TOP 8 mẫu phân tích 2 câu đầu bài Chiều tối

Phân tích 2 câu đầu bài Chiều tối của Hồ Chí Minh gồm 2 dàn ý và 8 bài văn mẫu hay, được đánh giá cao. Qua 8 bài phân tích 2 câu đầu Chiều tối giúp những bạn lớp 11 có rất nhiều ý tưởng tham khảo, biết cách chọn lựa lọc để tránh tình trạng trùng lặp ý, thiếu ý, lạc đề hoặc triển khai ý không tương xứng. Trong hai câu thơ đầu chỉ đặc tả cảnh thiên nhiên nhưng ẩn đằng sau lớp ngôn từ đó là tư thế và tâm hồn của thi nhân. Ta không thấy có chân dung của người tù khổ ải mà chỉ thấy phong thái ung dung, tao nhã của chưng vẫn hướng về thiên nhiên.

Bạn Đang Xem: TOP 8 mẫu phân tích 2 câu đầu bài Chiều tối

Hai câu đầu Chiều tối là những vần thơ cô đọng, súc tích, lắng đọng nhiều dư ba tạo nên những cảm nhận sâu sắc trong tâm hồn người đọc. Không chỉ là những nét vẽ về thiên nhiên, mà còn là bức tranh tâm trạng của tâm hồn con người. Vậy dưới đây là 8 bài văn mẫu phân tích 2 câu đầu Chiều tối hay nhất, mời những bạn cùng theo dõi

Dàn ý phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối

Dàn ý số 1

I. Mở bài:

1. Giới thiệu tác giả:

Hồ Chí Minh không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại mà còn là một danh nhân văn hóa của dân tộc.
Hồ Chí Minh để lại cho nước nhà một sự nghiệp văn học khổng lồ

Xem thêm: Tuyển tập 20+ bài mẫu Phân tích tác phẩm Chiều tối ngắn gọn nhất

2. Giới thiệu tác phẩm:

• Tác phẩm được trích trong tập thơ Nhật Kí trong tù của chưng
• Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên và tấm lòng lớn lao của Hồ chủ toạ

II. Thân bài

*Hai câu thơ đầu: bức tranh thiên nhiên miền sơn cước.

– Không gian: rộng lớn => làm nổi trội sự lẻ loi, đơn chiếc của con người và cảnh vật.

– Thời gian: chiều tối – thời khắc cuối cùng của một ngày => con người, vạn vật mỏi mệt, cần được ngơi nghỉ.

– Điểm nhìn: từ dưới lên cao => phong thái ung dung, lạc quan của tác giả.

– Cảnh vật: xuất hiện 2 hình ảnh:

+ “Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”

> Cánh chim là hình ảnh thân thuộc trong thi ca cổ điển.

> “Quyện điểu” (chim mỏi): một cái nhìn tinh tế, cảm nhận rất sâu trạng thái bên trong của sự vật.

→ Hình ảnh thơ có hồn và nhuốm màu tâm trạng của thi nhân nặng nề lê bước trên phố đi đày và khát khao một chốn ngừng chân.

+ “Cô vân mạn mạn độ thiên không”

> “Cô vân”: chòm mây lẻ loi, đơn chiếc → gợi cảm giác buồn vắng.

> “Mạn mạn”: chỉ sự trôi chậm chậm, lững lờ → không gian rộng, thoáng đãng, gợi sự ung dung thư thái trong tâm hồn thi nhân.

> “Độ thiên không”: dịch chuyển từ chân trời này sang chân trời kia →Tâm trạng đơn chiếc, lạc lõng trước khoảng không bát ngát.

– Tuy nhiên câu thơ dịch bỏ mất từ “cô” nên đã làm giảm bớt sự đơn chiếc, và không chuyển hết nghĩa của từ láy “mạn mạn” → chưa chuyển tải được hết nỗi lòng trong tâm hồn chưng

+ “Cô vân” => “chòm mây”: chưa sát nghĩa => làm mất đi tính chất cô độc, lẻ loi của áng mây trên bầu trời.

+ “mạn mạn” => “trôi nhẹ”: chưa sát nghĩa => làm mất đi tư thế chậm chạp, uể oải, lững lờ không muốn vận chuyển của áng mây.

=> Bức tranh thiên nhiên mang vẻ đẹp cổ điển nhưng bình dị, sắp gũi. Ẩn sau bức tranh ấy là vẻ đẹp tâm hồn chưng: yêu thiên nhiên và phong thái ung dung tự tại trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

* Tiểu kết: Bằng văn pháp chấm phá, hình ảnh ước lệ tượng trưng, tả cảnh ngụ tình => Bức tranh thiên nhiên chiều tối hiện lên thật đẹp và thoáng đãng. từ đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn của thi nhân.

III. Kết bài:

Nêu cảm tưởng, suy nghĩ của em về bài thơ Chiều tối

Dàn ý số 2

I. Mở bài:

– Giới thiệu bài thơ Chiều tối trích Nhật ký trong tù.

Ví dụ:

Hồ Chí Minh là một vị cha già yêu kính của dân tộc Việt Nam, là một vị anh hùng lỗi lạc của quốc gia. kế bên tài làm chính trị, chưng còn có một kho tàng những tác phẩm văn học quý giá và to lớn. chưng đã để lại cho dân tộc rất nhiều những tác phẩm văn học đặc sắc, trong đó nổi trội là bài thơ Chiều tối nằm trong Tập Nhật ký trong tù. Bài thơ thể hiện cảm hứng về thiên nhiên, về ý thức tự do dù trong hoàn cảnh chưng chuyển ngục tù không hề kém phần vất vả.

