn cảnh người bị giải đi trên phố, với gông xiềng xiềng xích, nhưng không phải là một lời than vãn xót xa. Trái lại, đó là một nét hoan ca về cuộc sống, về con người, biểu hiện tâm hồn hết sức đẹp đẽ, tư cách lớn lao của Hồ Chí Minh.
II. Thân bài:
* Hai câu đầu:
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
– Hai câu đầu vẽ nên một bức tranh nên thơ, yên bình của cuộc sống, chim bay về rừng tìm chốn trú ngụ, đám mây trôi lững lờ trên bầu trời chiều, chỉ vài nét chấm phá, những bức họa (trong bài thơ có họa) của thơ xưa. Song, phong vị cổ thi ấy do sắp gũi về văn pháp. Còn thực ra, đây vẫn là buổi chiều nay, với cảnh thật và người thật (người tù – thi sĩ) đang tận mắt nhìn ngắm.
Bức tranh phong cảnh kia tuy đẹp và nên thơ nhưng vẫn có nét buồn. Quyện tức là mỏi, chán, mỏi mệt. Tầm là kiếm tìm. Cánh chim sau ngày rong ruổi, trong cái giờ phút của ngày tàn, mỏi mệt, phải trở về rừng đặng kiếm tìm chỗ trú. Cô là lẻ loi, một mình. Mạn mạn là dài và rộng, không là trên bầu trời dài, rộng mênh mông. Bản thân bầu trời vẫn dài rộng như là triệu năm qua, nhưng đám mây đơn lẻ kia đã khiến nó càng trở nên mênh mang hơn. Hai câu thơ, theo đúng nghĩa đen cũng chỉ ra một cảnh buồn. Với người thông thường, thậm chí đang vui, trước cảnh ấy, lòng hẳn không sao tránh một xúc cảm man mác, bâng khuâng. Câu thơ khiến người ta liên tưởng tới một buổi chiều khác, trong thơ cổ:
Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn,
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn
Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn
nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn Chương Đài người lữ thứ,
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn
(Cảnh chiều hôm – Bà Huyện Thanh Quan)
Buổi chiều xưa không vắng lặng, nhưng lòng người đã tím ngát nỗi buồn. Còn cảnh ở đây, vốn là đơn chiếc. Cảnh ấy nói hộ lòng người, hẳn đang buồn. Đúng thôi, ngay tới cánh chim kia, khi chiều tắt đã vội trở về. vậy mà, giờ này, người tù mắt mờ, chân yếu, lại bị gông xiềng, vẫn đang lê bước trên phố dài. Người đó không than vãn, do tư cách vĩ đại, song ai không cảm được nỗi đau rất thật từ cảnh tình ấy?
* Hai câu cuối
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng
– Hai câu kết chuyển hướng vận động của hình tượng thơ. Ở trên, cảnh vật mênh mông, vắng lặng, ánh nắng ngày đang dần tắt, nhường chỗ cho bóng đêm ập xuống. Còn ở đây, dù không tả nhưng ai cũng biết, đất trời đã vào đêm, bóng tối len dày muôn nơi. Vậy, điều gì khiến người ta cảm nhận được từng bước đi của thời gian, cảm nhận thấy được ánh sáng và bóng tối? Đó là cánh chim đơn lẻ bay về chốn cũ. Đặc biệt, đó là ánh rực hồng của lò than nơi xóm núi. Đây cũng là lối chấm phá, lấy ánh sáng tả bóng tối.
– Nhưng sự chuyển hướng thực thụ của hình tượng thơ không chỉ có vậy. nếu như cảnh ở trên mang nét buồn của sự lẻ loi, hoang vắng, thì cảnh ở đây, dù là đêm tối nhưng rét mướt, giàu sức sống. Đôi mắt của người nghệ sĩ ở cảnh trước khi phóng nhìn ra xa và lên cao, càng nhìn càng mất hút và trống vắng. Khi đôi mắt ấy nhìn sắp, đã bắt gặp hình ảnh không ngờ:
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
– Vóc dáng người thôn nữ cùng với công việc lao động nhịn nhường như là thường nhật ấy đã xua đi sự cô quạnh giữa miền sơn cước. Và, tới lúc công việc đã xong, thì ánh sáng tràn ngập.
