Top 10+ bài Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối

Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối gồm 2 dàn ý và 10 bài văn mẫu hay, được đánh giá cao. Thông qua bài văn mẫu này những bạn lớp 11 có thêm nhiều gợi ý tham khảo, trau dồi tiếng nói, rèn luyện kỹ năng viết văn ngày một hay hơn từ đó đạt được kết quả cao trong bài thi học kì 2 Ngữ văn 11.

Bạn Đang Xem: Top 10+ bài Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối

Bài thơ Chiều tối chỉ có bốn câu song đã thể hiện rõ nét chất thép trong vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ. Đồng thời, sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa văn pháp cổ điển và hiện đại đã mang lại cho bài thơ một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại. Đây chính là một trong những yếu tố làm nên vẻ đẹp nghệ thuật thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh. Vậy sau đây là 10 bài nét cổ điển và hiện đại trong Chiều tối, mời những bạn cùng theo dõi tại đây.

Dàn ý Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối

Dàn ý số 1

1. Mở bài

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận

– Tác giả Hồ Chí Minh:

• Bậc anh hùng cứu quốc của dân tộc Việt Nam.
• Là nhà văn hoá lớn, thi sĩ lớn.

– Tác phẩm: Bài thơ là một trong số 134 bài thơ trong tập Nhật kí trong tù, thể hiện sâu sắc phong cách thơ của Hồ Chí Minh.

– Đó là sự phối hợp hài hoà giữa vẻ đẹp cổ điển và hiện đại.

2. Thân bài phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ

a) Vẻ đẹp cổ điển:

– Đề tài: Bài thơ là bức tranh thiên nhiên và bức tranh cuộc sống của con người lúc chiều tối. Đây là đề tài thân thuộc của thơ ca cổ (dẫn chứng).

– Hình ảnh thơ: tác phẩm sử dụng những thi liệu thân thuộc trong thơ ca cổ với ý nghĩa tượng trưng tạo nên tính chất súc tích cho bài thơ.

• Hình ảnh cánh chim: biểu tượng cho không gian lẫn thời gian, là tín hiệu cho buổi hoàng hôn.
• Hình ảnh chòm mây: biểu tượng cho không gian cao rộng của bầu trời.

– Thể thơ tứ tuyệt, lời ít ý nhiều, để lại nhiều dư ba.

– Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình: chỉ bằng vài nét chấm phá mà ghi lại vong hồn của tạo vật và gợi được nỗi niềm của thi sĩ.

Xem thêm: Top 20+ bài văn mẫu Phân tích bài thơ Chiều tối hay nhất

b) Vẻ đẹp hiện đại:

– Hình ảnh thơ: cánh chim, chòm mây, người con gái xay ngô là những hình ảnh của hiện thực.

• Cánh chim mỏi: chữ “mỏi” thể hiện sự cảm nhận rất sâu cái bên trong của sự vật. Đó là cánh chim bay theo cái nhịp độ vô tận của cuộc sống. Đó là cánh chim của tự do, của ước mơ sum họp. đó cũng là niềm khát khao của người tù.
• Chòm mây đơn chiếc trôi chậm chạp giữa bầu trời là hình ảnh ẩn dụ về người tù đang bị giải đi trên phố xa vạn dặm chưa biết đâu là điểm ngừng. Thế nhưng phong thái của người tù vẫn rất ung dung, tự tại, phong thái của một đội viên cách mệnh kiên cường, luôn làm chủ hoàn cảnh.
• Hình ảnh người con gái xóm núi xay ngô tối là hình ảnh của con người lao động, hiện lên sinh động, khỏe khoắn, tích cực, là trung tâm của bức tranh Chiều tối.
• Sự rực hồng của bếp lửa, hình ảnh này đã xua tan đi bóng tối, giá rét, mang lại cho người tù niềm vui của sự sống, của khá ấm.

=> Hình ảnh thơ giản dị mà chứa đựng được những tình cảm rất đỗi đời thường và một nghị lực phi thường của người đội viên cách mệnh Hồ Chí Minh.

– Sự vận động của tứ thơ: đi từ bóng tối ra ánh sáng, từ nỗi buồn tới niềm vui.

=>Thể hiện được ý thức lạc quan, ý chí kiên cường của bác bỏ.

– Tâm hồn bác bỏ:

• Yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống.
• Đồng cảm, chia sẻ với muôn loài, đặc biệt là nỗi vất vả của những con người lao động. Đó cũng là tình cảm quốc tế vô sản trong sáng.
• Tâm hồn lạc quan, giàu nghị lực.

=> Đó là một tâm hồn nghệ sĩ mà rất đội viên.

3. Kết bài

– Khẳng định lại vẻ đẹp cổ điển và hiện đại đã góp phần làm nên thành công của bài thơ Chiều tối và phong cách thơ của Hồ Chí Minh.

– từ đó đã làm toát lên hình tượng nhân vật trữ tình: Người vừa có tâm hồn thi sĩ vừa có cốt cách của người đội viên. bác bỏ có tâm hồn lạc quan, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và nghị lực phi thường.

Dàn ý số 2

I. Mở bài:

– Bài “Chiều tối” trích trong tập thơ “Nhật ký trong tù” là một bài thơ không chỉ mang lại thành công về mặt nội dung mà còn cho thấy tài năng của tác giả về nghệ thuật trong việc sử dụng phối hợp yếu tố cổ điển và hiện đại.

II. Thân bài:

– Yếu tố cổ điển:

• Thể hiện qua hình ảnh thơ thân thuộc: Cánh chim, chòm mây, con người.
• Thể hiện qua văn pháp tả cảnh ngụ tình: bộc lộ tâm trạng quá thiên nhiên.
• Thể hiện qua thời gian nghệ thuật.
• Thể hiện qua văn pháp điểm xuyết- nhãn tự “hồng”.

– Yếu tố hiện đại:

• Thể hiện qua tâm trạng nhân vật trữ tình: buồn mà không bị lụy, hành động và quyết tâm.
• Hình ảnh hài hoà giữa thiên nhiên và người lao động, con người nổi trội là trung tâm tác phẩm.
• ý thức lạc quan trong gian lao của bác bỏ Hồ.
• Tứ thơ vận động theo sự phát triển.

III. Kết bài:

– Khái quát về trị giá của bài thơ

Xem thêm: Tuyển tập 20+ bài mẫu phân tích thương vợ ngắn gọn

Gợi ý nét cổ điển và hiện đại trong Chiều tối

– Nét cổ điển trong bài thơ Chiều tối:

• Trong bài thơ ” Chiều tối” tác giả Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng hình ảnh cánh chim và chòm mây để diễn tả không gian và thời gian buổi chiều. Đó là hình ảnh thân thuộc của thơ ca truyền thống của nhân dân Việt
• Sử dụng nét văn pháp nghệ thuật gợi cảm, tác giả sử dụng chữ “hồng” ở cuối bài thơ để trình bày sự tối.
• Bức tranh thiên nhiên xóm núi lúc chiều tối được trình bày bằng hai nét rất gợi cảm. Một cánh chim mỏi mệt (quyện điểu) bay về rừng tìm cây trú ẩn. Một áng mây đơn chiếc, lẻ loi (cô vân) lửng lơ giữa bầu trời. Cảnh đẹp mà thoáng buồn đối nhau rất hài hoà. Chỉ hai nét vẽ, tả ít mà gợi nhiều đã làm hiện lên cái hồn cảnh vật. Tác đã vận dụng thi pháp cổ rất sáng tạo, lấy điểm vẽ diện, lấy động tả tĩnh gợi lên một bầu trời mênh mông, bát ngát, một không gian vô cùng tĩnh lặng, vắng vẻ.

-> thi sĩ đã sử dụng cách truyền tải nội dung trữ tình theo cách tả cảnh ngụ tình thân thuộc của thơ cổ . Thông qua hình ảnh “cánh chim” và hình ảnh “chòm mây bức tranh thiên nhiên chiều tối hiện ra với vẻ đẹp cổ điển đầy thi vị.

– Nét hiện đại trong bài thơ Chiều tối:

• nếu như như trong thơ xưa, con người thường trở nên nhỏ bé nhạt nhoà trước thiên nhiên rộng lớn, thì ở bài thơ “Chiều tối”, hình ảnh người lao động, “cô gái xay ngô” nổi trội lên và là hình ảnh trung tâm của bức tranh thiên nhiên, là vong hồn, là ánh sáng của bức tranh, chi phối toàn bộ quang cảnh nước non sơn xanh lục.
• Trong bài thơ “Chiều tối”, tư tưởng, hình tượng thơ luôn có sự vận động khoẻ mạnh, đó là trạng thái của bài văn, từ nỗi buồn tới niềm vui rét mướt, từ tàn lụi tới sự sống.
• Bức tranh “Chiều tối” đều được trình bày, diễn tả trong trạng thái vận động. Vận động từ cảnh sắc thiên nhiên bầu trời tới bức tranh sinh hoạt trong gia đình, từ ngày tàn tới tối mò mò, từ nỗi buồn mỏi mệt đơn chiếc tới niềm vui rét mướt sum họp, từ bóng tối hướng tới ánh sáng -> vẻ đẹp rất hiện đại của bài thơ này.

Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 1

Đã từ lâu, chiều muộn luôn là khởi nguồn cho cảm hứng thi ca của nhiều thi sĩ. Trong đó không thể không nhắc tới chủ toạ Hồ Chí Minh – dưới tư cách là một thi sĩ – với một phong cách “thơ chiều” hoàn toàn khác biệt!

Có thể thấy, ngay từ tập thơ “Ngục trung nhật ký” (Nhật kí trong tù), Người đã không ít lần rung động trước vẻ đẹp gợi cảm của cảnh chiều buông để rồi cho ra đời những áng thơ bất hủ như “Vãn chiều hôm”, “Hoàng hôn”… Song phải kể tới trước tiên có nhẽ là “Mộ” (Chiều tối) – bài thơ được sáng tác trong thời gian bác bỏ đang trên phố chuyển lao từ Tĩnh Tây tới Thiên Bảo vào cuối thu năm 1942. Đây thực sự là một áng thơ tuyệt bút bởi nó không chỉ đẹp ở ý thơ mà còn đẹp trong tài hoa và tư cách sáng ngời của Hồ chủ toạ:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.

Dịch nghĩa:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng.

(Nam Trân dịch)

Ngay ở nhan đề của bài thơ đã toát lên nội dung chủ đạo chính là cảnh chiều tối, tuy nhiên, nếu như để ý, ta dễ dàng thấy được trong bài thơ không hề có một chữ “chiều” nào. Ấy vậy mà cảnh chiều vẫn được bác bỏ khắc họa một cách rõ nét, đẹp và đầy gợi cảm trong tâm trí người đọc.

Bằng lối viết thi trung hữu họa mang phong vị cổ thi cùng những thi liệu sắp gũi, thi sĩ giờ đây trở thành họa sĩ vẽ ra trước mắt người đọc một bức tiểu họa về thiên nhiên miền sơn cước giữa cảnh chiều tối: cánh chim mỏi mệt (quyện điểu) tìm về chốn rừng sâu (quy lâm) sau một ngày kiếm ăn vất vả; những chòm mây đơn độc, lẻ loi (cô vân) chầm chậm (mạn mạn) trôi giữa bầu trời vô tận (độ thiên không). Chỉ bằng vài nét chấm phá của văn pháp ước lệ, tác giả đã khéo léo đưa hình ảnh “cánh chim” và “chòm mây” – những hình ảnh thân thuộc trong thơ chiều xưa và nay – vào bài thơ như một sự ẩn dụ không chỉ mang tính chất không gian mà còn có ý nghĩa thời gian. Tất cả tạo nên một phông lớn làm nền cho cảnh chiều.

“Cánh chim” vốn là hình ảnh không mấy xa lạ với toàn cầu nghệ thuật cổ phương Đông. có nhẽ cũng vì vậy mà mỗi khi nhìn thấy cánh chim bay về rừng lại làm người ta liên tưởng về một buổi chiều muộn nhiều hơn. Chất ước lệ càng được tăng khi những nhóm từ “Phi yến thu lâm”, “Quyện điểu quy lâm” thường được sử dụng trong thơ chữ Hán. Trong “Truyện Kiều”, khi trình bày cảnh chiều, đại thi hào Nguyễn Du đã điểm vào bức tranh chút vận động của cánh chim: “Chim hôm thoi thót về rừng”. Hay trong thơ Bà Huyện Thanh Quan cũng thế: “Ngày mai gió cuốn chim bay mỏi”. Hoặc với Huy Cận, bóng chiều như đang sà xuống cùng cánh chim đang nghiêng dần về phía cuối trời: “Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa”… nhường như với thi nhân, cảnh chiều “không thể hoàn thiện” nếu như thiếu cánh chim. Nhưng qua đây ta cũng thấy được một điều: thơ văn xưa nhắc tới “cánh chim” thường chỉ như một chi tiết nghệ thuật thuần túy để gợi tả cảnh chiều cũng như gợi cảm giác về sự xa xăm, phiêu bạt, chia lìa:

“Chúng điểu cao phi tận” – Lý Bạch

Hay:

“Thiên sơn điểu phi tuyệt” – Liễu Tông Nguyên

Cánh chim “phi tuyệt”, “phi tận” trong thơ Lý Bạch và Liễu Tông Nguyên khiến ta có cảm giác tất cả như đang rơi vào trạng thái bay vào chốn xa xăm, vô tận, mang một ý niệm siêu hình. Đó nhường như đã trở thành “lối mòn”, một cấu trúc không thể thay thế trong thơ văn cổ. Nhưng vượt qua rào cản ấy, bác bỏ đã đưa cánh chim của chính mình ra khỏi toàn cầu siêu hình để trở về với thực tế:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”

Dịch:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ.

Không còn mang tính quan sát từ trạng thái bên ngoài (hoạt động “bay”), cánh chim trong thơ bác bỏ là sự cảm nhận trạng thái từ bên trong, một sự cảm nhận của con người hiện đại dựa trên ý thức sâu sắc của cái “tôi” tư nhân trước ngoại cảnh (cánh chim bay). Câu thơ cho ta thấy sự tương đồng, sắp gũi, hòa hợp giữa tâm hồn thi sĩ với cảnh vật, thiên nhiên: Suốt một ngày rong ruổi khắp nơi kiếm ăn cánh chim đã mỏi đang bay về tổ ấm để ngơi nghỉ, người tù cũng mỏi mệt sau một ngày vất vả lê bước đường trường và cũng đang khát khao tìm được một nơi để ngừng chân nghỉ tạm. Chính sự đồng điệu tới tuyệt vời của người tù với cánh chim đã làm nên hình tượng mới mẻ của thi ca – “quyện điểu”. Cánh chim giờ đây đã thực sự có phương hướng, điểm ngừng cũng như mục đích bày rõ ràng. Từ đây, ta nhận thấy cách nhìn đầy yêu thương, trìu mến trước biểu hiện nhỏ nhoi của sự sống của bác bỏ. Trong chiều sâu tâm hồn của bác bỏ chính là lòng yêu thương cuộc sống, giác quan của bác bỏ cũng chính là giác quan nhân đạo.