Xem Thêm : Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài Tôi yêu em (5 Mẫu + Dàn ý)

II. Thân bài:

– Nêu cảm nhận bài thơ Chiều tối trích Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh

– Phân tích kĩ hơn hoàn cảnh sáng tác bài thơ:

• trên phố chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo suốt một ngày dài với xiềng xích đi bộ đường rừng tới tận chiều tối mà chưa được nghỉ chân
• Chiều tối sự chuyển giao giữa ngày với đêm và xúc cảm của chưng – một con người xa quê

– quang cảnh chiều tối nơi núi rừng:

• văn pháp chấm phá.
• Bức tranh chiều đầy ấn tượng.
• Phong vị cổ điển của thơ đường thơ tống và sự sáng tạo riêng trong nghệ thuật của chưng.

=> Vẻ đẹp tâm hồn Người.

– chưng xuất hiện như một con người đời thường hòa mình với cảnh vật thiên nhiên:

• Bao xúc cảm, bao khát khao chợt tràn về trong quang cảnh hùng vĩ ấy.
• Ý chí nghị lực phi thường của chưng.

III. Kết bài:

Nêu cảm nhận của em về bài thơ Chiều tối trích Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh.

Xem thêm: Top 20+ mẫu phân tích thương vợ Trần Tế Xương ngắn gọn nhất

Phân tích 2 câu đầu Chiều tối – Mẫu 1

Một tác phẩm hay là tác phẩm hàm chứa trị giá tư tưởng sâu sắc. Ở đó, ta không chỉ thấy được tài năng của người viết mà còn chứa đựng cả một tâm hồn, một cốt cách của thi nhân. Bài thơ Chiều tối là một bài thơ như thế, Hồ Chí Minh- vị lãnh tụ yêu kính của quốc gia, một thi sĩ của dân tộc mang một tình cảm lớn lao với Tổ Quốc đã viết nên những vần thơ chạm vào đáy hồn nhân thế. Mà có nhẽ, bài thơ còn trị giá cho tới tận mãi về sau.

“Chim mỏi về rừng tìm cây ngủ,
Chòm mây nhẹ giữa tầng không”

Sau ngày dài kiếm ăn, từng đàn chim nối đuôi nhau trở về nơi rừng mong tìm chốn ngơi nghỉ.Cánh chim mỏi mệt đập nhẹ giữa không trung trong buổi chiều tàn. Chòm mây cô độc trôi lững lờ giữa khoảng không vô định, cảnh vật tuy nhẹ nhõm nhưng mang một nỗi buồn man mác. Lạ kì thay, là cảnh buồn hay chính nơi tâm hồn người tù nhân cũng đang ưu sầu nơi chốn xa quê hương.Thời khắc của ngày tàn cũng là khi màn đêm buông xuống, đây là lúc người ta tạm gác mọi công việc để trở về nơi gia đình quây quần bên bữa cơm gia đình. Phải chăng ngay lúc ấy, chưng cũng đang khát khao được đứng nơi quốc gia mình, được cùng nhân dân, cùng những người con dân tộc sum họp. Vậy mà, thực tiễn muôn nỗi khó khăn, bởi vậy mà cảnh cũng đeo sầu, đám mây cô độc,cánh chim mỏi mệt là những hình ảnh ẩn dụ cho những lúc yếu lòng, cảm thấy đơn chiếc, lẻ loi của Người nơi đất khách quê người. Nỗi nhớ quê hương da diết trong tâm não thi sĩ, càng cô độc bao nhiêu thì nỗi nhớ lại càng lớn bấy nhiêu. Bằng giải pháp tả cảnh ngụ tình thân thuộc, tâm trạng của chưng được bộc lộ rõ rệt.Cảnh và tình tuy hai mà một – người mang nỗi niềm, cảnh cũng không thể nào vui.

“Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Không gian sinh hoạt mở ra thật giản dị. Người con gái xay ngô giữa bầu trời đêm bình yên tới lạ kì. Giữa bao nhiêu cái kì vĩ, lớn lao khác, chưng lại nhìn về cảnh lao động – xay ngô tối. Chắc hẳn, chưng đã rất trân trọng cái khoảnh khắc này, trân trọng sức lao động của con người trong mỗi khoảnh khắc của thời gian. Phải có một tâm hồn tinh tế, thi sĩ mới có thể trông thấy được vẻ đẹp rất đỗi bình dị trong đời sống như thế. Đó là vẻ đẹp của con người giữa thế cục thiếu thốn, tuy vất vả mà rất đỗi yên ấm, đáng quý, đáng yêu. Hình ảnh con người lao động hoà hợp với vẻ đẹp thiên nhiên làm cho bức tranh chiều tối nhường như rét mướt hơn, sinh động hơn. Đem tới sức sống cho cảnh núi rừng, dù buồn nhưng tràn trề sinh khí. nhường như, đó là khát khao hướng tới sự sống, hướng tới những điều tốt đẹp, ước mơ vươn tới tự do cho muôn người, sống trong gian khổ tù đày ta lại càng trân trọng cuộc sống lao động . Từ “hồng” trở thành nhãn tự, là trung tâm của bài thơ. Ngọn lửa không đơn thuần chỉ là một sự vật, mà nó là biểu tượng cho ngọn lửa của cách mệnh, ngọn lửa của tình yêu hòa bình. Ngọn lửa xua tan đi màn đêm lạnh giá, xua tan đi những nỗi mỏi mệt của ngày dài, xưa tan nỗi trầm tư trong lòng người tù cách mệnh. Ngọn lửa hồng thắp lên niềm tin vào một tương lai tốt đẹp cho dân tộc, hơn hết là sự bình yên trong lao động của nhân dân.