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
Trong bóng đêm, ánh sáng ấy càng có sức lan tỏa. Lòng người từng man mác buồn đã ấm lại cùng với ánh lửa kia. tới đây thì sự vận động của hình tượng thơ được trọn vẹn.
III. Kết bài:
“Mộ” là bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh Khi sử dụng thể thơ luật Đường, tác giả đã vận dụng khá nhuần nhuyễn văn pháp chấm phá để tả cảnh, lấy động tả tĩnh, đặc biệt là lấy cảnh tả tình. Trong bài thơ, không có từ hay chi tiết nói về chủ thể trữ tình, nhưng người đọc vẫn nhìn thấy đôi mắt, tấm lòng của con người ấy. Tuy nhiên, dù mang phong vị cổ điển, đây vẫn là bài thơ hiện đại. Chất hiện đại bộc lộ ở sự vận động hình tượng thơ, nhất là ở tấm lòng và tư tưởng của thi nhân. Dù bị gông xiềng, xiềng xích, con người đó vẫn hết sức ung dung tự tại, luôn quên mình để nhìn ngắm cuộc sống và rung động với từng biểu hiện, dù chỉ nhỏ nhoi, tinh tế.
Xem thêm: Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh
Dàn ý phân tích Chiều tối
1. Giới thiệu tác giả:
- Hồ Chí Minh không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại mà còn là một danh nhân văn hóa của dân tộc.
- Hồ Chí Minh để lại cho nước nhà một sự nghiệp văn học khổng lồ
2. Giới thiệu tác phẩm:
- Tác phẩm được trích trong tập thơ Nhật Kí trong tù của bác bỏ
- Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên và tấm lòng lớn lao của Hồ chủ toạ
II. Thân bài
1. Hai câu đầu
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Vân mạn mạn độ thiên không
– quang cảnh chiều tối được mở ra với hình ảnh tả thực đầy chất thơ: hình ảnh cánh chim mải miết bay về rừng tìm nơi trú ngụ; những đám mây lững lờ bảng lảng trôi về cuối trời.
Xem Thêm : Soạn bài Tương tư – Soạn văn 11 tập 2 tuần 24 (trang 49)
– Một không gian mênh mông, rộng lớn nhưng lại thơ mộng, yên bình
– Gợi một buổi chiều tà hiu hắt, ánh nắng chỉ còn le lói phía chân trời.
– Không gian thiên nhiên chính là tấm gương soi phản chiếu nội tâm con người:
– Cánh chim vội vã mang dáng vẻ sự mỏi mệt, nhọc nhằn sau tháng ngày rong ruổi
– Áng mây lững lờ trôi, đơn chiếc, lẻ loi trên nền trời mênh mông, rộng lớn.
– Bầu trời như được đẩy lên cao hơn xa hơn nỗi lòng con người vì vậy cũng như trải dài ra ngút nghìn. Đứng trước thời khắc cuối ngày, lòng người bỗng thấy đơn chiếc, trống vắng; thấy mỏi mệt, bâng khuâng. Và cánh chim sau những phút giây mỏi mệt vẫn được ngơi nghỉ nơi tổ ấm còn người sau những giây phút gông xiềng, đọa đầy lại phải chịu cảnh ngục tù tăm tối.
– Thế nhưng người ấy lại chẳng một câu than vãn, oán trách mà lại thả hồn vào thiên nhiên cảnh vật để cảm nhận và chấm phá nên những nét tuyệt mĩ nhất của bức tranh cuối ngày.
– Thể hiện tình yêu thiên nhiên rộn rực trong trái tim người đội viên cách mệnh
– Trong tâm tưởng người đội viên lúc nào cũng túc trực nỗi nhớ về quê hương, quốc gia.