Cũng mang phong cách Đường thi nhưng câu thơ thứ hai của bài thư lại gợi chút cảm giác đơn chiếc, quạnh quẽ bởi hình ảnh của “cô vân”. Tuy nhiên, bản dịch dù đã dịch khá hay và uyển chuyển vẫn bỏ sót chữ “cô” và không thể hiện hết ý nghĩa của từ “mạn mạn” do vậy làm mất đi ý thơ vốn rất sâu sắc của nguyên tác. Trong thơ xưa, chòm mây thường gợi lên vẻ cô độc, thanh cao, phiêu diêu, thoát tục và nỗi khắc khoải của con người trước cõi hư vô: “Cô vân độc khứ nhàn” (Lí Bạch). Còn với “Chiều tối”, chòm mây không chỉ đơn thuần là “chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không” mà cũng là một chòm mây lẻ loi, cô độc, chầm chậm trôi giữa bầu trời. Câu thơ làm ta nhớ tới những áng mây trong thơ Thôi Hiệu: “Bạch vân thiên tải không du du” (Nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay – Tản Đà dịch), áng mây trắng mang khá hướng của sự vĩnh hằng trong khi “chòm mây trôi nhẹ” làm sống dậy bao nỗi khắc khoải, mong chờ. Nhưng trên hết, chính hình ảnh “cô vân” đã tạo nên chiều cao, chiều sâu của bức tranh ngoại cảnh. Núi rừng Quảng Tây trong chiều thu như hiện ra trước mắt người đọc với bầu trời cao rộng, trong trẻo, yên ả. Chòm mây lẻ loi giữa bầu trời bát ngát, rộng lớn, trải dài tới vô tận càng khiến cho cảm giác trống vắng, đơn chiếc được nhân đôi. Vì sự đơn chiếc ấy không chỉ của chòm mây lẻ bóng, mà còn là tâm trạng của người đang ngắm nó.

Chỉ với những hình ảnh thơ rất đỗi thân thuộc, người nghệ sĩ – đội viên Hồ Chí Minh đã vượt qua phạm vi thường tình của thi ca cổ điển để khắc họa bức tranh chiều trên đất khách quê người. Nhiêu đó thôi cũng đủ để thấy được tấm lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống vô hạn của Người. Nhưng phảng phất đâu đó trong hai câu thơ là một nỗi buồn thấm thía. Cánh chim bay tìm đường về tổ như một sự nhắc nhở nhẹ nhõm về giấc mơ đoàn viên. Người tù đang phải chịu cảnh tù đày nên ắt hẳn luôn hướng về quê hương, gia đình, nhìn thấy cánh chim phía cuối trời, cái mong ước nhỏ nhoi ấy lại càng trào dâng, mãnh liệt khiến ai dù không mấy mặn nồng với quê hương cũng phải đớn đau, huống hồ bác bỏ là một người yêu nước tha thiết. Thêm vào đó, bóng mây chầm chậm trôi về phía trời xa gợi niềm xót xa cho thân phận nổi nênh, lênh đênh, trôi dạt giữa nơi đất khách càng làm cho khát vọng tự do được bay như chim, trôi như mây giữa trời của người tù trở nên mạnh mẽ, dứt khoát hơn bao giờ hết. Bức tranh ngoại cảnh và bức tranh tâm trạng đã thực sự hoàn làm một. Cũng từ đây ta thấy được vẻ đẹp sáng ngời trong tư cách HCM – đó là một con người dù trong hoàn cảnh nào cũng vẫn không để mất đi dù chỉ một mảy may tình yêu cái đẹp, khả năng rung cảm trước thế cục, một con người sống trọn vẹn cuộc sống con người, dù trong hoàn cảnh có khác loài người.

Không ngừng lại ở việc trình bày cảnh sắc thiên nhiên, bác bỏ khởi đầu đi vào xây dựng hình tượng trung tâm cho bức tranh. văn pháp cổ điển giờ đây được thay thế bằng những hình ảnh mang phong cách hiện đại. Bức tranh không còn đơn điệu mà như được thổi hồn bởi sự xuất hiện của con người – cô gái xay ngô – và bếp lửa hồng. quang cảnh thiên nhiên nhường chỗ cho bức tranh sinh hoạt của con người. Đó là một luồng gió mới làm thay đổi toàn bộ “cục diện” của bức tranh:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.”

Giữa rừng núi hoang vu, hẻo lánh, trong lúc nỗi buồn thầm kín đang bủa vây lấy tâm trí thì đập vào mắt người tù là hình ảnh “cô em xóm núi” đang “xay ngô tối” cắt ngang mọi dòng suy nghĩ lẫn xúc cảm. Khi niềm hy vọng trong việc kiếm tìm điểm ngừng chân sau một ngày đi đường mỏi mệt đang dần vụt tắt thì “xóm nùi” hiện ra trước mắt người tù, hệt như một giấc mơ, khiến bao mỏi mệt, toan lo nhường như biến mất. Cái vẻ bình yên của xóm núi càng khiến lòng người thêm rét mướt bởi sự hiện diện của người thiếu nữ. Vẻ đẹp trẻ trung đầy sức sống của người thiếu nữ trong tư thế lao động (xay ngô) trở thành tâm điểm của bức tranh thiên nhiên buổi chiều, tạo nên sự tươi vui, khỏe khoắn cho cả bài thơ. Đáng chú ý là hình tượng người thiếu nữ trong thơ bác bỏ hoàn toàn khác với người thiếu nữ trong cổ thi. Nhiều thi nhân xưa thường ví người thiếu nữ như “Liễu yếu đào tơ”, sống trong cảnh “Phòng khuê khép kín”, chỉ cần biết “cầm, kì, thi, họa” là đủ:

“Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.”

(“Truyện Kiều” – Nguyễn Du)

Trong khi người thiếu nữ trong thơ bác bỏ thì gắn liền với công việc lao động bình dị, đời thường, khỏe khoắn đầy sức sống. không những thế, cùng đề cập tới con người nhưng trong thơ xưa, con người xuất hiện mà thiếu hẳn sức sống, nhường như chỉ để tôn thêm cái hùng vĩ, hoang vu của đất trời, thiên nhiên, mang một nỗi niềm hoài cổ, sầu muộn:

“lòm khòm dưới núi tiều vài chú
loáng thoáng bên sông chợ mấy nhà”

(“Qua Đèo Ngang” – Bà Huyện Thanh Quan)

Nhưng “Chiều tối” với sự có mặt của cô gái xay ngô thực sự đã đem lại khá ấm, hạnh phúc cho không chỉ người tù đơn độc mà còn cho cả người đọc trước cái không khí âm u, hẻo lánh của núi rừng. Phải chăng vẻ đẹp lung linh của bức tranh là do sự khỏe khoắn ấy tạo nên.

Ở nguyên tác, bác bỏ không cần sử dụng tới chữ “tối” như bản dịch nhưng vẫn cho ta thấy được sự vận động không ngừng của thời gian: từ chiều tà tới chiều tối. Đó chính là nhờ sự hiện diện của hình ảnh lò than hồng. Bởi phải vào thời khắc như thế người ta mới thấy hết sự rực hồng của than trong lò, mà cái tài của thi sĩ ở đây là không cần sử dụng tới chữ “tối” nhưng ý nghĩa ấy vẫn cứ hiện lên rõ mồn một. Hình ảnh lò than rực hồng trong đêm tối không chỉ làm nổi trội thêm tư thế xay ngô của cô gái mà hơn hết, ánh than hồng đã xua tan đi bóng tối đang dần bao trùm lấy vạn vật mà theo thi sĩ Hoàng Trung Thông – “bác bỏ Hồ làm thơ và thơ của bác bỏ”- NXB Tác phẩm mới 1977, trang 231 đã nhận xét thì: “Với một chữ “hồng”, bác bỏ đã làm sáng rực lên toàn bộ bài thơ, đã làm mất đi sự mỏi mệt, sự uể oải, sự vội vã, sự nặng nề đã diễn tả trong ba câu đầu, đã làm sáng rực lên khuôn mặt của cô em sau khi xay xong ngô tối. Chữ “ hồng” trong nghệ thuật thơ Đường, người ta gọi là “thi nhãn” (con mắt thơ) hoặc là “nhãn tự” (chữ mắt), nó sáng bừng lên, nó cân lại, chỉ một chữ thôi, với hai mươi bảy chữ khác dầu nặng tới mấy đi chăng nữa…” Cũng vì vậy mà hình ảnh lò than hồng có một sức lôi cuốn đặc biệt đối với mỗi người.

Thoát khỏi văn phong cổ điển, hai câu thơ cuối mang nhiều chất “bạch thoại”, mộc mạc, đời thường và điều đó thể hiện rõ ở chữ “bao túc” xuất hiện tới hai lần. Cô gái miệt mài xay ngô mà không hề để ý tới thời gian. Cứ hết túi ngô này (ma bao túc) rồi lại tới túi ngô khác (bao túc ma) để rồi tới khi cô xay ngô xong (bao túc ma hoàn) thì mới trông thấy “lò than đã rực hồng” (lô dĩ hồng). Qua hình ảnh trẻ trung mà bình dị, hiện đại ta thấy được niềm xót xa kín đáo mà sâu xa của thi sĩ trước nỗi vất vả, khó khăn của cuộc sống con người lao động. Sự lặp đi lặp lại của công việc xay ngô như một vòng quay nặng nề, luẩn quẩn của hoá công. Tình thương đối với nỗi thống khổ của những con người lao động, cho dù họ không phải là đồng bào của bác bỏ, không quen thói, thậm chí chưa hề họp mặt cũng theo đó mà thật tâm hơn bao giờ hết. Song trên một phương diện nào đó, câu thơ một lần nữa khơi gợi lại cảm giác về sự rét mướt, sum vầy, về một thứ hạnh phúc bình dị trong một ngôi nhà đầm ấm. Đó như một cách nhấn mạnh nỗi lòng túc trực trong trái tim bác bỏ. Bếp lửa đã cháy lên và công việc lao động cũng đã hoàn thành. Và như thế, cái lớn của những dòng thơ là ở khả năng vô song của bác bỏ, khả năng mà khó có ai vượt hơn, thậm chí sánh nổi. Đó là khả năng quên đi nỗi thống khổ vô cùng lớn của mình để đồng cảm, để vui với những niềm vui bé nhỏ, giản dị của con người. Nhưng dù là ý nghĩa nào chăng nữa thì cũng đều nói lên một phẩm chất chung, phẩm chất mà sau khi bác bỏ mất, thi sĩ Tố Hữu mới nói tới thật nhiều và thật thấm thía: “Chỉ biết quên mình cho hết thảy” hay: “Nâng niu tất cả chỉ quên mình”. Chúng ta trông thấy “Chiều tối” mang những vần thơ quên mình vĩ đại.

Dẫu đang ở trong một hoàn cảnh tột cùng thống khổ nhưng bác bỏ vẫn có thể rung động được với nỗi khổ hoặc niềm vui của cảnh vật, con người thông thường khác mà Người tình cờ bắt gặp trên phố đày ải. Bị trói, bị tù đày, bị giải đi ” Năm mươi ba cây số một ngày/Áo mũ dầm mưa rách hết giày” nhưng nhường như Người không hề để ý gì tới sự thống khổ của bản thân mình. Người luôn hướng ngoại, lấy tình yêu của mình trải lên cả không gian bát ngát để quên đi nỗi nhọc nhằn. Người khinh thường gian khổ, chịu mọi đắng cay và không bao giờ than vãn. Đó chính là ý thức thép vĩ đại của người tù thi sĩ Hồ Chí Minh.

Trên phương diện văn học, “Chiều tối” vẫn luôn là một tác phẩm trữ tình và cái hồn của bài thơ nằm ở những tình cảm, rung động mà thi sĩ đã trao gửi vào trong những dòng chữ. Đây là một tác phẩm có thể nói là đẹp về nhiều mặt và thực sự là một bông hoa sáng ngời trong toàn cầu thơ HCM. Mang phong cách cổ điển phối hợp với “khá thở hiện đại”, bài thơ là bức chân dung tự họa, phản ánh con người ý thức và nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của bác bỏ. Như những “vầng sáng” của lò than hồng trong câu thơ cuối, bài thơ thực sự trở thành một luồng sáng khai nguồn cho một phong cách thi ca hiện đại trữ tình, hoàn toàn mới mẻ, thoát ly với văn phong cổ điển. Và hơn cả, bài thơ là một tiêu biểu mang dáng dấp tư cách HCM bởi sự gửi gắm tất cả tâm tư, tình cảm của bác bỏ trong “sâu thẳm” nó. Đó cũng chính là những yếu tố làm nên vẻ đẹp có “một không hai” của bài thơ.

Nét cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 2

Hồ Chí Minh là một trong những con người vĩ đại nhất trong những con người vĩ đại. Người không chỉ có một trái tim bát ngát dành cho đồng bào, dân tộc, mà ở Người còn là một trí tuệ có 1 – 0 – 2. Người không chỉ là nhà lãnh đạo tài bà, nhà tiếng nói học khi thông thạo 11 thứ tiếng, nhà báo, nhà cách mệnh lừng lẫy mà còn là một thi sĩ, nhà văn lỗi lạc. Người được xem là bậc thầy về tiếng nói. Mỗi tác phẩm của người đều để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc. Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối của bác bỏ, chúng ta sẽ hiểu hơn điều đó.

Xem Thêm : Top 29+ mẫu Kết bài Từ ấy của Tố Hữu hay nhất

Hồ Chí Minh là một vị anh hùng kiệt xuất. bác bỏ là danh nhân văn hóa được cả toàn cầu mến mộ. bác bỏ đồng thời là thi sĩ, nhà văn với phong cách nghệ thuật độc đáo. bác bỏ cũng đã để lại cho đời một kho tàng thơ ca dồi dào.

Tác phẩm Chiều tối, được rút ra trong tập thơ Nhật ký trong tù. Đây là tập thơ bác bỏ viết trong những ngày bị bắt giam ở Trung Quốc.

Phiên âm

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không.
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

Dịch thơ

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Vẻ đẹp cổ điển của tác phẩm khởi đầu từ sự xuất hiện của những hình ảnh mang tính ước lệ thân thuộc trong những bài thơ xưa như: hình ảnh cánh chim mỏi bay về tổ vào chiều muộn. Trên bầu trời có những đám mây lẻ loi lững lờ trôi.

Mặc dù, trong toàn bài không nhắc cụ thể thời gian là buổi chiều, nhưng chỉ bằng những nét chấm phá, tác giả đã gợi cho độc cảm nhận được không gian và thời gian của cảnh vật.