Đọc bài thơ, ai cũng sẽ có riêng cho mình những suy ngẫm.Với em, bài thơ không chỉ cho em thấy được tình yêu Tổ Quốc của chưng, mà từ đó càng trân trọng hơn cuộc sống lao động của những con người chất phác giản dị, thêm trân trọng cuộc sống tự do hòa bình mà thế hệ chúng em ngày hôm nay có được. Từ đó, càng yêu kính chưng Hồ với tấm lòng bát ngát rộng lớn, thêm tự hào về hồn thơ lớn của dân tộc. Đồng thời, cho em bài học về thái độ sống trước thế cục, trong bão bùng gian lao, trước những gian lao, thử thách của cuộc sống vẫn giữ vững niềm tin, hướng tới ngọn lửa hồng, hướng tới một tương lai đầy hy vọng.Thử thách của hiện tại dù khiến bản thân sức ép nhưng không thể làm ta gục ngã, mỏi mệt có thể chùn chân nhưng không được lùi về phía sau, hướng về phía mặt trời, bóng tối sẽ ở phía sau bạn. Hãy giữ vững ý thức lạc quan trong mọi hoàn cảnh.

Phân tích 2 câu đầu bài Chiều tối- Mẫu 2

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại, là nhà chính trị tài hoa, là nhà văn hóa của nhân loại. chưng để lại rất nhiều tác phẩm đặc sắc, nổi trội trong số đó là bài thơ “chiều tối” trang tập thơ “Ngục trung nhật ký”. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên cuộc sống con người và từ đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh dù hoàn cảnh khắc nghiệt tới đâu vẫn luôn hướng về sự sống ánh sáng.

Thật vậy, hai câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên và tâm hồn, ý chí nghị lực của Người.

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”

“Chim mỏi” là cánh chim mỏi mệt sau một ngày vất vả kiếm ăn. Nhưng ở nguyên tắc là “quyện điểu” tức là chim trở về, trở lại, “lầm tác thụ” là về rừng tìm chốn ngủ.

Cánh chim chưa được dịch sát nghĩa, chưa làm nổi lên được văn pháp nghệ thuật độc đáo. Từ đó ta thấy được quang cảnh chiều tối làm người ta nhớ tới quê hương, gia đình, thiên nhiên yên bình rét mướt.

Cách chim là một hiện thân thuộc trong thơ Đường, thơ ca cổ khiến bài thơ mang vẻ đẹp cổ điển. phối hợp điểm nhìn thiên nhiên từ thấp lên cao gợi cảm nhận về thiên nhiên bát ngát rộng lớn.

“Chòm mây trôi nhẹ” được dịch là “cô vân mạn mạn” không sát nghĩa. “Cô vân” là một chòm mây, một đám mây đơn chiếc. “mạn mạn” là lững lờ, nhẹ nhõm làm hiện lên một bầu trời đơn chiếc, ba la rộng lớn, phóng khoáng.

Bằng điểm nhìn từ thấp lên cao phối hợp với lối chấm phá đơn sơ chỉ một chòm mây, một cánh chim trời, Hồ Chí Minh đã bao quát được cả một không gian bát ngát. Đó là cảnh trời mây, rừng núi miền Quảng Tây Trung Quốc lúc trời chiều thật bát ngát, yên bình, thân yêu.

Mặc dù trong hoàn cảnh đầy ải hết sức gieo neo vất vả, bị xiềng xích chân tay, đi năm ba cây số đường rừng mỗi ngày. Trời chiều với đất khách quê người thông thường người ta có tâm trạng mỏi mệt, ngán ngẩm, động lòng buồn nhớ quê hương gia đình, thế nhưng người tù Hồ Chí Minh vẫn cảm nhận được vẻ đẹp bát ngát, phóng khoáng, yên bình, rét mướt, thân yêu cả Miền Quảng Tây.

từ đó, có thể thấy Hồ Chí minh là người có tâm hồn nhạy cảm, giao hòa với thiên nhiên đồng thời là người có ý chí nghị lực, quên đi hoàn cảnh đầy ải cực nhọc của mình để vui vẻ, để ngắm nhìn cảnh vật thiên nhiên và thả hồn mình bay bổng cùng với một chòm mây, một cánh chim trời.

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 3

Mùa thu năm 1942, Nguyễn Ái Quốc bị bắt khi vừa đặt chân lên đất Trung Quốc khởi đầu những tháng ngày đày ải lao khổ trong nhà tù Tưởng Giới Thạch. Không hề bị xét xử, không hề luận tội, chưng bị chuyển đi hết nhà lao này tới nhà lao khác chỉ với mục đích đày đọa:

“Quế Lâm, Liễu Châu lại Quế Lâm
Đá qua, đá lại bóng chuyền nhau”

Nhưng vượt lên tất cả, người vẫn mở rộng lòng mình để chan hòa với vạn vật và giành tình yêu thương cho hết thảy. “Chiều tối” là một bài thơ nằm trong mạch cảm hứng như thế với hai câu thơ mở đầu đầy sức gợi:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây lửng lơ giữa tầng không)