– Ý chí sắt đá, nghị lực phi thường, phong thái ung dung và niềm lạc quan cách mệnh của Hồ chủ toạ. (cánh chim biểu tượng cho cuộc sống tự do)
Đánh giá, mở rộng:
– Hai câu thơ vừa mang nét cổ điển, hiện đại với những hình ảnh thơ thân thuộc, văn pháp ước lệ tượng trưng, chấm phá điểm xuyết, không nói về cảnh trời chiều nhưng người đọc vẫn có thể cảm và hình dung ra không gian và nỗi lòng mà câu thơ muốn gửi gắm
– Cánh chim không còn là đề tài xa lạ trong thơ cổ thế nhưng cánh chim của bác bỏ lại thật đặc biệt. nếu như như cánh chim của Lý Bạch là cánh chim “điểu cao phi tận” bay vút vào không gian ngút nghìn thì cánh chim của Hồ chủ toạ lại mang hồn sống, là cánh chim chao liệng không gian, làm chủ không gian, vạn vật.
2. Hai câu cuối:
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng
– Bức tranh sinh hoạt của con người nơi xóm núi:
– Bóng tối buông xuống phủ lấp không gian
– Hình ảnh cô thôn nữ miền sơn cước hăng say, uyển chuyển với công việc thường nhật: say ngô => vẻ đẹp khỏe khoắn, trẻ trung, tràn đầy sức sống
– Hình ảnh lò than rực hồng: bừng lên ánh sáng, xua tan bóng tối, sưởi ấm không gian hiu quạnh, lạnh lẽo, vắng vẻ ở ý thơ trên.
– Hình tượng thơ sắp gũi, mộc mạc diễn tả thực thực nhịp sống cuối ngày tại miền sơn cước. từ đó thể hiện tình yêu thương, trân trọng vô bờ của bác bỏ đối với người lao động.
– Hình tượng thơ mang tính chất của sự vận động:
– Thời gian từ chiều tối cho tới tối hẳn
– Cánh chim bay, chòm mây trôi để rồi cũng quy tụ về phía tương lai về ánh sáng.
– Lòng người đi từ chỗ lạnh giá, cô quạnh tới mức ấm nóng, say mê, rộn rực, vui tươi, hồ hởi.
– Nhãn tự “hồng” khép lại bài thơ có sức lay động, lan tỏa tới toàn bộ ý thơ:
– Ngọn lửa hồng lan tỏa, lấn lướt bóng đêm; xua đi khoảnh khắc lạnh lẽo buốt giá trong cõi lòng con người. Ngọn lửa ấy thổi bùng lên bao khát vọng, ý chí và quyết tâm người đội viên cách mệnh giữa cảnh ngục tù đọa đầy.
Xem Thêm : Top 17+ mẫu Kết bài Tràng Giang hay nhất
– Hai câu thơ đã tô vẽ dáng dấp con người. Con người hiện lên kì vĩ, làm chủ không gian, thời gian, xua đi sự đơn chiếc, vắng vẻ của thiên nhiên. không những thế, ý thơ còn thể hiện sức sống mãnh liệt và khát khao lớn lao của người thi nhân.
III. Kết bài:
– Nghệ thuật:
- Sử dụng từ hán ngữ
- văn pháp ước lệ tượng trưng: lấy mây điểm trăng; lấy động tả tĩnh, lấy cảnh vật để khắc tạc thời gian, nhấn nhá nỗi niềm con người.
– Nét cổ điển xen lẫn hiện đại:
- Nét cổ điển : hình ảnh thơ; tiếng nói thơ; thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
- Nét hiện đại: Không san sẻ nỗi buồn với thiên nhiên mà hòa hợp với thiên nhiên. Từ trong cái khó khăn, khốn cùng mà toát lên phong thái ung dung, lạc quan cách mệnh.
Xem thêm: Phân tích tác phẩm thương vợ của Tú Xương
Lập dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối
a) Mở bài:
– Dẫn dắt giới thiệu tác giả, tác phẩm
- chủ toạ Hồ Chí Minh không bao giờ tự nhận mình là một thi sĩ hay một nhà văn mà chỉ là người bạn của văn học, một người yêu văn nghệ.