Vẻ đẹp của cổ điển của tác phẩm còn thể hiện ở việc sử dụng thi pháp cổ sáng tạo như lấy động tả tĩnh, lấy ánh sáng để trình bày bóng tối, văn pháp chấm phá độc đáo…

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không

Giống như trong thơ Nguyễn Du, hình ảnh cánh chim mỏi tìm về tổ như lúc bóng tối đang dần bao phủ lên cảnh vật. Cả câu thơ đều toát lên phong vị của thơ vẻ đẹp cổ điển. Dù lời dịch thơ đã nói rằng đám mây lẻ loi trôi giữa từng không nhưng vẫn chưa thể toát hết lên được vẻ đẹp cổ điển cũng như ý nghĩa mà trong nguyên bản bác bỏ Hồ đã sử dụng với chữ “cô” và “mạn mạn”.

Vẻ đẹp cổ điển của tác phẩm Chiều tối còn thể hiện ở đề tài và tứ thơ. Thơ xưa thường ít khi tả cụ thể về người mà thường là ví von qua thời gian và cảnh vật. Tứ thơ ở đây, tác giả cũng sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. Đây là thể thơ Đường luật, có luật gieo vần, gieo điệu rất nghiêm khắc. vì vậy, khi đọc lên, độc giả cảm nhận được nhịp độ của thơ rõ rệt và hình ảnh giống như trong những câu đối. nếu như như hai câu thơ trên nói về thiên nhiên, cảnh vật thì hai câu thơ cuối nói về con người. Là những vế đối nhau nhưng giữa con người và cảnh vật lại có sự hòa hợp đồng nhất. Những điều này đọc giả dễ dàng bắt gặp trong những bài thơ trong thơ Lý Bạch. sử dụng những nét chấm phá của thiên nhiên để diễn tả về tâm hồn con người. Một vẻ đẹp thật cổ điển và nghệ thuật.

Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh, độc giả càng khâm phục hơn tài năng xuất chúng của người.

nếu như như vẻ đẹp cổ điển thể hiện ở những nét chấm phá thiên nhiên thì vẻ đẹp hiện đại lại được diễn tả qua những hình ảnh rét mướt, dưới văn pháp tả thực sinh động về cuộc sống đời thường dân giã.

nếu như như trong thơ của Lý Bạch, con chim thường bay về chốn vô định, vô tận, không cụ thể thì trong thơ bác bỏ, cánh chim ấy đã xác định được điểm tới, đó là về tổ. Bởi đó là cánh chim của hiện thực chứ không phải là cánh chim của mơ tưởng, ảo vọng. Cánh chim trong thơ bác bỏ không chỉ đơn chiếc mà còn thể hiện cả tâm trạng mỏi mệt. Hình ảnh đám mây lẻ loi vừa cổ điển nhưng cũng vừa mang vẻ hiện đại. Bởi nó chính là hình ảnh gợi tả tới hình ảnh và tâm trạng người tù đang bị đày đọa, cô độc trên phố chuyển nhà lao. Những hình ảnh trong thơ bác bỏ thể hiện người là một người yêu thiên nhiên, và cũng là một đội viên cách mệnh hiên ngang đi giữa đất trời. Dù đang trong cảnh ngục tù nhưng vẫn dành thời gian ngắm cảnh, xuất thơ.

Vẻ đẹp hiện đại trong Chiều tối còn thể hiện qua hình ảnh cô thôn nữ xay ngô tối:

Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

Giữa quang cảnh thiên nhiên bát ngát, rộng lớn, bất thần bác bỏ nhắc tới hình ảnh bếp lửa hồng. Đã khiến cho độc giả thử đang lạc lối nơi đâu bỗng giật thột tỉnh giấc trước hiện thực cuộc sống đời thường. Hình ảnh bếp lửa hồng không chỉ sưởi ấm cả tâm hồn tác giả mà tồn tại là hình ảnh làm nên vẻ đẹp hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh.

Vẻ đẹp hiện đại trong thơ bác bỏ còn thể hiện qua nhân vật trữ tình. Đó là hình ảnh “sơn thôn nữ”. Là cô gái khỏe khoắn vùng sơn cước, đang độ tuổi thanh xuân, trẻ trung, rất siêng năng làm việc. Lời dịch rằng “cô em xóm núi” đã làm mất đi sự trẻ trung mà chỉ là một cô em có khá vẻ yếu mềm. Tuy nhiên nhân vật trữ tình là cô gái xay ngô trong nguyên tác của bác bỏ xuất hiện đã làm bừng lên cuộc sống nơi vùng núi. Nhờ có hình ảnh đó mà bức tranh thiên nhiên có chút buồn bã, đơn chiếc trở nên mang khá ấm tình người.

kế bên nhân vật trữ tình sơn thôn nữ, còn có nhân vật người tù nhân. nếu như như với những tù nhân thông thường, sẽ cảm thấy cuộc sống đã chấm hết khi bị đày đọa tương tự. Nhưng với một tâm hồn thanh cao như bác bỏ thì lại khác. Trong cái gian lao bác bỏ luôn tìm thấy cho mình cái cớ để vui vẻ, để vượt lên hoàn cảnh. Dù đang mỏi mệt, đơn chiếc trên phố chuyển lao, với chung quanh là những tên gác tù xấu xa, nhưng bác bỏ vẫn không quên thu vào tầm mắt những vẻ đẹp của thiên nhiên. Vẻ đẹp hiện đại thể hiện rõ ở chính trái tim biết rung động trước thiên nhiên và trước cảnh sinh hoạt đời thường của người dân. Nhìn thấy người dân nơi xa này mà lòng bác bỏ lại thương nhớ xót thương cho người dân ở quê nhà. Chính điều đó, càng thôi thúc và tiếp sức cho bác bỏ phải sống, phải tiếp tục chống chọi vì quê hương và đồng bào.

Vẻ đẹp cổ điển thể hiện qua văn pháp nghệ thuật ước lệ, chấm phá, đề tài và cấu tứ của bài thơ. Trong khi vẻ đẹp hiện đại lại thể hiện những hình ảnh và tâm trạng của nhân vật trữ như sơn thôn nữ và người tù.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 3

Chiều tối bài thơ thứ 31 trong tập Nhật kí trong tù. Bài thơ là sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa vẻ đẹp cổ điển và vẻ đẹp hiện đại. Chính sự phối hợp tài hoa ấy đã đem lại sự thành công cho tác phẩm.

Vẻ đẹp cổ điển là vẻ đẹp có sự tiếp nối tinh hoa của văn học trung đại về cấu tứ, thi pháp, thi liệu. Vẻ đẹp hiện đại là những sáng tạo độc đáo mà chỉ văn học hiện đại mới có. Sự phối hợp này không hề khó, nhưng để tạo nên tính hay, cái đặc sắc thì lại không hề đơn thuần. Vậy nhưng bằng ngòi bút tinh tế, bằng tâm hồn rất đỗi thi sĩ, tài hoa Hồ Chí Minh đã có sự phối hợp một cách tài tình chất cổ điển và hiện đại trong bài thơ này.

Tác phẩm mở đầu bằng hai câu thơ:

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không.

Màu sắc cổ điển trước hết được thể hiện trong hình ảnh cánh chim. Văn học trung đại hình ảnh cánh chim là thi liệu thân thuộc: “nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi” (Bà Huyện Thanh Quan) hay “Chim hôm thoi thót về rừng” (Nguyễn Du). Những cánh chim vào thời khắc trời chiều thường gợi thương, gợi nhớ về một quá vãng đã xa. Mặc dù sử dụng thi liệu cổ, nhưng màu sắc hiện đại trong hình ảnh thư lại rất rõ nét. nếu như như trong thơ xưa những cánh chim thường bay về nơi vô định, gợi sự xa xăm, chia lìa đôi ngả, hoặc gợi lên sự phiêu dạt, không biết đi đâu về đâu. Cánh chim thường chỉ được trình bày ở sự vận động ngoại hình. Thì trong thơ bác bỏ cánh chim bay đi không hề vô phương hướng, mà có mục đích: “quy lâm tầm túc thụ”. Sau một ngày kiếm ăn nhọc mệt chúng tìm về rừng để lấy chỗ ngơi nghỉ. Không chỉ vậy người đọc còn cảm nhận được cái bên trong, trạng thái của sự vật. bác bỏ đã đưa cánh chim từ toàn cầu siêu hình trở về với toàn cầu thực tế.

Hình ảnh chòm mây cũng là hình ảnh đậm chất cổ điển, đám mây ấy ta bắt gặp trong câu thơ của Đỗ Phủ “Tái địa phong vân tiếp địa âm” (Đỗ Phủ)…. Ở đây bác bỏ đã có sự tiếp thu hết sức tài tình. Chữ “mạn mạn” vừa gợi thần thái của cảnh, vừa cho thấy phong thái ung dung rất đỗi thi sĩ của người tù, khi nhìn ngắm quang cảnh thiên nhiên. Chòm mây được trình bày “cô vân” tức đơn chiếc, lẻ loi gợi cho người đọc liên tưởng tới hoàn cảnh của bác bỏ lúc bấy giờ: đơn chiếc, lẻ bóng. Bức tranh thiên nhiên hai câu đầu vừa cổ điển, vừa hiện đại, chúng không chỉ đơn thuần là quang cảnh thiên nhiên mà còn là tâm trạng của con người: người tù mỏi mệt sau một ngày dài vận chuyển nhưng vẫn có tình yêu thiên nhiên tha thiết, từ đó còn ánh lên sự bản lĩnh, kiên cường của người đội viên cách mệnh.

Sơn thôn thiếu nữa ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng

nếu như trong thơ cổ thiên nhiên luôn là trung tâm của bức tranh, con người chỉ là một chấm nhỏ trong bức tranh đó:

lòm khòm dưới núi tiều vài chú
loáng thoáng bên sông chợ mấy nhà

(Qua Đèo Ngang – Bà Huyện Thanh Quan)

Thì tới với thơ bác bỏ lại là một điều trái lại hoàn toàn. Đây chính là nét mới mẻ, hiện đại của bài thơ. Con người – thiếu nữa là trung tâm của bức tranh. Cô gái ấy hiện lên thật bình dị, mộc mạc mà vẫn vô cùng đẹp đẽ với công việc lao động của mình. Tuy công việc có phần cực nhọc, vất vả nhưng rét mướt khá thở cuộc sống. Hình ảnh người con gái trẻ trung, đầy sức sống đã khiến cho bức tranh mang trong mình một vẻ đẹp nữa, vẻ đẹp của sự khỏe khoắn, ý thức lạc quan.

Đặc biệt trong câu thơ cuối hình ảnh lò than đã rực hồng, chữ “hồng” là nhãn tự của bài thơ, không chỉ làm bừng sáng bức tranh cuộc sống, mà còn làm bừng sáng của bài thơ. Hình ảnh lò than chính là tâm điểm của bức tranh. Với hoạt động của con người, với sự xuất hiện của lò than, cuộc sống nơi sơn cước này không còn u tịch, lặng lẽ mà rét mướt, tràn ngập sức sống. Trong nguyên văn, bài thơ không sử dụng bất cứ chữ tối nào để nói về màn đêm đã buông xuống, nhưng khi đọc ta vẫn cảm nhận được sự vận động của thời gian chuyển từ chiều sang tối hết sức tự nhiên. Lấy ánh sáng để nói về bóng tối, lấy ánh sáng rực hồng của lò than để nói về màn đêm đã buông từ lâu, ánh sáng của lò than trong đêm rực rỡ hẳn lên. Hình ảnh lò than đã rực hồng là một biểu tượng thể hiện niềm lạc quan tin tưởng của bác bỏ vào trục đường cách mệnh. Sự vận động từ bóng tối ra ánh sáng cũng chính là quá trình vận động thế tất của cách mệnh.

Bài thơ chỉ vẻn vẹn với bốn câu thơ nhưng đã cho thấy sự tài hoa của bác bỏ khi phối hợp giữa nét cổ điển và hiện đại tạo nên vẻ đẹp hài hòa, đặc sắc cho bài thơ. Bài thơ đã làm sáng lên vẻ đẹp tâm hồn, tư cách của Người, tuy ở hoàn cảnh tù đầy nhưng lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống không bao giờ vơi cạn, Đồng thời còn ánh lên ý thức sắt đá, niềm lạc quan, tin tưởng vào tương lai cách mệnh của người đội viên cách mệnh.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 4

“Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh có đóng góp vô cùng lớn vào thành tựu của văn học Việt Nam. Những vần thơ được bác bỏ viết tràn trề tình thần dân tộc, lòng yêu quốc gia hoà quyện với tình yêu thiên nhiên, yêu con người lao động. Như Tố Hữu cũng đã từng viết:

“Vần thơ của bác bỏ vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình”

Chiều tối là một trong những bài thơ xuất sắc nhất được trích từ tập Nhật kí trong tù. Bài thơ không chỉ thành công trong việc tái tạo chân dung người đội viên cách mệnh với ý thức lạc quan, niềm tin mạnh mẽ vào cách mệnh mà còn thể hiện được tài năng nghệ thuật xuất chúng của Hồ Chí Minh khi phối hợp yếu tố cổ điển và hiện đại trong cùng một bài thơ, mang lại một “khá thở” mới cho thơ ca Việt Nam.

Thứ nhất, yếu tố cổ điển trong bài thơ được thể hiện qua những hình ảnh thơ thân thuộc, được sử dụng nhiều trong thơ ca cổ điển. Đó là cánh chim trong một buổi chiều xa xăm, là áng mây trôi nhẹ lững lờ:

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”

Cánh chim mỏi sau ngày dài chao liệng trên bầu trời cũng về rừng ra tìm chốn ngơi nghỉ như con người vậy, sau bao vất vả, nhọc mệt cũng mong có chốn để ngừng chân, thư thả. Chòm mây chiều cô độc trôi đi một cách vô định. Cảnh đượm buồn như nỗi lòng người thi sĩ, có mỏi mệt, có buồn thương và cả sự đơn chiếc lạc lõng nơi đất khách quê người. văn pháp “tả cảnh ngụ tình” trong thơ cổ cũng được bác bỏ vận dụng đầy sáng tạo, lấy trạng thái của cảnh để bộc lộ những tâm sự, xúc cảm con người, như đại thi hào Nguyễn Du từng nói: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/ Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”.

Phải chăng, lúc này đây, trên trục đường giải lao đầy gian lao, những gông xiềng trĩu nặng trên đôi vai cùng trạng thái mất tự do về thể xác cũng khiến bác bỏ có chút mỏi mệt, nỗi buồn vương, ưu tư vẫn còn nặng lòng mà mượn cảnh để nói lên những tâm sự của mình.

Yếu tố cổ điển còn được thể hiện qua thời gian nghệ thuật, đó là buổi chiều. những thi sĩ xưa thường lựa chọn buổi chiều để nói về nỗi nhớ và nỗi buồn. Cảnh chiều cũng thường gợi cho con người sự trống vắng và nỗi khắc khoải trong lòng. Ở bây, bác bỏ cũng đã lựa chọn chiều tối để bộc lộ xúc cảm, nhường như đây là khoảng thời gian thật nhất để nhân vật trữ tình thể hiện rõ những nội tâm của chính mình.

văn pháp điểm xuyết trong thơ cổ cũng đc bác bỏ vận dụng đầy tinh tế để làm nổi trội nội dung, tầng tư tưởng của bài thơ. Nguyễn Du trong truyện Kiều cũng đã sử dụng văn pháp này để trình bày, làm nổi trội sức sống và vẻ đẹp hài hoà của mùa xuân:

“Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”

Trong Chiều tối, chữ ‘ hồng” trở thành nhãn tự tạo nên nguồn sáng cho cả bài thơ. Sự xuất hiện của ánh lửa hồng đã xua đi cái lạnh lẽo, trống vắng trong lòng người, đồng thời thắp lên ngọn lửa của niềm tin, của sức sống.