Hai câu thơ có sức gợi sâu sắc mở ra bức tranh thiên nhiên buổi chiều tà, khi những ánh sáng của một ngày đang dần yếu ớt, tàn lụi. Đó là thời khắc cuối cùng của một ngày và với người tù nhân, đó cũng là chặng cuối cùng của một ngày đày ải. Thời gian và hoàn cảnh như thế gây nên trạng thái mỏi mệt, ngán ngẩm vậy mà ở đây cảm hứng của chưng thật tự nhiên. nhường như người tù lúc ấy đang ngước mắt lên nhìn bầu trời và chợt thấy cánh chim mỏi mệt bay về tổ ếm, chòm mây chầm chậm trôi qua lưng trời. quang cảnh thiên nhiên được khắc họa bằng những nét chấm phá (sử dụng điểm để nói diện) không tả mà người đọc vẫn cảm thấy được cái âm u, vắng vẻ, quạnh hiu và mang dư vị buồn của cảnh vật. Trong thơ ca cổ điển phương Đông, cánh chim bay về tổ, về núi rừng thường mang ý nghĩa biểu tượng cho buổi chiều tà. Đó là hình ảnh “Chim bay về núi tối rồi” trong ca dao; là cánh “Chim hôm thoi thót về rừng” trong Truyện Kiều. Cánh chim đó vừa mang ý nghĩa không gian lại vừa có ý nghĩa thời gian. Cánh chim có nét tương đồng với tình cảnh của người tù: Suốt một ngày bay đi kiếm ăn, cánh chim đã mỏi, chỉ mong muốn “tầm túc thụ” – tìm một nơi yên bình nào đó để ngơi nghỉ và người tù thì cũng đã mỏi mệt rời rã sau một ngày chuyển lao vất vả. Trong ý thơ ấy có biết bao sự hòa hợp, thông cảm giữa tâm hồn thi sĩ với thiên nhiên, cảnh vật. Cội nguồn của sự thông cảm ấy chính là tình yêu thương mênh mông mà Người dành cho mọi sự sống trên đời. Góp thêm vào bức tranh của buổi chiều thu còn là cảnh: “Chòm mây lửng lơ giữa tầng không”. Câu thơ dịch tuy hay nhưng làm mất đi chữ ‘cô” – “cô vân”, làm cho chòm mây nhường như mất đi cái đơn chiếc, lẻ loi trên nền trời bát ngát. Cụm từ “cô vân” có sức gợi hình ảnh bầu trời càng rộng lớn, bát ngát bao nhiêu thì cái đơn chiếc, lẻ loi của chòm mây càng được đặc tả bấy nhiêu. Với chòm mây ấy, không gian như mênh mông vô tận và thời gian như thể ngừng trôi. Cánh chim, chòm mây cô lẻ đó có vẻ gì tương đồng với người tù đang trên phố chuyển lao khổ ải: lẻ loi trong cảnh tù đày và khát khao được trở về quốc gia.

Chỉ với hai câu thơ mà dưới cặp mắt nghệ sĩ của người tù cách mệnh, bức tranh thiên nhiên buổi chiều tà hiện lên trung thực và sống động, ở đó, cánh chim và chòm mây trở nên có hồn khi có một người nghệ sĩ, vượt qua những đày đọa của bản thân, đang hướng cặp mắt của mình giao hòa cùng thiên nhiên. Thiên nhiên thâm thìa nỗi buồn vì cảnh buồn, người buồn và cánh chim bay về tổ gợi niềm ước mong sum họp nhưng vượt lên trên tất cả, người tù vẫn mở rộng hồn mình để chan hoa, giao cảm với thiên nhiên. Hai câu thơ mang vẻ đẹp cổ điển nhưng vẫn đầy chất hiện đại của một hồn thơ đội viên, một ý thức thép luôn vận động hướng ra ánh sáng, hướng về cuộc sống:

“Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Người tù không đi vào đêm tối hoang lạnh mà mải vui với niềm vui của cuộc sống rét mướt.

Hai câu thơ ngắn gọn một lần nữa chứng minh cho một hồn thơ yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, con người, vượt lên hoàn cảnh của mình để chan hòa, giao cảm với tất cả.

“Vần biết rằng người không chút rảnh
Trong khi đánh giặc vẫn là thơ”…

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 4

Hồ Chí Minh là một cái tên mà tất cả con dân Việt Nam đều ghi tạc trong tim với một lòng yêu quý, kính trọng vô bờ bến. Trong quá trình tìm lại tự do cho dân tộc, chưng đã phải chịu rất nhiều khổ cực, gian lao, đã rất nhiều lần bị bắt giam, chuyển từ nhà tù này sang nhà tù khác, bị đánh đập, tra tấn mọi rợ. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khó khăn ấy, ở Người vẫn ánh lên một ý thức lạc quan, một niềm tin vào một ngày mai tươi sáng. Bài thơ “Chiều tối” nằm trong tập thơ “Nhật kí trong tù” đã thể hiện được phần nào ý thức ấy của Người. Bài thơ chỉ đơn thuần là tả lại cảnh nơi thôn quê vào một buổi chiều tối, thế nhưng ẩn chứa trong đó là một ước mơ tự do cho bản thân, ước mơ được quay trở lại quê hương để tiếp tục sứ mệnh của mình.

Bài thơ được sáng tác khi chưng bị giải từ nhà lao Tĩnh Tây tới nhà lao Thiên Bảo. Bức tranh chiều tối được nhìn qua cặp mắt của người tù tay đeo gông chân vướng xiềng:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không.”

Dịch thơ:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không.”