- Tiêu biểu cho phong cách thơ trữ tình của Người là bài thơ “Chiều tối”
– Nêu nội dung chính bài thơ: tâm hồn yêu thiên nhiên và ý thức thép của người tù Hồ Chí Minh
– Nêu cảm nhận chung
b) Thân bài:
* Khái quát về hoàn cảnh ra đời
– “Chiều tối” là bài thơ thứ 31 trong tập thơ “Nhật kí trong tù” được gợi cảm hứng từ một cuộc chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo vào một buổi chiều tối cuối thu năm 1942.
* Phân tích bài thơ:
– Hai câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên cảnh vật chiều tối
+ Hình ảnh:
- Chim bay về rừng: chim không chỉ bay mà còn “mỏi” => gợi thời gian chiều tối
- Mây trôi lững lờ trên bầu trời: “Trôi nhẹ” và “chòm mây” trong phần dịch thơ tuy giữ được sự thư thái của đám mây song nó lại làm mất đi lớp nghĩa đơn chiếc, lẻ loi của từ “cô vân” trong bản nguyên tác.
=> Hé mở về cả thế cuộc hoạt động cách mệnh của bác bỏ. Cuộc hành trình bị áp giải còn biết bao nhiêu là điểm tới, từ nhà tù này tới nhà tù kia và những điều trước mắt còn gian truân hơn rất nhiều, chưa biết rằng tương lai mình sẽ đi đâu về đâu, tương lai của dân tộc sẽ thế nào.
=> Gợi không gian mông mênh, rộng lớn.
+ Đặc sắc trong nghệ thuật tả cảnh: Thiên nhiên mang sắc thái giống con người.
- Cánh chim mỏi mệt sau một ngày mưu sinh đang vội vã bay về rừng tìm nơi trú ngụ cũng như người tù cũng đã mệt nhoài sau những chặng đường dài lê bước.
- Đám mây trở nên cô độc giữa bầu trời giống như người tù đang đơn côi nơi xứ người.
– Hai câu thơ sau: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con người
+ Hình ảnh:
- Cô gái xóm núi: đang trong công việc xay ngô, người thiếu nữ miền sơn cước hiện lên mang một sức sống phi thường, hăng say, trẻ trung. Con người không chịu sự chi phối của cảnh vật, xuất hiện giữa nơi núi rừng mênh mông, ngút nghìn nhưng không bị hòa lẫn với thiên nhiên mà chính bản thân cô gái trẻ trung này lại trở thành tâm điểm của cảnh vật.
- Lò than: rực đỏ => tương đối ấm của sự sống.
- Hình ảnh người lao động trên đất Quảng Tây hiện lên khỏe khoắn, siêng năng, hăng say.
+ Chữ “hồng” trong thi phẩm: Ánh hồng nơi bếp lửa, trái tim ấm nồng, ý thức hăng say của người thiếu nữ hay cũng là sự lạc quan, yêu đời của chính tác giả. Sự hiện diện của chữ “hồng” được xem như là nhãn tự của bài thơ, như thổi vào hồn thơ một làn gió mới, một ý thức mới, một nét đẹp mới => bóng tối đang dần buông xuống.
+ Nghệ thuật:
- Điệp ngữ vòng “bao túc” : tạo ra sự nối âm cùng âm hưởng của sự nhịp nhàng, liên hoàn những vòng quay của cối xay ngô. Vòng quay ấy lại có trị giá mở ra sự kiên trì, dai sức, công việc tuy vất vả, nặng nhọc là thế nhưng con người vẫn rất cần mẫn, hăng say.
- Không sử dụng chữ “tối” nhưng vẫn tả được cảnh trời tối
* Khái quát nghệ thuật được sử dụng trong cả tác phẩm.
* Liên hệ mở rộng (có thể đan xen vào bài viết)
c) Kết bài
- Khái quát lại trị giá nội dung tác phẩm
- Phát biểu xúc cảm tư nhân về tác phẩm.
Nguồn: http://grabhanoi.com
Danh mục: Lớp 11