Yếu tố hiện đại được tác giả phối hợp nhuần nhuyễn với yếu tố cổ điển tạo nên nét nổi trội. Yếu tố hiện đại được thể hiện qua tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đó là một tâm trạng buồn nhưng không bị lụy, luôn lạc quan hướng về phía trước. Dù mỏi mệt nhưng vẫn không ngừng hành động, vẫn sẽ tiếp tục với hành trình của mình sau ngơi nghỉ. Từ hình ảnh thiên nhiên buồn tới hình ảnh con người lao động trong đời , ánh than rực hồng là sự phát triển mới mang ý thức mới, ý thức của niềm tin yêu vào một tương lai tươi sáng cho dân tộc, ngày mà mọi người dân được làm chủ thế cục mình, lao động sản xuất giữa bầu trời tự do. Yếu tố hiện đại còn được thể hiện rất rõ qua hình ảnh con người trong bài thơ, trong thơ cổ, con người thường rất nhỏ bé thu mình trước thiên nhiên rộng lớn, bát ngát để đặc tả nỗi đơn chiếc thì tới với chiều tối, hình ảnh cô em xóm núi hiện lên nổi trội trong lao động, dù công việc rất đỗi bình dị nhưng lại đầy thu hút. Cuối cùng, ý thức hiện đại thể hiện qua quan niệm sống, cách sống của tác giả: Mạnh mẽ đối mặt, vượt qua gian khổ, thách thức, đối mặt với hiện tại khắc nghiệt bằng thái độ lạc quan, hướng về tương lai tương sáng. Trong khó khăn, vất vả, dẫu có đôi lúc mệt nhoài với thực tế sống bác bỏ không hề khuất phục, vẫn lạc quan với niềm tin lớn lao. Trong nặng nhọc bác bỏ lấy thơ ca làm bạn, lấy lý tưởng làm mục tiêu và lấy ý chí để tranh đấu.

bác bỏ đã viết bài thơ “Chiều tối” bằng tất cả tình yêu với thiên nhiên, với con người Việt Nam. Từng khoảnh khắc của thời gian luôn được bác bỏ trân trọng, từ “Giải đi sớm”, tới “Chiều tối” hay “Ngắm trăng” đều thấy ở Người một tâm hồn rộng lớn với bao phẩm cách cao đẹp. Thơ bác bỏ mãi là ánh sáng soi rọi cho mỗi người, mỗi quê hương dân tộc bước đi và phát triển.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 5

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là người đã chèo lái con thuyền cách mệnh Việt Nam đồng thời Người cũng là một thi sĩ lớn, một danh nhân văn hoá toàn cầu. Tuy văn học không phải sự nghiệp chính của thế cục bác bỏ nhưng Hồ chủ toạ đã để lại cho nền văn học nước nhà một khối lượng lớn những tác phẩm văn thơ có trị giá. Trong đó, “Nhật kí trong tù” là một tập thơ đặc sắc cả về mặt nội dung và nghệ thuật đặc biệt là bài “Chiều tối” với sự phối hợp hết sức hài hòa giữa nét cổ điển và hiện đại.

“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không
Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

“Nhật kí trong tù” là tập thơ gồm 134 bài thơ chữ Hán được sáng tác trong khoảng thời gian bác bỏ bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam và đày ải đi khắp những nhà lao. Tập thơ đã thể hiện một cách sinh động phong cách thơ Hồ Chí Minh với sự phối hợp hài hòa giữa vẻ đẹp cổ điển và hiện đại. Trước hết, nói tới màu sắc cổ điển trong thơ là nói tới những yếu tố về mặt nghệ thuật và nội dung có sự tác động rõ nét của văn học phương Đông mà chủ yếu là thơ Đường, còn màu sắc hiện đại là những cải cách về mặt nghệ thuật và nội dung mang ý thức của thời đại. Lý giải về điều này trong thơ bác bỏ, ta có thể hiểu, Hồ Chí Minh vốn xuất thân trong một gia đình có truyền thống Nho học, cha là nhà Nho, mẹ là người rất thông thuộc ca dao, dân ca, nên bác bỏ đã có những kế thừa hết sức tự nhiên. không những thế với việc từng học trường Tây và có hơn 30 năm bôn ba nước ngoài, bác bỏ đã tham khảo không ít từ văn học phương Tây và đưa chúng vào trong những tác phẩm của mình. Và với sự tài hoa trong ngòi bút, nét cổ điển và hiện đại ấy đã được phối hợp hết sức hài hoà.

Trước tiên, nét cổ điển của bài thơ được thể hiện ở văn tự chữ Hán và thể thơ thất ngôn tứ tuyệt – một thể thơ tiêu biểu và thân thuộc của thơ Đường Trung Quốc, thể thơ đòi hỏi sự hàm xúc cô đọng, đó là lý do vì sao bài thơ với chỉ vỏn vẹn 28 chữ cũng đã trình bày được cảnh vật thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh. không những thế, thi đề của bài thơ – cảnh vật thiên nhiên – cũng là một thi đề khá thân thuộc và được những thi nhân xưa sử dụng tương đối nhiều.

“Chim mỏi về rừng tìm chỗ ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không”

Câu thơ mở ra quang cảnh rừng núi lúc về chiều. Cảnh vật có phần hiu quạnh được tác giả gợi ra qua giải pháp ước lệ thân thuộc của thơ cổ và đã nói lên chuẩn xác hoàn cảnh của bác bỏ. Chỉ bằng hai nét bút và điểm nhìn hướng lên cao, người tù đã dễ dàng thu vào tầm mắt mình hình ảnh “cánh chim bay” và “chòm mây trôi”. Hai hình ảnh xuất hiện tự nhiên, hài hòa và đăng đối. văn pháp chấm phá, nghệ thuật ước lệ tượng trưng được vận dụng sáng tạo. Không có bất kì từ ngữ nào chỉ thời gian nhưng người đọc vẫn cảm nhận được thời gian lúc này là chiều tối. Nhìn chim bay, mây trôi ta cảm thấy bầu trời lúc này bát ngát hơn, mênh mông, rợn ngợp hơn, nỗi đơn chiếc cũng vì vậy mà tăng theo, cánh chim nhỏ nhoi cũng theo vậy mà nhỏ bé, đơn độc hơn. Bóng tối nhường như theo cánh chim phủ lên vạn vật. Câu thơ gợi cho ta nhớ tới hình ảnh cánh chim trong thơ xưa khi tả cảnh chiều tối. Như Nguyễn Du trong Truyện Kiều đã viết:

“Chim hôm thoi thót về rừng”.

Hay bậc nữ lưu tài danh của dân tộc – bà Huyện Thanh Quan cũng viết:

“nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi”.

Hoặc Lý Bạch – thi sĩ lớn của Trung Quốc viết trong “Độc tọa Kính Đình Sơn”:

“Chúng điểu cao phi tận
Cô vân độc khứ nhàn”.

nếu như cánh chim xưa của Lí Bạch như bay vút vào không gian, tan biến vào vĩnh hằng thì cánh chim trong thơ bác bỏ chỉ chuyển trạng thái từ bay sang ngơi nghỉ để rồi lại tiếp tục bay. tới đây, hình ảnh cánh chim lẻ loi và chòm mây đơn chiếc nhường như đang mang theo nỗi lòng tác giả đi tới khắp mọi nơi mà Người đã đi qua cùng với sự đày ải cùng cực, tuy nhiên Người đã không san sẻ nỗi đau buồn của mình cho cảnh vật mà Người lại đồng cảm, hòa hợp với thiên nhiên tạo vật xung quanh mình. Đằng sau bức tranh phong cảnh ấy hiện lên một phong thái ung dung của một con người tuy bị mất tự do nhưng vẫn làm chủ bản thân trong mọi tình huống. Chính những điều này đã cho thấy vẻ đẹp hiện đại của thơ bác bỏ ẩn chứa và hoà hợp ngay trong những thi liệu đậm chất cổ điển.

tới hai câu thơ sau, bức tranh sinh hoạt thường nhật của con người nơi xóm núi đã được tái tạo rất trung thực.

“Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng”

nếu như hai câu thơ đầu có phần u áng hiu quạnh thì hai câu thơ sau với hình ảnh “cô em xóm núi xay ngô tối” đã toát lên một vẻ đẹp khoẻ khoắn, trẻ trung. Tác giả đã sử dụng thành công nghệ thuật vẽ mây nẩy trăng truyền thống, sử dụng hình ảnh lò than để nói về bóng tối của không gian vùng sơn cước khi màn đêm buông xuống. Hình ảnh thơ vừa giản dị vừa độc đáo, làm nổi trội nét mới mẻ, hiện đại của bài thơ. không những thế, hình tượng thơ cũng luôn vận động, hướng về tương lai, về ánh sáng: hình ảnh cánh chim bay, hình ảnh chòm mây trôi, hình ảnh người lao động làm việc hăng say, ngay cả thời gian cũng vận động từ chiều tối cho tới tối hẳn. Tâm trạng của nhân vật trữ tình cũng vận động từ đơn chiếc, buồn bã sang vui tươi, hồ hởi. Cách trình bày và quan sát của tác giả từ cao tới thấp, từ xa tới sắp. Nhãn tự “hồng” của bài thơ có sức lan tỏa lớn. Sắc hồng nóng ấm của lò than đã xua tan đi bóng đêm và sự lạnh lẽo của núi rừng khi chiều tối, nhân lên niềm vui niềm lạc quan của con người, củng cố và mài sắc thêm ý chí của người đội viên cách mệnh trong hoàn cảnh tù đày nơi xa xứ.

Bằng sự tài hoa trong ngòi bút của Hồ Chí Minh, vẻ đẹp cổ điển và hiện đại đã được hòa quyện hết sức hài hoà và nhuần nhuyễn, tạo nên phong cách thơ ca độc đáo của bác bỏ và góp phần giúp người đọc hình dung đầy đủ và rõ nét chân dung Hồ Chí Minh. không những thế, những giải pháp nghệ thuật được sử dụng rất sáng tạo: văn pháp chấm phá, ước lệ tượng trưng, vẽ mây nẩy trăng, lấy điểm tả diện, tả thực. Đọc bài thơ, chúng ta cũng cảm nhận được rằng, dù trong bất kì hoàn cảnh nào, Hồ Chí Minh vẫn luôn lạc quan, ung dung tự tại, luôn hướng về phía trước, về tương lai, luôn biết làm chủ bản thân trong mọi hoàn cảnh gian lao nhất.

Bài thơ bốn câu thơ vỏn vẹn 28 chữ với sự tài tình trong ngòi bút Hồ Chí Minh đã xây dựng thành công bức tranh cảnh vật thiên nhiên và chân dung con người lao động nơi xóm núi. Đồng thời vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối đã mang lại cho tác phẩm cả nét truyền thống và mới mẻ, để lại những ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc cho tới mãi về sau này.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 6

Thế nào là cổ điển? Chữ “cổ điển” ở đây được hiểu theo hai nghĩa, thứ nhất là từ chỉ những tác phẩm văn học đã được thử thách qua thời gian, được xác nhận như mẫu mực, cổ điển là những yếu tố/ tác phẩm nghệ thuật đã đạt tới sự hoàn thiện cao về mặt thẩm mỹ. Thứ hai, cổ điển là một tính từ chỉ lối viết, cách thể hiện đã trở thành một truyền thống văn học. tương tự, phạm trù cổ điển thuyết minh cho tính ổn định, vững bền, tính sắp gũi thân thuộc, giúp ta hiểu thêm sự gặp gỡ, đồng điệu giữa những tâm hồn và sự uyên bác bỏ của một tư cách văn hoá.

Vậy, đâu là vẻ đẹp cổ điển của thi phẩm Chiều tối? Nói rộng ra là vẻ đẹp cổ điển của Nhật ký trong tù?

Bài thơ Chiều tối được làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Đây là thể thơ có ưu thế trong trình bày tâm trạng, thường tạo ý ở ngoài lời, xây dựng hình ảnh tượng trưng ước lệ, và biểu lộ chủ đề ở một vài nhãn tự. Nhà văn Pháp, Roger Denux từng nhận xét: “Thơ Người nói ít mà gợi nhiều, là loại thơ có màu sắc thanh đạm, không phô diễn mà như cố khép lại trong đường nét để cho người đọc tự thưởng thức. Phải yên lặng một mình đọc thơ Người. Phải thỉnh thoảng ngừng lại để suy nghĩ mới cảm thấy hết những âm vang của nó và nghe những âm vang ấy cứ ngân dài mãi”. Tất cả những đặc điểm đó được thể hiện rõ nhất trong “Chiều tối”.

Trước hết phải khẳng định rằng, cái tứ của bài thơ nằm ngay ở nhan đề: “Chiều tối”. Cách thức triển khai tứ thơ ấy của tác giả tạo ra cảm giác thời gian đang vận động: trời chiều đang chuyển vào đêm, cô em xóm núi xay ngô xong thì bếp lò cũng đỏ rực. Xét theo mạch thơ chữ “hồng” giữ vai trò quan trọng. Chữ“ hồng” gợi không gian đầm ấm, tươi vui yên bình, chất chứa một sức sống mạnh mẽ và làm cho không gian thơ bừng sáng. Tư tưởng nhân đạo và cái nhìn nhạy cảm tinh tế, lạc quan của bác bỏ thể hiện tập trung trong từ này. Do vậy, có thể xem, chữ “hồng” là một nhãn tự.

“Chiều tối” gặp gỡ với cổ thi trong nghệ thuật kết cấu câu thơ. Cặp câu nào cũng hài hoà đăng đối. Đó là sự đối lập giữa cánh chim bay mỏi với chòm mây trôi nhẹ, giữa không gian hữu hạn (chốn ngủ) với không gian vô hạn (từng không), đối lập giữa tối và sáng, giữa hai câu thơ đầu trình bày cảnh vật hắt hiu, tàn tạ với hai câu thơ sau trình bày con người lao động khỏe khoắn.