Buổi chiều thường là lúc sum họp, nhưng cũng là khi con người ta thấy vô cùng đơn chiếc nếu như không có một chốn để về. Cánh chim mỏi sau một ngày kiếm ăn cũng đã bay về tổ của mình. Trên không trung chỉ còn lững lờ một chòm mây. Giữa thiên nhiên bát ngát hùng vĩ, con người và cảnh vật đều như ngừng lại, chỉ có chòm mây ấy vẫn nhẹ nhõm trôi, càng làm nổi trội lên sự yên ắng, êm đềm của buổi chiều tối nơi rừng núi. Chòm mây ấy cũng giống như chưng, đang trong tình cảnh tù tội, vẫn phải cô độc bước đi. Chòm mây đơn chiếc, lặng lẽ, chưng cũng lặng lẽ, đơn chiếc. Tuy thế, phải là một người có lòng yêu thiên nhiên, phải có một tâm thái ung dung, tĩnh tâm, lạc quan, vượt lên mọi gông xiềng về thể xác để ngắm thiên nhiên, hòa mình với thiên nhiên như thế. thể xác mỏi rời rã vì phải đi cả ngày đường vất vả, nhưng chưng vẫn dõi mắt theo cánh chim về tổ, tầng mây lững lờ trôi lúc chiều về.

Xem Thêm : Soạn văn Đây thôn Vĩ Dạ chi tiết nhất

Tuy chỉ hai câu thơ bảy chữ, nhưng cũng đã khiến cho người đọc tưởng tượng ra được cảnh chiều muộn nơi rừng núi thật mênh mông, âm u, vắng vẻ, quạnh quẽ. Đồng thời, cũng nói lên niềm mong ước quay trở về với quê hương, ước mong được tự do như đám mây kia.

Bài thơ “Chiều tối” là một bài thơ tiêu biểu cho nét đẹp cổ điển và hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh. Bài thơ chỉ đơn thuần là tả về phong cảnh thiên nhiên và con người nơi xóm núi khi chiều muộn, đồng thời, cũng ẩn chứa trong đó nỗi niềm ước mong được tự do, được sum họp của Người. Đồng thời, ở chưng, chúng ta vẫn luôn thấy ánh lên một vẻ đẹp của ý thức quên mình, của một trái tim giàu lòng yêu thương luôn biết quan tâm tới những điều bình dị nhất.

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 5

“Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh được viết từ 2/8/1942 tới 10/9/1943 khi Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam một cách vô cớ, đày đọa khắp những nhà lao tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Trong số 133 bài thơ “Nhật ký trong tù” có một số bài ghi lại những thời khắc đáng nhớ trong ngày: Buổi sớm, Buổi trưa, Quá trưa, Chiều hôm, Chiều tối, Hoàng hôn, Nửa đêm… Mỗi bài là một nỗi niềm trong những tháng ngày “ác mộng”.

“Chiều tối” (Mộ) là bài thất ngôn tứ tuyệt số 31 trong “Nhật ký trong tù”. Bài thơ số 32 là bài “Đêm ngủ ở Long Tuyền”. Vậy, bài “Chiều tối” ghi lại cảnh xóm núi lúc ngày tàn trên tuyến đường từ Thiên Bảo tới Long Tuyền vào tháng 10/1942.

Đây là nguyên tác bài thơ:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không,
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”.

Một cái nhìn man mác, một thoáng ước mơ thầm kín về một mái ấm, một chỗ ngừng chân…của thi sĩ trên tuyến đường lưu đày khổ ải muôn dặm, được hé lộ qua bài thơ, đọc qua tưởng như chỉ tả cảnh chiều tối nơi xóm núi xa lạ.

Hai câu đầu tả bầu trời lúc ngày tàn. Hai nét vẽ “động” cánh chim mỏi mệt (quyện điểu) bay về rừng xa, tìm cây trú ẩn, một áng mây đơn chiếc, lẻ loi (cô vân) đang lững lờ trôi (mạn mạn). Câu trúc hai câu thơ đăng đối, âm điệu thơ nhẹ, thoáng buồn. Người đội viên bị lưu đày ngước mắt nhìn bầu trời, dõi theo cánh chim bay và áng mây trôi nhẹ mà lòng man mác. Rất tinh tế, nét vẽ ngoại cảnh đã thoáng hiện tâm trạng. Câu thơ dịch của Nam Trân tuy chưa thể hiện được chữ “cô” trong “cô vân” nhưng khá hay:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không”.

Hai câu thơ 1, 2 mang vẻ đẹp cổ điển: tả ít mà gợi nhiều chỉ 2 nét phác họa (chim bay, mây trôi) mà gợi lên cái hồn cảnh vật, ngày tàn, màn đêm buông xuống dần, tạo vật như đang chuyển sang trạng thái ngơi nghỉ, mỏi mệt. Nghệ thuật lấy điểm vẽ điện, lấy động tả tĩnh được vận dụng sáng tạo. Nhìn chim bay, mây trôi mà cảm thấy bầu trời bát ngát hơn, cảnh chiều tối êm đềm, tĩnh lặng hơn. Cảnh chiều tối ở xóm núi này còn mang tính ước lệ, nó mở rộng liên tưởng và xúc cảm thẩm mỹ trong tâm hồn mỗi chúng ta,…nhớ về một cánh chim bay trong “Truyện Kiều”: “Chim hôm thoi thót về rừng”; nhớ tới một cánh chim bay mỏi và hình ảnh người lữ thứ trong chiều sương lạnh nhớ nhà:

“nghìn mai gió cuốn, chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa, khách bước dồn”

(Chiều hôm nhớ nhà)

Trở lại bài “Chiều tối”, áng mây đơn chiếc lẻ loi đang lửng lơ, trôi nhẹ trên bầu trời là hình ảnh ẩn dụ về người lưu đày trên tuyến đường khổ ải xa lắc! tiếng nói thơ súc tích, biểu cảm, vừa tả cảnh vừa tả tình, thoáng nhẹ mà đầy ấn tượng, dư ba.

“Chiều tối” – một bài thơ mang màu sắc cổ điển súc tích phối hợp với tính chất trẻ trung, hiện đại, bình dị. Tứ thơ vận động từ cảnh tới tình, từ trong bóng tối tới sự sống, tới ánh sáng và tương lai. Nét vẽ tinh tế, thể hiện một hồn thơ “bát ngát tình”. Bài thơ thấm đượm một tình yêu mênh mông đối với tạo vật và con người. Trong đọa đầy gian khổ, tâm hồn chưng vẫn dào dạt sự sống.

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 6

Hồ Chí Minh được nhân loại biết tới không chỉ là một vị lãnh tụ kiệt xuất của dân tộc Việt Nam mà còn được biết tới như một nhà văn, thi sĩ lớn của thế kỷ XX. Ngoài văn chính luận, người còn để lại cho đời một sự nghiệp thơ ca đáng trân trọng. Trong đó nổi trội nhất là tập thơ Nhật ký trong tù. Tập thơ này như một cuốn nhật ký bằng thơ ghi lại những chặng đường giải lao đầy gieo neo vất vả của người tù. Nhưng bằng bản lĩnh thép, ý thức thép Người đã vượt qua hoàn cảnh tù đày để hướng về ánh sáng. Bài thơ Chiều tối là một trong những sáng tác tiêu biểu nhất của tập Nhật ký trong tù:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không

Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Tháng 8/1942, chưng Hồ sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của bạn bè quốc tế về cuộc cách mệnh ở Việt Nam. Sau mười lăm ngày đi bộ khi vừa tới thị trấn Túc Vinh, tỉnh Quảng Tây, Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ và bị “mười bốn trăng tê tái gông xiềng” trong sắp ba mươi nhà lao của tỉnh Quảng Tây. Trong thời gian này Người đã sáng tác tập thơ Nhật ký trong tù gồm 134 bài thơ bằng chữ Hán. Bài thơ “Mộ” (Chiều tối) được xem là áng thơ tuyệt bút, được Người làm trên phố chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo.

Bài thơ mở đầu bằng bức tranh thiên nhiên buổi chiều tà trên phố chưng bị giải lao. Chỉ vài nét chấm phá, hai câu đầu của bài thơ đã để lại một tiểu hoạ về cảnh thiên nhiên vùng sơn cước ở thời khắc “chiều tối”.

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không”

Thiên nhiên hiện lên với hai nét chấm phá: cánh chim và áng mây mang màu sắc cổ thi rõ nét. Hai hình ảnh ấy tạo nên bầu không gian thoáng đạt, cao rộng, thể hiện điểm nhìn lên của tác giả “luôn ngẩng cao đầu trong hoàn cảnh tù đày”. Buổi chiều ấy nhường như ta đã bắt gặp đâu đó trong thơ xưa: “Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà” hay “Chiều tà bảng lảng bóng hoàng hôn” (Bà Huyện Thanh Quan). Cánh chim và chòm mây vốn là những thi liệu rất thân thuộc trong thơ cổ thường sử dụng để mô tả cảnh chiều tối như một văn pháp mô tả thời gian. Lý Bạch trong bài thơ Độc tọa Kính Đình san cũng đã từng viết:

“Chúng điểu cao phi tận
Cô vân độc khứ nhàn

(Chim trời bay đi mất
Mây lẻ trôi một mình)”

Điều mới mẻ ở đây là nếu như như trong thơ cổ, cánh chim thường bay về chốn vô tận vô cùng, vô định, gợi cảm giác xa xăm, phiêu dạt, chia lìa, mang cái buồn thương u uẩn thì cánh chim trong thơ chưng lại sắp gũi yêu thương hơn bao giờ hết. Nó chỉ là cánh chim tìm về tổ ấm sau một ngày dài mỏi mệt kiếm ăn. Cái hay nằm ở chỗ, nhìn cánh chim bay mà thấy được “quyện điểu”, thấy được trong dáng bay của cánh chim có sự mỏi mệt của nó. tức là thi sĩ nhìn thấy được sự vận động bên trong của cánh chim kia. Đây chính là tình cảm nhân đạo của Hồ Chí Minh. Cái nhìn ấy thể hiện tình cảm nhân ái bát ngát của Người đối với cảnh vật. Đúng như Tố Hữu đã từng viết “chưng ơi tim chưng mênh thống thế/ Ôm cả non sông mọi kiếp người”. từ đó ta thấy thêm một nét nghĩa mới: người tù nhường như cũng đồng cảm với cánh chim kia, Người như cũng muốn được ngừng chân sau một ngày đày ải “Năm mươi ba cây số một ngày/ Áo mũ dầm mưa rách hết giày”.

Cùng với “Quyện điểu quy lâm”, là “Cô vân mạn mạn”. Bài thơ dịch khá uyển chuyển, nhưng đã làm mất đi vẻ lẻ loi, trôi nổi, lững lờ của đám mây. Người dịch đã bỏ sót chữ “cô” và chưa thể hiện được hết nghĩa của hai từ láy “mạn mạn”. Căn cứ vào phần nguyên âm ta thấy, hình ảnh đám mây đơn chiếc, lẻ loi đang chầm chậm trôi qua bầu trời. Nó không chỉ làm cho bầu trời thêm cao, thêm thoáng đạt mà còn gợi lên nỗi buồn bâng của người tù trên đất khách quê người. Nhưng buồn mà không bi lụy, không hiu hắt như trong thơ cổ điển. Mặc dù câu thơ dịch: “Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không” chưa được sát nghĩa nhưng dù sao cũng thấy cái hay riêng của nó. Chòm mây trôi nhẹ nhõm, nhàn tản như chính tâm hồn người tù đội viên ung dung tự tại, bị giải tù mà như đang thưởng ngoạn cảnh trời chiều và thả tâm hồn thi sĩ chứ không còn là cảnh tù đày mỏi mệt nữa. từ đó ta thấy tác giả không hề để lộ cái mỏi mệt, đơn chiếc của chính mình. Đó chính là ý thức THÉP vĩ đại của người tù – thi sĩ Hồ Chí Minh.