“Chiều tối” là bài thơ chữ Hán. Từ ngữ Hán Việt tự nó tạo ra vẻ đẹp cổ điển, trọng thể, với hàm nghĩa phong phú, giàu sức gợi. Cảnh thơ trong Chiều tối thâu tóm được vong hồn tạo vật, ở đó nhân vật trữ tình giàu tình cảm đối với thiên nhiên, hoà hợp tâm hồn với thiên nhiên vũ trụ. bác bỏ không để cho hoàn cảnh thống khổ trói buộc xúc cảm của mình; hồn thơ của bác bỏ vẫn rung động trước thiên nhiên vùng sơn cước đẹp đẽ. có nhẽ vì vậy ta bắt gặp sự tương đồng giữa hoàn cảnh tâm trạng của người tù – thi sĩ với trạng thái, hướng vận động của cánh chim trời bay về tổ và đám mây trôi chưa biết ngừng nơi nào trong thời khắc một buổi chiều tàn. Trong thơ xưa, chẳng hạn như thơ của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm… xúc cảm đó cũng được thể hiện rõ nét. Nhìn chung cảm hứng trước thiên nhiên và tiếng nói thơ góp phần tạo tên màu sắc cổ điển của bài thơ này.

Màu sắc cổ điển của bài thơ được thể hiện ở cả thi liệu. Người đọc đã từng gặp trong ca dao, thơ trung đại hình ảnh đám mây trôi qua ngang trời, cánh chim chiều đập cánh vội. Đi giữa miền thơ, ta đã quen lắm với cảnh tượng ở một khung trời miên viễn nào đó, chợt xuất hiện cánh chim lẻ loi. nghìn đời vẫn vậy xui khiến con người nhớ tới hoàn cảnh đơn chiếc của mình, từ đó thấm thía về sự xa xăm phiêu bạt của đời người. Thi nhân xưa thường đặt hình ảnh cánh chim trong tương quan với bầu trời, đám mây, ngọn gió. Đặt trong tương quan với bầu trời để cảm hết được cái rộng dài tun hút của không gian, trong tương quan với đám mây để gợi cảm giác chia li, và phải đặt trong quan hệ với ngọn gió mới thấy hết được cái khó khăn, vất vả của cánh chim đang đập cánh vội (Thơ Vương Bột, Lí Bạch, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan…)

Trong phép làm thơ Đường luật, câu thơ đầu của bài thơ thường phải nói rõ được đề tài. Đề tài của bài thơ là “chiều tối”. Câu khai của bài thơ quả thực đã giới thiệu được rất cụ thể khoảnh khắc thời gian đặc biệt trong ngày. Chiều tối vừa là thời gian vật lí vừa là thời gian tâm trạng. Hình ảnh cánh chim bay về tổ ở đây không thể thuộc về một thời gian nào khác khoảnh khắc ngày tàn. Câu thừa của bài thơ tiếp tục làm nổi trội không khí của buổi chiều muộn nơi xóm núi. Thực ra mây trên trời lúc nào cũng có, song phải là đám mây với dáng vẻ hiu hắt, chậm chạp riêng biệt đó mới thích hợp với không khí buổi hoàng hôn. Vẻ đẹp cổ điển của bài thơ được tạo nên bởi đề tài.

Nhưng có nhẽ việc sử dụng văn pháp nghệ thuật thân thuộc trong thi ca xưa mới là chứng cớ sinh động nhất về vẻ đẹp cổ điển đặc sắc của tác phẩm Chiều tối. văn pháp chấm phá tinh tế tạo ra những câu thơ nhiều tầng nghĩa, mở ra nhiều kiểu liên tưởng trong tâm tư người đọc, cùng văn pháp tả thực tự nhiên giàu chất họa khiến cho cảnh vật hiện lên trong bài thơ với những đường nét rất có thần:

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bào túc ma hoàn lô dĩ hồng

Trong nguyên tác không có chữ “tối’. Câu thơ dịch thêm từ “tối” làm cho ý thơ khá lộ. Dụng ý của tác giả chỉ muốn người đọc cảm thấy trời tối thôi chứ không thông báo trực tiếp thời gian, không gian tối. sử dụng ánh sáng để tả bóng tối, không nói tối mà tả được tối đó là biểu hiện của thủ pháp “hoạ vân hiển nguyệt” thường thấy trong thơ Đường. Âm vang của thơ Đường trong Chiều tối còn biểu hiện ở chỗ, thi sĩ xây dựng những mối quan hệ, người đọc phải bằng liên tưởng của mình khám phá ra sự thống nhất giữa chủ thể trữ tình và thiên nhiên.

Chiều tối cũng sử dụng văn pháp tả cảnh ngụ tình. Cảnh vật thiên nhiên như cùng tâm trạng với con người, đồng điệu với tâm hồn con người. Câu khai phác họa cánh chim mỏi mệt sau một ngày kiếm ăn giờ đang về rừng tìm chốn đậu. Hình ảnh đó gợi ta nhớ tới một người tù bị cùm xích, bị giải suốt một ngày ròng rã rã đương khát khao chốn ngơi nghỉ yên bình. Thêm nữa, chi tiết chòm mây đơn chiếc giữa một không gian vắng vẻ… rất tương ứng với hoàn cảnh của chủ thể trữ tình chưa biết ngừng lại, hay tới nhà lao nào. Cánh chim, chòm mây vừa là đối tượng của niềm thương cảm vừa là biểu hiện bên ngoài của nỗi buồn trong lòng người tù trên trục đường đày ải. Hai câu cuối cảm hứng thơ chuyển sang một hướng khác: cảnh thiên nhiên buồn nhường chỗ cho cảnh đời bình dị, tươi sáng. Tâm trạng, hướng nhìn của thi sĩ cũng thay đổi theo từ buồn sang vui. nếu như thiên nhiên trong hai câu thơ đầu nói hộ tâm trạng của Hồ Chí Minh sau một ngày chuyển lao mỏi mệt, thì bức tranh phong cảnh trong hai câu kết lại gói ghém khát vọng tự do. Nhìn chung bức tranh ngoại cảnh được nội tâm hoá trở thành tâm trạng. Nguyễn Du từng nói “người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” trường hợp này, điều đó rất đúng.

Trong thơ xưa gắn với thời gian buổi chiều thường có hình ảnh một người lữ thứ tha phương (Qua đèo Ngang, Chiều hôm nhớ nhà,Hoàng Hạc lâu…). Nhân vật trữ tình của bài thơ Chiều tối là một con người tương tự: đơn chiếc mỏi mệt, trong lòng không lúc nào nguôi nhớ nhà, nhớ quê hương, nhớ đồng bào, đồng chí (câu 1). Tác giả không cần tả nhiều nhưng vẫn gợi được ở người đọc nhiều xúc cảm. Bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh kín đáo thể hiện niềm khát khao được tự do, sum họp, được trở về quê hương của người tù trên đất khách. Cách cấu tứ của bài thơ, vì vậy, cũng mang màu sắc cổ điển.

“Chiều tối” không chỉ có màu sắc cổ điển mà còn thể hiện ý thức hiện đại.

Thế nào là hiện đại? Tính hiện đại của tác phẩm văn học biểu hiện phong phú, trước hết và có nhẽ rõ rệt nhất trong sự đổi mới tạo ra những nét riêng, không lặp lại. Một tác phẩm văn học mang trong mình ý thức của thời đại, phản ánh ý kiến nghệ thuật, hệ trị giá và ý thức tư tưởng của con người trong xã hội mà nó phát sinh, thậm chí vượt trước thời đại … đều được gọi là tác phẩm mang màu sắc hiện đại. Phạm trù hiện đại giúp ta phân biệt toàn cầu nghệ thuật này với vũ trụ nghệ thuật khác, xác định cá tính sáng tạo trong văn học ở những thời đại, giai đoạn khác nhau.

Biểu hiện rõ rệt nhất của tính hiện đại trong bài thơ là hai câu cuối. Thơ tứ tuyệt Đường luật tạo bất thần cho người đọc ở câu chuyển. Câu chuyển bất thần nhưng phải tự nhiên hợp lí. Bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh đạt được phẩm chất cổ điển này. Sự chuyển đổi bất thần thể hiện ở chỗ: mạch thơ vận động hướng về mặt đất, sự sống và ánh sáng, thể hiện ý thức lạc quan cách mệnh. Nói tính hiện đại được thể hiện ngay trong vẻ đẹp cổ điển là tương tự.

Xem Thêm : Tuyển tập 6+ bài văn mẫu Phân tích 4 câu đầu bài Vội vàng hay nhất

nếu như ở thơ cổ con người thường ẩn đi trong thiên nhiên,thiên nhiên là chủ thể, thì con người và sự sống trong thơ bác bỏ lại hiện ra, chiếm vị trí chủ thể trong bức tranh phong cảnh. Con người lao động được khắc hoạ qua cái nhìn lạc quan của bác bỏ có vẻ đẹp bình dị khoẻ khoắn, trở thành nhân vật chính của bức tranh. Người đọc nhận thấy: Trong bất kì hoàn cảnh nào, chủ thể trữ tình cũng giữ được phong thái ung dung tâm hồn phóng khoáng, nhường như tác giả quên hẳn hoàn cảnh của mình để đồng cảm với nỗi vất vả, với niềm vui nhỏ nhoi, đời thường của người lao động. Hình ảnh cô gái xóm núi và lò than rực hồng tỏa ấm, toả sáng là cảnh của một tâm trạng hào hứng, tươi vui. Ánh sáng lò lửa nhỏ không chỉ sưởi ấm tâm hồn bác bỏ lúc bị lưu đày, mà còn có tác dụng nhóm lên trong lòng người đọc niềm tin dẻo dai vào cuộc sống. Đó là biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo cao cả, biểu hiện độc đáo của chất thép.

Điểm nhìn nghệ thuật của bài thơ cũng khá tiêu biểu cho phong cách thơ hiện đại của Hồ Chí Minh. Trong thơ xưa không gian trên cao chiếm ưu thế. Nhưng ở “Chiều tối” những quan sát về mặt đất dần thay thế hướng nhìn lên bầu trời. Thơ của bác bỏ thường tập trung thể hiện mọi buồn vui trong cuộc sống con người, bác bỏ đưa vào cảnh thiên nhiên vĩnh cửu của thơ xưa một nội dung xã hội cụ thể.

Chiều tối viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt nhưng cơ bản không theo lối tư duy hướng về những mẫu mực thượng cổ. Ở đây tác giả hướng người đọc vào tương lai và hiện thực trước mắt, hướng về quần chúng lao động. Theo Hoài Thanh, chữ “hồng” trong câu thơ kết có hai nghĩa, nghĩa đen là màu sắc thực của ánh sáng lò than, nghĩa bóng là màu cách mệnh, màu của thắng lợi, của tương lai. nếu như thiên về cách hiểu sau, chúng ta thấy sự vận động của hình tượng thơ, xét tới cùng là sự vận động của cách mệnh. Tính hiện đại của bài thơ là ở đó.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối cùng hòa quyện rồi tạo nên sức sống lâu bền, sức hút của tập thơ Nhật kí trong tù nói chung và bài thơ này nói riêng.

Hai câu thơ đầu tả không gian núi rừng rộng lớn, nhưng lại gợi thời gian chiều tối. Giọng the nhẹ nhõm, nhịp thơ thong thả. Hình ảnh thơ đậm tính ước lệ, người đọc tưởng như tác giả tả cảnh theo công thức có sẵn cứ nói tới chiều thì nhắc tới chim bay về tổ, mây trôi lững lờ… Thực ra, sự xuất hiện của hình ảnh cánh chim mỏi mệt và chòm mây đơn chiếc rất hợp với qui luật tự nhiên của cảnh chiều, đồng thời hài hòa với tâm trạng của người tù sau một ngày đi đường mỏi mệt đang đơn độc nơi đất khách quê người. tức là ở đây, tác giả trình bày cảnh thiên nhiên một cách chuẩn xác đúng như cảnh thật mà mình quan sát, cảm nhận được. Qua những nét vẽ thấm đượm phong vị Đường thi ấy, ta vẫn thấy ánh lên nét đẹp riêng của hồn thơ Hồ Chí Minh. Thiên nhiên trong thơ bác bỏ không chết lặng mà chứa đựng biết bao tín hiệu của sự sống. Giữa bầu trời cao rộng, chòm mây dẫu nhỏ bé đơn độc nhưng vẫn cứ chậm trôi. Nó không đứng lặng chơi vơi cả nghìn như đám mây trên “Lầu Hoàng Hạc”. Hình ảnh cánh chim chiều cũng thế, dẫu mỏi mệt vẫn không mất hút vào vô tận như trong thơ cổ:

“Nghìn non chim hết vẫy vùng
Vắng tanh muôn nẻo tuyệt không dấu người
Áo tơi nón lá ông chài
Con thuyền giữa tuyết ngồi hoài buông câu”

(Giang tuyết – Liễu Tông Nguyên)

Cánh chim trong thơ Liễu Tông Nguyên mất hút giữa không gian bát ngát vô cùng, nhường như nó không hề tìm thấy nơi trú ẩn giữa nghìn núi trùng điệp. Trong Chiều tối của Nguyễn Ái Quốc, cánh chim mỏi mệt, nhưng vẫn có đường bay xác định, nó quay trở về khu rừng thân thuộc tìm tổ ấm. Chủ thể trữ tình trong Chiều tối như quên mình là tù nhân, quên nỗi nhọc nhằn vất vả để hòa mình vào thiên nhiên, yêu thương trìu mến với cảnh vật, nâng niu, thiết tha với từng tín hiệu của sự sống. Một sức mạnh ý thức như thế chỉ có thể bắt nguồn từ một tâm hồn đội viên.

Xét về tứ thơ. Ta thấy, tứ thơ được mở ra bằng quang cảnh vắng vẻ, thấm đẫm nỗi buồn, nỗi đơn chiếc của người xa xứ. Người đọc tưởng sẽ khép lại bằng hình ảnh bóng tối, bằng niềm thương thân, than thân, xót thân của chủ thể trữ tình, nhưng thật bất thần: cảnh tràn đầy khá ấm của tình đời, tình người toả lan từ hồn thơ Hồ Chí Minh. Từ hai câu đầu tới hai câu kết không chỉ là sự chuyển cảnh mà còn thay đổi về văn pháp: từ ước lệ sang tả thực, hình ảnh thơ cổ điển sóng đôi với vẻ đẹp hiện đại, cái giản dị trung thực của cuộc sống đời thường hài hoà với cái trọng thể, thanh cao. Nói khác đi, Chiều tối góp phần xác nhận một bản sắc thơ độc đáo trong đó có sự hài hoà tinh tế giữa thi pháp văn học phương Đông cổ điển với những dòng chảy của thi ca hiện đại. Hoàng Trung Thông rất đúng khi nghĩ rằng: “Thơ bác bỏ rất Đường mà lại không Đường”.