Nhìn chung, hai câu đầu bài thơ có phảng phất nỗi buồn của lòng người, của tâm trạng người tù nhưng cảnh buồn mà không chút bi lụy. Th.s Nguyễn Đức Hùng nhận xét rằng “Những buổi chiều tương tự, đâu có thiếu trong văn học cổ kim; nhưng nếu như cảnh ấy qua cái nhìn của một Lý Bạch tiêu diêu, một Khuất Nguyên u uất chắc chắn sẽ đầy ước chừng, thê lương. Còn ở đây, nếu như không rõ xuất xứ, nhiều người sẽ lầm tưởng “Mộ” là bài thơ của thời Thịnh Đường”.

Thành công của bài thơ chính là yếu tố cổ điển phối hợp với hiện đại, giữa tâm hồn thi sĩ và ý thức thép của người tù cách mệnh. Bài thơ đã làm người đọc xúc động trước tình cảm nhân ái bát ngát của người tù đội viên cộng sản Hồ Chí Minh dù trong hoàn cảnh tù đày nơi đất khách quê người nhưng Người vẫn vượt lên trên tất cả mọi sự khổ đau, đọa đày vè thể xác để đưa tới cho người đọc những vần thơ tuyệt bút. Qua bài thơ ta càng hiểu, càng yêu hơn lãnh tụ Hồ Chí Minh của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 7

Thơ hay là hay ở sức gợi mà nó tạo ra cho người đọc, muốn thế phải là sự súc tích cô đọng để tạo ra được những xúc cảm không chỉ nồng nàn mà còn thấm đẫm những chiêm nghiệm sâu xa và có thể nói 2 câu đầu trong bài thơ Chiều tối chính là những vần thơ như thế.

Hai câu đầu chiều tối là những vần thơ cô đọng, súc tích, lắng đọng nhiều dư ba tạo nên những cảm nhận sâu sắc trong tâm hồn người đọc. Không chỉ là những nét vẽ về thiên nhiên, mà còn là bức tranh tâm trạng của tâm hồn con người.

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

Dịch:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”

Mở ra trước mắt người đọc là không gian buổi chiều tà, một không gian không chỉ là khoảng trống, khoảng chờ, khoảng nghỉ của vũ trụ mà còn là khoảng thời gian tâm trạng, nó luôn luôn gợi buồn và tạo lợi thế để những xúc cảm trong tâm hồn người yêu thiên nhiên có thể trào dâng những mạch xúc cảm sâu sắc. Ở đây, có thể thấy trong khoảng thời gian này, vạn vật nhường như đã đi vào thế ngơi nghỉ, đều mang chút u buồn, đơn độc và hoang vu của không gian rừng sâu hiểm trở. Cánh chim mỏi mải miết tìm về chốn ngơi nghỉ, phải chăng cánh chim mỏi mệt ấy cũng phần nào cũng gợi cho ta cảm giác về sự nhọc mệt của những bước chân người đi đường. thời khắc viết bài thơ, cũng là lúc chưng đang bị đi đày, có nhẽ hình ảnh cánh chim đơn độc và mỏi mết trong khoảng trời của nó phần nào gợi sự đồng cảm trong lòng Người, đồng thời cánh chim ấy cũng còn là biểu tượng cho sự vùng vẫy, tự do, phải chăng nó cũng phần nào nói cho ta về khát vọng phá tan xiềng xích nô lệ, và lập lại tự do, hòa bình. Một câu thơ thôi mà mở ra biết bao liên tưởng và cảm nhận. tới câu thơ thứ hai, xúc cảm như trôi về một miền không gian mờ ảo hơn.

Bản dịch thơ không truyền tải được hết nội dung mà câu thơ gốc gợi nên, “cô vân” là hình ảnh đám mây đơn độc, lạnh lẽo còn bản dịch chỉ truyền tải đơn thuần là chòm mây, do vậy không gợi hết ra được những gì mà tác giả muốn lột tả. Cô vân. phải chăng mang dáng dấp của tâm hồn người đi đường đơn độc, mang cảm giác trống vắng, lạc lõng của người lữ khách nhọc mệt. Nó bắc một cây cầu liên tưởng cho ta đi vào toàn cầu tâm hồn người đọc, rằng ở đây, nhân vật trung tâm của bức tranh chiều tà đang đơn độc trong hành trình tù đày, cũng đồng thời là tâm trạng trống vắng hoang hoải của kẻ chí lớn, muốn thực hiện một cuộc cách mệnh vĩ đại trong lịch sử, cánh chim là những gì đầy hoài bão mênh mông, giống như giấc mơ vĩ đại của lịch sử dân tộc mà chưng ấp ủ.

Chỉ với 2 câu thơ mở đầu, chưng đã mở ra một chiều sâu của liên tưởng, của súc tích và dư ba, cứ như thế, khiến người đọc càng muốn tìm về những vần thơ chưng để không chỉ cảm nhận mà còn để thấu hiểu sâu sắc.