Vẻ đẹp cổ điển và ý thức hiện đại của thi phẩm thống nhất trong một kiểu tư duy nghệ thuật mới. nếu như không phải là một người ngay từ nhỏ đã được học chữ Hán, thơ phú Đường Tống, hấp thụ nhuần nhuyễn văn hoá phương Đông, không phải là một người hoạt động cách mệnh, một kiểu nhà văn mới, nhà văn đội viên thông thuộc văn hoá phương Tây, thì chắc chắn toàn cầu thi ca sẽ không có được vẻ đẹp riêng, độc đáo đó.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 7

Tuy văn học không phải là sự nghiệp chính của thế cục nhưng với di sản thơ ca phong phú để lại cho đương thời và hậu thế, chủ toạ Hồ Chí Minh là một thi sĩ lớn, một danh nhân văn hóa lớn không chỉ của Việt Nam mà của toàn nhân loại. Rất nhiều bài thơ được sáng tác theo thể thất ngôn Đường luật, trong đó sự phối hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển và hiện đại đã làm nên sức hút đặc biệt của thơ Người. Điều đó thể hiện rõ nét qua nhiều bài thơ, tiêu biểu là bài “Mộ” – “Chiều tối” rút từ tập “Nhật ký trong tù”, tập thơ sáng tác trong hoàn cảnh tác giả bị giam cầm tại nhà lao của chính quyền Tưởng Giới Thạch từ mùa thu năm 1942 tới mùa thu 1943.

Nói tới màu sắc cổ điển trong thơ là nói tới những yếu tố về nội dung và thi pháp có sự tác động rõ nét của thơ phương Đông – chủ yếu là thơ Đường Trung Quốc, vốn được coi là mẫu mực về đề tài, thể loại, văn pháp, thi liệu. Do đâu thơ Hồ Chí Minh lại đặm đà chất cổ điển? bác bỏ vốn xuất thân từ một gia đình Nho học. Ông ngoại và phụ thân của bác bỏ vốn là những bậc túc nho nổi tiếng đương thời nên người con ưu tú của gia đình, con người Việt Nam đẹp nhất ấy đã tiếp thu, kết tinh được vẻ đẹp truyền thống của nền văn hóa cổ phương Đông. Với tâm hồn phong phú, trí tuệ anh minh, lại giỏi chữ Hán và thông thuộc sâu sắc thơ Đường, thơ Người vì vậy đặm đà chất cổ điển. Điều đó được thể hiện: giàu cảm hứng với thiên nhiên, văn pháp chấm phá như ghi lấy vong hồn của tạo vật, tiếng nói thơ cô đọng, súc tích ý tại ngôn ngoại. không những thế, đã sống và làm việc, tiếp xúc với văn minh phương Tây, hồn thơ ấy rất sáng tạo và hiện đại, biểu hiện ở : tính chất dân chủ của đề tài, hình tượng thơ luôn vận động khỏe khoắn hướng về ánh sáng và tương lai, chủ thể trữ tình hòa hợp với thiên nhiên nhưng không là ẩn sỹ mà là chiến sỹ. Điều đáng nói là chất cổ điển và hiện đại luôn hài hòa trong thơ của Hồ Chí Minh mà bài thơ Chiều tối là một sáng tác tiêu biểu.

Trong bài, mỗi hình ảnh thơ luôn có sự vận động phối hợp nhuần nhuyễn giữa văn pháp cổ điển và văn pháp hiện đại. Hình ảnh tuy mang dáng dấp của thi liệu thơ cổ nhưng ý thơ, cảm hứng thơ và nhân vật trữ tình lại hoàn toàn hướng về ánh sáng, hướng tới thiên nhiên và cuộc sống con người. Hai câu thơ đầu mở ra không gian cảnh núi rừng khi chiều tối:

Quyện điểu qui lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Cảnh được gợi lên qua văn pháp ước lệ thân thuộc của thơ cổ đồng thời nói lên thật đúng hoàn cảnh của bác bỏ và mang những nét mới. Người đọc có thể hình dung cảnh người tù đang bị áp giải ngẩng mặt lên trời quan sát cảnh vật, trông thấy cánh chim bay và chòm mây trôi ngang qua bầu trời. Cảnh đó phảng phất một nỗi buồn hiu quạnh. Nửa đầu bài tứ tuyệt này, người đọc được chiêm ngưỡng một bức tranh thiên nhiên có đường nét cánh chim bay tìm về tổ, có hình ảnh chòm mây trôi lững lờ. Những hình ảnh này xuất hiện thật tự nhiên, vừa song hành vừa đăng đối. Không có một chữ nào chỉ thời gian nhưng người đọc cảm nhận ngay được thời gian lúc này là chiều muộn. Chỉ bằng mấy nét chấm phá, tả rất ít nhưng lại gợi nhiều, tác giả tái tạo được cả vong hồn của cảnh vật: Cánh chim bay về rừng tìm chốn ngủ với dáng điệu mỏi mệt và đám mây lẻ loi trôi chầm chậm giữa lưng trời. Nghệ thuật đối ngẫu, một nét đặc trưng của thơ cổ, càng làm nổi trội dáng chim nhỏ nhoi và vũ trụ rộng lớn lúc hoàng hôn. Cánh chim ấy nhường như mang bóng tối đang phủ dần lên cảnh vật. Câu thơ mang đậm phong vị cổ thi. Bởi khi tả cảnh chiều tối, những thi nhân xưa vẫn thường sử dụng hình ảnh cánh chim.

Nguyễn Du, ngôi sao sáng chói trong bầu trời thơ ca Việt Nam thời Trung đại, trong tuyệt tác Truyện Kiều đã viết: “Chim hôm thoi thót về rừng”. Và Bà Huyện Thanh Quan, bậc nữ lưu tài danh của dân tộc sống ở thế kỷ XIX, trong thi phẩm “Chiều hôm nhớ nhà” cũng viết: “nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi”. Những áng cổ thi ấy đều sử dụng cánh chim tả cảnh chiều tà buồn vắng, hiu quạnh. Lí Bạch, bậc Tiên thi đời Đường ở Trung Quốc khi tả không gian trong bài Độc tọa Kính Đình sơn đã viết: “Chúng điểu cao phi tận – Cô vân độc khứ nhàn” tức là: những loài chim bay cao hết/ Đám mây đơn chiếc nhàn hạ trôi. Cánh chim của Lí Bạch xưa nhường như bay vút vào không gian, như tan biến vào cõi vĩnh hằng. Còn cánh chim trong thơ bác bỏ không bay đi hết, nó chỉ chuyển trạng thái từ bay sang ngơi nghỉ để rồi lại tiếp tục chu trình tuần hoàn của sự sống. Còn hình ảnh chòm mây trôi nhẹ, lời thơ Nam Trân dịch đã uyển chuyển linh hoạt nhưng vẫn chưa lột tả được chữ “cô vân” – đám mây lẻ loi và chưa thể hiện được ý nghĩa của từ láy “mạn mạn” trong nguyên tác. Điều đó chứng tỏ tiếng nói thơ Hồ Chí Minh vô cùng súc tích.

Ở đây, cánh chim bay mỏi và chòm mây đơn chiếc nhường như mang theo cả nỗi lòng của tác giả, một người tù đang bị đày ải “giải tới giải lui” khắp mười ba huyện ở tỉnh Quảng Tây, nơi đất khách quê người lạ lẫm – có hôm tới 53 cây số một ngày – phía trước lại là một nhà tù khác đang chờ đón. Thế nhưng tác giả không san sẻ cho cảnh vật nỗi niềm đau buồn của hoàn cảnh mình đang phải từng trải. Trái lại, Người đã quên mình để sẻ chia, đồng cảm, hòa hợp với thiên nhiên tạo vật xung quanh. Đằng sau bức tranh phong cảnh ấy là một phong thái ung dung của một con người đang khát khao tự do, tuy bị mất tự do nhưng vẫn làm chủ mình, làm chủ hoàn cảnh ở mọi tình huống. Cũng chính điều này còn cho thấy vẻ đẹp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh ẩn chứa và hòa hợp ngay trong những thi liệu thơ đậm chất cổ điển.

Phần sau của bài thơ đã tiếp nối mạch thơ ở phần trên thật tự nhiên, tái tạo bức tranh lao động và sinh hoạt thường nhật của con người nơi xóm núi.

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng

(Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng)

nếu như bức tranh thiên nhiên phần đầu bài thơ có phần u áng, buồn vắng quạnh thì phần thơ cuối này hoàn toàn trái lại: Cô gái xóm núi xay ngô bên bếp lửa đã toát lên một vẻ đẹp khỏe khoắn, trẻ trung và rét mướt. Điều thú vị là tác giả đã sử dụng nghệ thuật vẽ mây nẩy trăng, lấy ánh sáng của lò than để nói về bóng tối của không gian vùng sơn cước lúc màn đêm buông xuống. Trời không tối, làm sao thấy được hình ảnh “lô dĩ hồng”. Hình ảnh thơ này thật bình dị và cũng rất sáng tạo, thể hiện nét mới, chất hiện đại của bài thơ. Hơn nữa trong bài, hình tượng thơ không tĩnh tại như thường gặp trong thơ cổ mà có sự vận động hướng về ánh sáng, về tương lai. Bài thơ rất phong phú về sự vận động: vận động của cánh chim, vận động của chòm mây, vận động của con người đang làm việc hăng say. Và ngay cả thời gian trong bài cũng vận động từ chiều muộn cho tới tối hẳn. Tâm trạng nhân vật trữ tình cũng có sự vận động: từ mỏi mệt, lẻ loi, lạnh lẽo sang vui tươi, ấm nồng cùng cảnh vật và con người. Cách trình bày và quan sát trong bài của tác giả từ hướng ngoại sang hướng nội, từ cao tới thấp, từ xa tới sắp. Trong thi phẩm, chữ “hồng” chính là nhãn tự, là điểm sáng của cả bài thơ có sức lan tỏa lớn. “Lô dĩ hồng” đã diễn tả được thời gian vận động rất tự nhiên của cảnh vật. Sắc hồng của lò than đang đượm đã xua đi bóng đêm và sự lạnh lẽo của núi rừng lúc chiều tối, lan tỏa khá ấm ra xung quanh, nhân lên niềm vui, niềm lạc quan của con người, nó củng cố và mài sắc thêm ý chí của người chiến sỹ cách mệnh trong hoàn cảnh tù đày nghiệt ngã nơi xa xứ. Nghệ thuật ở hai câu cuối bài còn có một nét đặc sắc khác rất đáng lưu ý. Giữa câu thơ thứ ba và câu bốn có những cụm từ lặp lại theo phương thức đảo ngược: “ma bao túc” và “bao túc ma hoàn”. phương thức này đã tạo nên kết cấu vòng tròn giữa hai câu thơ, gợi lên sự cảm nhận về vòng quay đều đều của chiếc cối xay ngô và từ vòng quay ấy gợi lên sự luân chuyển của thời gian tuần tự

Trước cảnh vật và cuộc sống con người nơi xóm núi, trong lòng tác giả dâng lên dạt dào xúc cảm. từ đó, người đọc thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: tha thiết yêu thiên nhiên, cuộc sống, con người. Hai câu thơ sau khiến người đọc vô cùng cảm động bởi đã ghi lại cảnh sinh hoạt thân thuộc, bình dị của một gia đình nơi xóm núi. Điều đó chứng tỏ trong hành trình hoạt động cách mệnh, toàn tâm toàn trí vì sự nghiệp cứu nước, cứu dân, nhưng trong trái tim bác bỏ Hồ vẫn có một khoảng dành cho tình cảm gia đình. Về tấm lòng yêu đời của Người ở hai câu thơ cuối, Hoài Thanh đã nhận xét: “Một hình ảnh tuyệt đẹp về thế cục thiếu thốn, vất vả mà vẫn đầm ấm, đáng quý, đáng yêu. Những hình ảnh như thế không thiếu gì chung quanh ta nhưng thường nó vẫn trôi qua đi. Không có một tấm lòng yêu đời sâu sắc không thể nào ghi lại được”.

Chiều tối chỉ vẻn vẹn bốn câu thơ thất ngôn song đã cho thấy tâm hồn vô cùng cao đẹp và tài năng văn học của bác bỏ. Sự phối hợp hài hòa giữa văn pháp cổ điển và hiện đại đã mang lại cho bài thơ một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa mới mẻ. Đây cũng chính là một trong những yếu tố làm nên đặc sắc nghệ thuật thơ Đường luật của Hồ Chí Minh – con người của tương lai ấy – luôn hướng về thiên nhiên, cuộc sống, con người với sự đồng cảm và trân trọng “Nâng niu tất cả chỉ quên mình”.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 8

Tập Nhật kí trong tù được sáng tác trong quãng thời gian đặc biệt nhạy cảm đối với thế cục hoạt động cách mệnh của Hồ Chí Minh, đó là thời khắc người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam và đày ải đi khắp những nhà lao. Vì vậy, trong tập nhật ký, có rất nhiều bài nói về chuyện đi đường, cảnh chuyển lao, khi sáng sớm, lúc chiều tối, khi đi thuyền, khi đi bộ… trong bất cứ hoàn cảnh nào thì bài thơ giải tù cũng làm ngời lên vẻ đẹp thơ bác bỏ và vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ. Bài thơ Chiều tối thuộc trong số những bài thơ nói trên nhưng có một vẻ đẹp riêng. Đó là tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống, lạc quan và nhân hậu. Bài thơ cũng thể hiện vẻ đẹp phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh mà nổi trội là sự phối hợp giữa cổ điển và hiện đại.

Ở bài thơ Chiều tối, mỗi hình ảnh thơ luôn có sự vận động trong sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa văn pháp cổ điển và văn pháp hiện đại. Tuy mang dáng dấp của những hình ảnh trong thơ cổ nhưng ý thơ, cảm hứng thơ và nhân vật trữ tình lại hoàn toàn hướng về ánh sáng, hướng tới thiên nhiên và cuộc sống con người.

Hai câu thơ đầu mở ra không gian là cảnh núi rừng khi chiều tối:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Cảnh được gợi lên với văn pháp ước lệ thân thuộc trong thơ cổ đồng thời lại nói lên được đúng hoàn cảnh của bác bỏ, mang những nét vẽ hiện đại. Vẽ lên nền trời chiều đang chuyển hình ảnh cánh chim bay về rừng tìm chốn ngủ là văn pháp nghệ thuật thân thuộc của thơ xưa. Trong thơ cổ khi viết về buổi chiều, những tác giả thường điểm xuyết bằng hình ảnh cánh chim để gợi nỗi buồn hiu quạnh, lấy không gian để gợi tả thời gian. Chúng ta từng bắt gặp cánh chim trong ca dao xưa: “Chim bay về núi tối rồi”; cánh chim bay mỏi trong thơ của Bà Huyện Thanh Quan: “nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi” hay cánh chim thoi thót trong Truyện Kiều của Nguyễn Du: “Chim hôm thoi thót về rừng”.

Tuy sử dụng văn pháp ước lệ của thơ cổ nhưng hai câu thơ đầu bài Chiều tối vẫn nói đúng hoàn cảnh riêng của bác bỏ. Người đọc có thể hình dung cảnh người tù bị áp giải quan sát cảnh vật, ngẩng mặt lên trời trông thấy hình ảnh cánh chim bay mỏi mệt và chòm mây trôi ngang qua bầu trời. Cảnh phảng phất một nỗi buồn hiu quạnh. Điều này được thể hiện rõ trong nguyên bản chữ Hán: “Cô vân mạn mạn độ thiên không” (Một chòm mây đơn lẻ chậm chạp trôi ngang qua bầu trời). Bản dịch không lột tả được hai chữ “mạn mạn”. Câu thơ dịch “chòm mây” có phần thanh thoát, không gợi được sự hiu quạnh của cảnh.

Nét vẽ hiện đại còn được thể hiện quan tâm trạng của người tù. Ở đây không phải là cánh chim bay thông thường mà là cánh chim bay mỏi mệt (quyện điểu), có thể có rất nhiều chòm mây nhưng khi đi vào thơ bác bỏ chỉ còn lại chòm mây đơn chiếc. nhường như cánh chim cũng mỏi mệt sau một ngày bay đi kiếm ăn về rừng tìm nơi ngủ cũng như người tù mỏi mệt sau một ngày lê bước trên phố xa cần chỗ nghỉ chân. Chòm mây đơn chiếc như tâm trạng của con người nơi đất khách đang nhớ về quê hương. Vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ ở hai câu thơ đầu trước hết là lòng yêu thiên nhiên. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, con người cũng tìm tới thiên nhiên trong sự hòa hợp. Giữa cảnh và người có sự thông cảm hòa hợp.

Vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ còn là tấm lòng nhớ nước thương dân. Trong hai câu thơ đầu cảnh và tâm trạng đều phảng phất buồn. Buồn vì Người đang xa Tổ quốc, nhớ tới đồng chí đồng bào, bao công việc cách mệnh đang chờ có bác bỏ vậy mà Người cứ bị giải đi hết nhà lao này tới nhà lao khác. Tâm trạng ấy lại gặp cảnh núi rừng khi chiều tối không buồn sao được. Tâm hồn bác bỏ mang vẻ đẹp của một tấm lòng luôn gắn bó với thế cục. Hình ảnh cánh chim, chòm mây trong thơ bác bỏ gợi ta nhớ tới thơ Lí Bạch đời Đường:

“Chim bầy vút bay hết
Mây lẻ đi một mình”

(Chúng điểu cao phi tận
Cô vân độc khứ nhàn)

Cánh chim trong thơ Đường của Lí Bạch bay vút vào không gian, như tan biến vào cõi vĩnh hằng. Cánh chim trong thơ bác bỏ không bay đi hết, nó chỉ chuyển trạng thái từ bay sang nghỉ để rồi lại tiếp tục cái vòng tuần hoàn của sự sống. Một con người luôn hướng tới cuộc sống thì không chỉ cảm nhận cảnh núi rừng hiu quạnh mà còn trông thấy nơi xóm núi vẻ đẹp của cuộc sống con người. Chính vì vậy, hai câu thơ sau có sự chuyển hướng bất thần mà vẫn tự nhiên:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng)

Cảnh trong thơ bác bỏ vừa mang vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong những nét vẽ cảnh vật. Trong thơ xưa, dưới cánh chim nghìn mây nổi thường xuất hiện hình ảnh những ẩn sĩ, những đạo sĩ. Trong thơ xưa, cảnh chiều tối vẫn thấp thoáng bóng người:

“lòm khòm dưới núi tiều vài chú
loáng thoáng bên sông chợ mấy nhà”

(Qua đèo ngang – Bà Huyện Thanh Quan)

Hay trong thơ của Liễu Tông Nguyên vẫn có một ông lão ngồi một mình câu cá: “Độc điếu Hàn Giang tuyết”. Trong thơ bác bỏ tuy cũng xuất hiện những cô sơn nữ nhưng là người lao động với công việc hàng ngày tuy vất vả mà vẫn đầm ấm. Hình ảnh ấy đã mang lại cho bức tranh cuộc sống nơi xóm núi một nét vẽ hiện đại. Hình ảnh cô em xóm núi xay ngô tối đã đem tới cho bức tranh buổi chiều tối một vẻ đẹp khỏe khoắn lạc quan. Đặc biệt là hình ảnh “lò than rực hồng” đã trở thành trung tâm, tâm điểm của bức tranh. Chính hình ảnh này đã làm cho bức tranh cuộc sống không còn u tịch, tĩnh lặng như những bức họa về cuộc sống trong thơ cổ. Chữ “hồng” đã trở thành nhãn tự của bài thơ. Một chữ “hồng” mà đem tới ánh sáng, khá ấm, niềm vui để xua tan bóng đêm, không khí lạnh và nỗi buồn hiu quạnh. văn pháp nghệ thuật của bác bỏ ở hai câu cuối có một nét đặc sắc rất đáng lưu ý. Trong nguyên văn chữ Hán bác bỏ không sử dụng từ nào nói về tối nhưng vẫn gợi lên được thời gian chuyển từ chiều tới tối một cách tự nhiên. Tác giả đã sử dụng nghệ thuật sử dụng ánh sáng để gợi tả bóng tối. Lò than rực hồng từ trước nhưng khi trời còn sáng nhìn chưa rõ, khi bóng đêm buông xuống thì ánh lửa lò than bỗng rực rỡ hẳn lên. Bản dịch đã đưa thêm vào một chữ tối làm mất đi tương đối nhiều vẻ đẹp của thơ bác bỏ. Giữa câu 3 và câu 4 có những cụm từ lặp lại theo phương thức đảo: “ma bao túc” và “bao túc ma hoàn”. phương thức này đã tạo nên kết cấu vòng tròn giữa hai câu thơ, gợi lên sự cảm nhận về vòng quay đều đều của chiếc cối xay ngô và từ vòng quay ấy gợi lên sự luôn chuyển của thời gian.

Trước cảnh cuộc sống con người nơi xóm núi, thi sĩ dạt dào xúc cảm. Qua xúc cảm của bác bỏ người đọc thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh. Vẫn là vẻ đẹp của tấm lòng yêu đời nhưng ở hai câu thơ sau có điều thật cảm động. Hai câu thơ ghi lại cảnh cuộc sống gia đình nơi xóm núi điều đó chứng tỏ trên bước đường hoạt động cách mệnh, một con người hi sinh tất cả vì dân vì nước thì trong trái tim vẫn có một khoảng tâm trạng dành cho tình cảm gia đình. Về tấm lòng yêu đời của bác bỏ ở hai câu thơ cuối, Hoài Thanh đã nhận xét: “Một hình ảnh tuyệt đẹp về thế cục thiếu thốn, vất vả mà vẫn đầm ấm, đáng quý, đáng yêu. Những hình ảnh như thế không thiếu gì chung quanh ta nhưng thường nó vẫn trôi qua đi. Không có một tấm lòng yêu đời sâu sắc không thể nào ghi lại được”. Tâm hồn bác bỏ còn là tâm hồn lạc quan nhân hậu. Hình ảnh lò than rực hồng là cảnh thực nhưng thể hiện tấm lòng lạc quan của bác bỏ. nếu như một tâm hồn không hướng về ánh sáng thì không thể nào ghi lại được hình ảnh ngọn lửa lò than rực hồng đẹp tới thế, sáng tới thế đưa vào thơ.

Bài thơ viết ở thời khắc khi chiều tối mà như ta đã nói đằng sau lưng là một ngày đi đường vất vả có khi tới 53 cây số một ngày, trước mặt lại là những gian lao nguy hiểm mới đang chờ, lại đói rét, lại muỗi rệp. Thơ viết trong hoàn cảnh ấy nếu như xuất phát từ hoàn cảnh tư nhân thì chỉ có thể là buồn. Nhưng ở bài thơ Chiều tối, thơ bác bỏ lại chuyển từ buồn sang vui. Điều này chỉ có thể giảng giải những vui buồn sướng khổ của Hồ Chí Minh không chỉ xuất phát từ hoàn cảnh tư nhân mà còn xuất phát từ cuộc sống của người khác. bác bỏ đã quên hoàn cảnh của người tù để vui với niềm vui cuộc sống nơi xóm núi. Vì vậy, có thể nói bài thơ Chiều tối đã thể hiện một tấm lòng nhân đạo tới mức quên mình.

tương tự, bài thơ chỉ có bốn câu song đã thể hiện rõ nét chất thép trong vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ. Đồng thời, sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa văn pháp cổ điển và hiện đại đã mang lại cho bài thơ một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại. Đây chính là một trong những yếu tố làm nên vẻ đẹp nghệ thuật thơ chữ Hán Hồ Chí Minh. Nhờ vậy, thơ bác bỏ không xa vào sự cũ kĩ về văn pháp, sự đơn điệu về hình ảnh, sự chuyển tải hiệu quả những biểu hiện về vẻ đẹp tâm hồn bác bỏ tuy ở hoàn cảnh gian khổ tù đày nhưng Người luôn hướng về thiên nhiên và cuộc sống con người với sự đồng cảm, đồng điệu và quên đi hoàn cảnh riêng của mình. Đó chính là ý thức thép vượt lên trên hoàn cảnh tù đày của bậc “Đại nhân – Đại trí – Đại dũng” Hồ Chí Minh.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 9

chủ toạ Hồ Chí Minh – vị cha già của dân tộc, Người không con mà có triệu con. bác bỏ là người đội viên cộng sản trước hết của Việt Nam, người mở ra trục đường cứu nước cho dân tộc không chỉ vậy bác bỏ còn là một nhà văn hóa lớn có rất nhiều đóng góp trong ngành nghề văn học. Tiêu biểu là tập thơ “Nhật kí trong tù”, “tập thơ đã tỏa ra ánh sáng của bậc đại nhân, đại trí, đại dung” được sáng tác trong khoảng thời gian bác bỏ bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam. nổi trội trong 134 bài thơ ấy là bài thơ số 31 “Mộ” (Chiều tối) mang đậm vẻ đẹp cổ điển và hiện đại được phối hợp hài hòa tạo nên sức hút riêng biệt của tác phẩm.

“Chiều tối” được sáng tác khi bác bỏ bị thiên chuyển từ nhà lao Tĩnh Tây sang nhà lao Thiên Bảo vào cuối năm 1942. Vẻ đẹp quang cảnh thiên nhiên miền sơn cước cùng với tâm hồn, tâm trạng thi nhân là tiền đề để bác bỏ sáng tác bài thơ mang nhiều trị giá sâu sắc và đặc trưng nghệ thuật vừa cổ điển vừa hiện đại.

Vậy thế nào là vẻ đẹp cổ điển? Đó là sự tuân thủ những đặc trưng của thi pháp văn học trung đại nó mang tính quy phạm, tuân theo một quy luật, một khuôn mẫu có sẵn, sử dụng những điển tích, điển cố, văn pháp ước lệ tượng trưng, tả cảnh ngụ tình…nói chung với sự tuân thủ đó nó hạn chế sáng tạo tư nhân nhưng lại mang nét đẹp cổ kính, trang nhã. Còn vẻ đẹp hiện đại là sự phá vỡ tính quy phạm, cải cách nghệ thuật thể hiện sự sáng tạo và cái tôi tư nhân của tác giả, mang xu thế bình dị trả văn học về với hiện thực thế cục, sắp gũi trong cuộc sống.

Vẻ đẹp cổ điển của bài thơ trước hết được thể hiện ở tiếng nói và thể thơ. Tác giả sáng tác bằng Hán, sử dụng thể thất ngôn tứ tuyệt chỉ với bốn câu thơ bảy chữ, ý thơ bị dồn nén trong câu từ nhưng đã thực sự vẽ lên được bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người nơi đây.

Nét cổ điển trong cảm hứng sáng tác. Chiều về là khoảng thời gian đượm buồn đối với những người xa quê, nó khiến cho con người ta khắc khoải nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương. Ta đã từng bắt gặp nỗi nhớ ấy trong bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của bà Huyện Thanh Quan, hay thi sĩ Thôi Hiệu nhìn thấy khói sóng trên sông lúc hoàng hôn mà bâng khuâng: “Quê hương khuất núi hoàng hôn/ Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai”. Ở đây thi sĩ cũng vậy, Hồ Chí Minh lấy cảm hứng chiều hoàng hôn nơi đất khách quê người mà thể hiện tình cảm của mình.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại được quyện vào nhau thể hiện xuyên suốt trong toàn bài ở từng hình ảnh thơ. Trước hết là ở hai hình ảnh nổi trội của thiên nhiên với văn pháp chấm phá điểm nhãn, ước lệ tượng trưng. Đó là cánh chim mỏi và chòm mây đơn chiếc:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Hai hình ảnh đặc tả thời gian, không gian lúc chiều tà rất thân thuộc. Cánh chim ấy, đám mây ấy đã từng xuất hiện trong thơ của Lí Bạch: “Chúng điểu cao phi tận/ Cô vân độc khứ hàn”. Tuy nhiên cánh chim của Hồ Chí Minh không bay vút vào trong trời xanh mà nó vận động trong khoảnh khắc mỏi mệt sau một ngày vất vả muốn tìm chốn nghỉ. Với văn pháp đường thi thi sĩ đã sử dụng cái hữu hạn của cánh chim để nói cái vô hạn mênh mông, bát ngát của bầu trời. Cánh chim ở đây cũng mang nét hiện đại đó là cánh chim bay có phương hướng, có mục đích và điểm ngừng rõ ràng, cánh chim không chỉ được tả ở bên ngoài mà còn được cảm nhận từ bên trong là chim mỏi mệt tạo nên nét riêng của Hồ Chí Minh. Hình ảnh thứ hai là chòm mây đơn chiếc nhưng trong bản dịch chưa thể hiện được từ “cô” chỉ tâm thế tồn tại đơn chiếc, cô độc. Ta đã từng bắt gặp đám mây trong thơ Thôi Hiệu: “nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay” hay đám mây xanh ngắt trong thơ Nguyễn Khuyến. Chỉ với hai hình ảnh là vong hồn của thiên nhiên tác giả không hề sử dụng một từ nào nhắc tới buổi chiều nhưng đã gợi ra được không gian, thời gian với nét đẹp bình dị, yên ả lúc chiều tà. thi sĩ sử dụng giải pháp tả cảnh ngụ tình trong thơ ca trung đại. Nói về cảnh vật bên ngoài nhưng thực chất là thể hiện tâm trạng bên trong con người ẩn sau lớp ngôn từ cần được giải mã. Hồ Chí Minh tả cánh chim mỏi phải chăng sau một ngày tù lê bước chân đi bác bỏ cũng đã thấm mệt, cũng mong muốn được ngừng chân ngơi nghỉ, muốn được tự do như cánh chim ấy. Tả chòm mây đơn chiếc, trôi chầm chậm trên bầu trời cũng là để gợi thân phận, hoàn cảnh của bản thân đang cô độc, băn khoăn không biết đi đâu về đâu. Dù chân dung người tù không được nhắc tới nhưng ta vẫn thấy hiện lên tư thế ung dung, phong thái tĩnh tại không hề có chút mỏi mệt, buồn bã, bất lực. Phải là một con người yêu thiên nhiên vô cùng dù ở trong lúc chân xiềng xích vẫn có thể thản nhiên ngắm nhìn từng khoảnh khắc vận động của cảnh vật. Người cũng phải có một nghị lực phi thường, vượt lên hoàn cảnh tư nhân mới có thể ung dung trong tư thế, tự do trong tâm hồn tới vậy. Xiềng xích, gông xiềng có thể giam cầm thể xác nhưng không thể trói buộc được toàn cầu ý thức của Người.