Phân tích hai câu đầu của bài thơ Chiều tối – Mẫu 8

“Nhật kí trong tù” của Hồ Chí Minh là tập thơ ghi lại xúc cảm trong chuỗi ngày bị giam hãm ở nhà lao Trung Quốc. Đọc thơ của Hồ Chí Minh, người đọc trông thấy những dòng xúc cảm rất bình dị, đời thường. “Mộ” là một bài thơ tương tự, tái diễn lại một khoảnh khắc khi sắp kết thúc một ngày, là chiều tối. Điều đó được thể hiện rất rõ qua 2 câu thơ đầu bài.

Hai câu thơ đầu chưng đặc tả cảnh thiên nhiên núi rừng với hai hình ảnh tiêu biểu cánh chim mỏi mệt và đám mây đơn chiếc:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

Dịch:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không

Với văn pháp chấm phá điểm nhãn, ước lệ tượng trưng mang đậm chất cổ điển của thi pháp phương Đông chưng đã khắc họa hình ảnh cánh chim mỏi mệt đang bay tìm chốn ngủ. Đó là chi tiết gợi không gian mênh mông, gợi ý niệm thời gian buổi chiều đã về.

Trong thơ ca không ít lần ta có bắt gặp hình ảnh cánh chim ấy là “Truyện Kiều” của Nguyễn Du có viết: “Chim hôm thoi thót về rừng” hay của bà Huyện Thanh Quan: “nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi” rồi trong “Tràng Giang” của Huy Cận là hình ảnh “Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều xa”. Từ “quyện” trong câu thơ mang nghĩa mỏi mệt chỉ tâm thế tồn tại của con người, là định ngữ cho danh từ “điểu”, được sử dụng để đặc tả cho hình ảnh cánh chim. Cánh chim ở đây không chỉ được chưng quan sát trong sự vận động mà còn được cảm nhận từ bên trong là “Chim mỏi”. thi sĩ đã sử dụng cái hữu hạn của cánh chim để nói cái vô hạn của bầu trời. Trong khoảng trời mênh mông ấy chỉ có cánh chim nhỏ nhoi bay với đôi cánh mỏi mệt. chưng đã sử dụng văn pháp tả cảnh ngụ tình, tả hoạt động của tự nhiên để gợi thân phận, tâm trạng của mình. Ở đây vừa có sự đối lập vừa có nét tương đồng. Đối lập là nếu như con chim bị lạc đàn, bay mỏi sau một ngày kiếm ăn vất vả nhưng vẫn thoải mái tự do vào rừng tìm chốn ngủ còn thi sĩ vẫn bị kìm kẹp, giam cầm. Tương đồng tâm trạng giữa người tù và cánh chim chiều. Phải chăng sau một ngày đi đường dài cổ đeo gông chân vướng xiềng chưng đã thấm mệt nên nhìn cánh chim bay chưng cũng cảm nhận được điều ấy, chưng cũng muốn được ngơi nghỉ sau ngày tù dài lê bước “Năm mươi ba cây số một ngày/Áo mũ dầm mưa rách hết giày”. Cội nguồn của sự đồng điệu ấy là tình yêu vô bờ mà chưng dành cho sự sống của vạn vật.

Không chỉ vậy Người còn quan sát thấy hình ảnh đám mây trôi chầm chậm trên nền trời mênh mông, bát ngát gợi ý niệm lữ thứ, đơn chiếc. Đây cũng là một thi liệu rất thân thuộc trong thơ xưa. Thôi Hiệu đã từng viết: “Bạch vân thiên tải không du du” (nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay) hay đó là đám mây xanh ngắt trong thơ Nguyễn Khuyến với câu “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt”. Tuy nhiên mây trong thơ chưng không gợi sự vĩnh viễn mà mang tâm trạng đơn chiếc, lẻ loi của người khách băn khoăn không biết tương lai sẽ đi đâu về đâu nhưng trong bản dịch chưa thực sự lột tả được ý nghĩa của từ “cô”. Chỉ với vài nét đặc tả, chấm phá lấy vong linh của thiên nhiên mà vẽ nên một bức tranh buổi chiều tối ước chừng, yên ả. Cánh chim và đám mây đã từng xuất hiện trong thơ Lý Bạch: “Chúng điểu cao phi tận/ Cô vân độc khứ nhàn”. Đó là nét cổ điển mà Hồ Chí Minh kế thừa tinh hoa văn hóa nhân thể loại hiện ước muốn được tự do, được ngơi nghỉ như cánh chim, như đám mây trên trời cao.

Trong hai câu thơ đầu chỉ đặc tả cảnh thiên nhiên nhưng ẩn đằng sau lớp ngôn từ đó là tư thế và tâm hồn của thi nhân. Ta không thấy có chân dung của người tù khổ ải mà chỉ thấy phong thái ung dung, tao nhã của thi nhân mặc khách dù chân vướng xiềng lê từng bước trên phố đi, cảnh chiều mênh mông rợn ngợp nhưng tâm hồn chưng vẫn hướng về thiên nhiên, quát sát từng chi tiết vận động của cảnh vật.

nếu như không phải là một người yêu thiên nhiên tha thiết, một con người có nghị lực phi thường, bản lĩnh kiên cường vượt lên trên hoàn cảnh làm sao có được sự tự do về ý thức. Nhà lao, xiềng xích có thể giam cầm thân thể chưng chứ không thể trói buộc được tâm hồn thi nhân.

Nguồn: http://grabhanoi.com
Danh mục: Lớp 11