Nét cổ điển và hiện đại còn được thể hiện ở hai câu thơ cuối trình bày cuộc sống và con người miền sơn cước. Ở đây tập trung chủ yếu là nét đẹp hiện đại khi ngòi bút của bác bỏ hướng tới sự vận động trong cuộc sống đời thường của con người:

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng”

Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng.

“Cô em” trong bản dịch nhường như nó làm mất đi sự trân trọng mà bác bỏ dành cho người lao động và chưa thể hiện được đúng nghĩa của từ “thiếu nữ” trong nguyên tác. Nét cổ điển được thể hiện ở văn pháp vẽ mây nảy trăng, lấy ánh sáng để tả bóng tối. Trong nguyên tác chữ Hán không hề nhắc tới từ tối nhưng vẫn gợi ra cho người đọc thấy được đêm tối đang bao phủ với hình ảnh bếp lửa sáng rực, tuy nhiên trong bản dịch thơ cho thêm từ “tối” làm mất đi sự thú vị của ý thơ. Hình ảnh thiếu nữ đang lao động trong đêm với công việc nặng nhọc, vất vả được thể hiện qua nghệ thuật điệp vòng cấu trúc ở cuối câu ba, đầu câu bốn cho thấy sự kết thúc một công việc lại mở ra một công việc mới trong sự vận động lặng lẽ của thời gian từ chiều cho tới đêm tối. Con người hiện lên trên bức tranh thiên nhiên trong thơ xưa thường là những người thuộc tầng lớp thượng lưu ít có hình ảnh nào lại bình dị như trong bài thơ của bác bỏ. Chính con người lao động ấy đã làm rực sáng lên trong không gian tĩnh lặng, u tối. Đặc biệt là chữ “hồng” ở cuối bài thơ được rất nhiều ý kiến nghĩ rằng đó là nhãn tự, là con mắt thơ trong toàn bài, nó tỏa lên ánh sáng của hiện thực, ánh sáng của tương lai. từ đó cho thấy sự đồng cảm, thương xót của bác bỏ dành cho cuộc sống con người cùng cực, vất vả. Tình cảm ấy bác bỏ không chỉ dành cho người nông dân Việt Nam mà nó bát ngát, rộng lớn dành cho tất cả những người lao động trên toàn cầu. Hoài Thanh đã nhận xét: “Một hình ảnh tuyệt đẹp về thế cục thiếu thốn, vất vả mà vẫn đầm ấm, đáng quý, đáng yêu. Những hình ảnh như thế không thiếu gì chung quanh ta nhưng thường nó vẫn trôi qua đi. Không có một tấm lòng yêu đời sâu sắc không thể nào ghi lại được”. Tấm lòng yêu đời thương người của bác bỏ mênh mông, sâu sắc đúng như Tố Hữu đã từng nói: “bác bỏ ơi tim bác bỏ mênh mông thế/ Ôm cả non sông mọi kiếp người” nó đối lập hoàn toàn với câu nói của Nam Cao “Khi người ta đau chân, người ta không còn tâm trí đâu để nghĩ tới người khác” làm nên trị giá nhân văn cao đẹp trong phẩm chất đạo đức Hồ Chí Minh.

Để có được một bài thơ hay, giàu trị giá vừa mang vẻ đẹp cổ điển và hiện đại thi nhân ắt hẳn phải là một con người tài năng và thông thuộc về văn học nghệ thuật. Có nét cổ điển là bởi chủ toạ Hồ Chí Minh xuất thân trong một gia đình trí thức, ngay từ nhỏ Người đã được đọc sách thánh hiền, thấm nhuần triết lí nho gia và tiếp thu tinh hoa nền văn học Trung Quốc. Có nét hiện đại bởi Người đã từng có 30 năm bôn ba nước ngoài học tập văn hóa, văn học phương Tây, đi đây đi đó nhiều nơi tiếp xúc với nhiều mảnh đời nhân loại làm nên bản sắc tư nhân độc đáo riêng biệt.

tương tự bài thơ “Chiều tối” là sự thành công của việc phối hợp hài hòa giữa vẻ đẹp cổ điển và cải cách hiện đại, giữa sự rung cảm tâm hồn của thi sĩ với ý thức thép của người đội viên cộng sản. Tác phẩm đã để lại cho độc giả nhiều ấn tượng và suy ngẫm về phẩm chất đạo đức của Người.

Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Mẫu 10

thi sĩ Hoàng Trung Thông khi đọc thơ của bác bỏ Hồ đã từng viết:

“Tôi đọc trăm bài trăm ý đẹp
Ánh đèn tỏa rạng mái tóc xanh
Vần thơ của bác bỏ, vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình.”

Có thể nói nhận định trên đã nêu bật lên đặc điểm của phong cách thơ thơ Hồ Chí Minh: vừa giàu chất chống chọi vừa đầy chất lãng mạn trữ tình. nếu như như mảng văn xuôi ghi dấu nhiều câu chuyện, bài báo giàu tính chất châm biếm, đấu tranh thì thơ trữ tình của Người lại thấm đẫm cả ý thức nghệ sĩ và ý thức cách mệnh. Trong đó, nổi trội là bài “Mộ” được trích từ tập Nhật kí trong tù. Đây là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ của bác bỏ: có sự hòa quyện tuyệt vời giữa màu sắc cổ điển và ý thức hiện đại

“Mộ” là bài thơ thứ 31 của tập Nhật kí trong tù, được bác bỏ sáng tác vào cuối mùa thu năm 1942, trên phố đi từ nhà lao Tĩnh Tây tới Thiên Bảo. Đó là một buổi chiều tối, dù đã trải qua một ngày dài gian lao, vất vả nhưng bác bỏ vẫn tiếp tục bị bọn lính áp giải trên phố và trước mắt là một đêm trong nhà lao chật hẹp, rếch rác. Nói cách khác, ở thời khắc ấy, những đày đọa ban ngày vẫn chưa qua và những đày đọa màn đêm lại sắp tới. Vậy mà, trong bài thư lại tràn ngập ánh sáng của niềm tin và một tâm hồn ung dung, thản nhiên, tự do, tự tại.

Nhan đề “Chiều tối” thể hiện sự cảm nhận về thời gian của bác bỏ khi rơi vào hoàn cảnh tù đày. Lấy “Chiều tối” làm thi đề cho bài thơ, Hồ Chí Minh đã tạo nên mạch chảy có tình truyền thống trong thơ.

Ở hai câu đầu, thi sĩ vẽ ra cảnh thiên nhiên trong vùng sơn cước khi màn đêm buông xuống:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;”.

Thiên nhiên mở ra bằng những thi liệu thân thuộc: Cánh chim – chòm mây. Trong thơ ca cổ điển phương Đông, cánh chim bay về tổ, về núi rừng thường mang ý nghĩa biểu tượng cho buổi chiều tà: “Chim bay về núi, tối rồi” (Ca dao), “Chim hôm thoi thót về rừng” (Truyện Kiều )… tương tự cánh chim chiều vừa mang ý nghĩa không gian, vừa mang ý nghĩa thời gian.

“Cô vân mạn mạn độ thiên không;”

Câu thơ gợi nhớ Thôi Hiệu “nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay” (Hoàng Hạc lâu ) và thơ Nguyễn Khuyến “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt” (Thu điếu ); có điều, trong thơ bác bỏ đó không phải là áng mây trắng nghìn năm gợi sự vĩnh hằng, cũng không phải là tầng mây lửng lơ gợi sự không vĩnh viễn mà cũng không mang bao nỗi khắc khoải mơ hồ của con người trước cõi hư vô, không nhàn tản, thoát tục. Đây chỉ là một chòm mây thân thuộc trên bầu trời, nó gợi rất nhiều về cái cao rộng, trong trẻo, yên bình, yên ả, mênh mông, tĩnh lặng của một chiều thu nơi núi rừng Quảng Tây. Với chòm mây ấy, không gian như mênh mông vô tận và thời gian như ngừng trôi.

Bức tranh thiên nhiên xóm núi lúc chiều tối được trình bày bằng hai nét rất gợi cảm. Một cánh chim mỏi mệt (quyện điểu) bay về rừng tìm cây trú ẩn. Một áng mây đơn chiếc, lẻ loi (cô vân) lửng lơ giữa bầu trời. Cảnh đẹp mà thoáng buồn đối nhau rất hài hoà. Chỉ hai nét vẽ, tả ít mà gợi nhiều đã làm hiện lên cái hồn cảnh vật. Tác đã vận dụng thi pháp cổ rất sáng tạo, lấy điểm vẽ diện, lấy động tả tĩnh gợi lên một bầu trời mênh mông, bát ngát, một không gian vô cùng tĩnh lặng, vắng vẻ.

Chòm mây lẻ loi trôi lững lờ trên tầng không, còn người tù thì đơn chiếc giữa một buổi chiều nơi đất khách, tuy giống như đám mây cui cút lẻ loi, những đám mây thì ít ra cũng có được sự tự do trên bầu trời, còn người tù thì không. Thế nhưng ta cần phải thấy rằng, chòm mây cô lẻ ấy chính là tâm hồn của người tù đang tự do trên không trung. Ngay trong cách nhìn cảnh, ta cũng trông thấy thái độ ung dung của con người. văn pháp chấm phá chỉ với vài nét vẽ ( bầu trời, cánh chim và chòm mây ) đã tả được cái hồn của cảnh chiều nơi rừng núi. Không gian như được mở rộng ra, rất thoáng đãng, mênh mang.

Có thể thấy thi sĩ đã sử dụng cách truyền tải nội dung trữ tình theo cách tả cảnh ngụ tình thân thuộc của thơ cổ . Thông qua hình ảnh “cánh chim” và hình ảnh “chòm mây bức tranh thiên nhiên chiều tối hiện ra với vẻ đẹp cổ điển đầy thi vị.

Hình ảnh của thơ bác bỏ cũng mang ý thức hiện đại kế bên những văn pháp cổ điển khi lựa lựa chọn những hình ảnh bình dị của cuộc sống thường nhật, có thật trong đời sống.

Hai câu đầu gợi tới hai câu trong bài Độc tọa Kính Đình sơn của Lí Bạch:

Chúng điểu cao phi tận
Cô vân độc khứ nhàn.

Xuân Diệu dịch:

Bầy chim một loạt bay cao
Lưng trời thơ thẩn đám mây một mình.

Có thể thấy, nếu như cánh chim trong thơ Lí Bạch bay mất hút vào cõi vô tận, gợi sự vô định, xa xăm, phiêu bạt thì trong thơ bác bỏ đó là cánh chim của đời sống hiện thực, nó có điểm ngừng ( về rừng ), nó bay theo cái nhịp độ vô tận của cuộc sống: sáng bay đi kiếm ăn, tối bay về rừng tìm chốn ngủ. thi sĩ không sử dụng bất cứ tính từ “tối” nào để nói về khoảng thời gian được quy chiếu trong bức tranh thơ những người đọc vẫn cảm nhận được sự vận hành của trời đất khi ngày tàn.

Sang hai câu cuối, ngỡ như cảnh vật ấy sẽ gợi lên những nỗi buồn nhân sinh, sợ hãi thân phận, thế nhưng bài thơ đã đem tới cho ta một cảm nhận hoàn toàn khác với hình ảnh con người lao động trong không gian xóm núi:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”

(Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng)

nếu như trong hai câu đầu, cảnh vật hiện ra trong những nét vẽ chấm phá, phần nào mang tính chất ước lệ cổ điển thì hình ảnh người phụ nữ lao động ở đây lại được gợi tả một cách cụ thể, sinh động như một bức tranh hiện thực. Chính nét vẽ đời thường ấy làm cho bài thơ thêm dáng vẻ hiện đại, hơn thế, trong sự hình dung về cự li, khoảng cách với cánh chim và chòm mây ( ở viễn cảnh ), hình ảnh cô gái xay ngô, hình ảnh con người (ở cận cảnh ) nổi trội lên như là trung tâm của bức tranh thiên nhiên.

Bức tranh vẽ cái thời khắc đầu đêm bên xóm núi cho thấy bác bỏ đã quên hoàn cảnh thống khổ của mình để cảm nhận cuộc sống của nhân dân. Nó nói lên sự quan tâm, tình thương của bác bỏ với những người lao động nghèo mà sự làm việc nặng nhọc được biểu hiện qua âm điệu khắc khổ của lời thơ. Câu thơ thứ ba nguyên tức là “Cô gái xóm núi xay ngô”. Đó là một câu trình bày chân thật, giản dị như đời sống hằng ngày. tới bây giờ, từ bức tranh thiên nhiên chuyển sang bức tranh đời sống, từ cảnh trời mây chim muông chuyển sang cảnh con người và lại là con người lao động – đó là xu thế vận động trong cấu trúc của bài thơ.

Ba chữ “ma bao túc” được điệp lại, đảo lại thành “bao túc ma hoàn” có trị giá thẩm mỹ đặc sắc. Nó vừa gợi tả sự vận động liên tục, mải miết của cối xay ngô, vừa thể hiện đức tính cần mẫn của cô thiếu nữ nơi xóm núi, đồng thời tạo nên âm điệu nhịp nhàng của vần thơ. Hình ảnh “lò than đã rực hồng” (lô dĩ hồng) gợi lên một mái ấm gia đình yên vui. trên phố đi đày nơi đất khách xa lạ, tâm hồn thi sĩ vẫn gắn bó với nhịp sống lao động, hướng về ngọn lửa hồng, làm vơi đi ít nhiều đơn chiếc lẻ loi. Chữ “hồng” đặt cuối bài thơ, thi pháp cổ gọi là “thi nhãn”, làm sáng bừng bức tranh xóm núi trong chiều tối.

Bức tranh “Chiều tối” từ tư tưởng tới hình tượng, từ không gian, thời gian tới xúc cảm đều được trình bày, diễn tả trong trạng thái vận động. Vận động từ cảnh sắc thiên nhiên bầu trời tới bức tranh sinh hoạt trong gia đình, từ ngày tàn tới tối mò mò, từ nỗi buồn mỏi mệt đơn chiếc tới niềm vui rét mướt sum họp, từ bóng tối hướng tới ánh sáng. Đó cũng chính là vẻ đẹp rất hiện đại của bài thơ này.

“Chiều tối” là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của Hồ chủ toạ: vẻ đẹp cổ điển xen lẫn ý thức hiện đại. Bài thơ đã mang tới người đọc một bức tranh thiên nhiên vô cùng sinh động tươi đẹp của một buổi chiều trong vùng sơn cước. Đồng thời, nó cũng cho chúng ta thấy tâm hồn thanh cao, ý thức lạc quan yêu đời của tác giả dù trong hoàn cảnh nào tác giả vẫn lạc quan tin tưởng vào cuộc sống vào tương lai.đang trong cảnh tù đày, bị đày đọa cả về thể xác và ý thức.

Nguồn: http://grabhanoi.com
Danh mục: Lớp 11