Tràng giang là một bài thơ hay, đã khắc họa thành công nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương tới da diết của thi sĩ. Đứng trước cảnh thiên nhiên rộng lớn ấy, thi sĩ đã tức cảnh mà sinh tình, đó là tình cảm thực bụng với quê hương quốc gia. Vậy dưới đây là 5 bài văn mẫu phân tích Tràng giang hay nhất, mời những bạn lớp 11 cùng theo dõi tại đây.
Dàn ý phân tích Tràng giang ngắn gọn
Dàn ý số 1
1. Mở bài
Giới thiệu về nhà văn Huy Cận và tác phẩm “Tràng giang”
2. Thân bài
- Hoàn cảnh sáng tác của “Tràng giang”: Tháng 9/1938, trong một buổi chiều khi tác giả đạp xe ra bến Chèm nhìn dòng sông Hồng đang cuộn chảy.
- Ý nghĩa nhan đề bài thơ và lời đề từ: Mang âm hưởng Hán – Việt trọng thể, cổ kính. Gợi ra cảnh sông nước mênh mang, con người hữu tình.
– Khổ 1:
- Từ láy “điệp điệp” phối hợp cùng trạng thái buồn: Nỗi buồn mênh mang lan tỏa như những đợt sóng trên sông nước.
- Con thuyền “xuôi mái nước song song” và “Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả”: Nhuốm màu chia ly buồn bã, sự vật nhường như muốn đứng yên lặng theo tâm trạng của thi sĩ.
- Hình ảnh “Củi một cành khô lạc mấy dòng”: Cành củi lạc dòng vô định. Thân phận củi khô héo, lênh đênh trên sông.
– Khổ 2:
- thi sĩ muốn nghe lắm “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều” nhưng hoàn toàn không nổi tiếng đáp trả.
- Từ “vãn” càng tạo ra cảm giác xa xôi, tẻ nhạt, quạnh vắng
- mô tả “trời lên sâu chót vót” thay vì “trời lên cao chót vót”: “Sâu” ở đây gợi lên một nỗi buồn không đáy, nỗi buồn trải dài tới vô tận cùng của lòng người.
– Khổ 3:
- Hình ảnh “bèo”: Sự vật nhỏ bé, tầm thường thay cho lời diễn tả tới những kiếp người cập kênh, trôi nổi, vô định.
- Cấu trúc phủ định “không một chuyến đò ngang” – “không cầu gợi chút niềm thân tình”: Xóa sạch sự kết nối của con người
– Khổ 4:
- Những câu thơ mang đầy màu sắc cổ điển
- Sử dụng văn pháp chấm phá để vẽ lên bức tranh thủy mặc có núi, có mây, có cánh chim nghiêng, bóng chiều, khói hoàng hôn.
- Liên tưởng tới câu thơ của Thôi Hiệu và so sánh.
3. Kết bài
Khẳng định lại trị giá nội dung và nghệ thuật của những phẩm.
Xem thêm: Top 19+ mẫu Phân tích Tràng giang của Huy Cận hay nhất
Dàn ý số 2
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Huy Cận và đặc điểm thơ Huy Cận trước cách mệnh tháng Tám: Huy Cận là một trong số những thi sĩ có rất nhiều đóng góp cho phong trào thơ Mới. Trước cách mệnh tháng Tám năm 1945, thơ ông mang nỗi buồn nhân thế, nỗi buồn của một người dân ý thức sâu sắc về hoàn cảnh của non sông quốc gia và số phận con người.
- Giới thiệu về bài thơ Tràng giang: Tràng giang (rút trong tập Lửa thiêng) là một trong số những sáng tác tiêu biểu nhất, đặc sắc nhất của Huy Cận.
2. Thân bài
a) Nhan đề và câu thơ đề từ
– Nhan đề: sử dụng từ ngữ Hán Việt cùng âm tiết mở ang gợi không gian cổ kính và tăng thêm liên tưởng về sự rộng lớn của dòng sông.
– Câu thơ đề từ:
- Trời rộng”, “sông dài” gợi nên cái rộng lớn, mênh mông của thiên nhiên, của vũ trụ bát ngát
- “bâng khuâng”, “nhớ” – một xúc cảm của nỗi buồn, của sự đơn chiếc, lạc lõng.
=> Ngay từ nhan đề và câu thơ đề từ, tác giả đã gợi nên xúc cảm bao trùm, xuyên suốt toàn bộ bài thơ.
b) Khổ 1:
– Thiên nhiên rộng lớn, mênh mông:
- Hình ảnh”sóng gợn”
- Hình ảnh con thuyền “con thuyền xuôi mái nước song song” càng tô đậm thêm sự hoang vắng, cô quạnh của cảnh vật.
– Tâm trạng của chủ thể trữ tình được bộc lộ một cách trực tiếp: buồn điệp điệp”, “sầu trăm ngả” tác giả đã diễn tả nỗi buồn dài cùng cực, như không bao giờ nguôi, không bao giờ dứt trong tâm tưởng của nhân vật trữ tình
c) Khổ 2
- Bức tranh đã từng bước hoàn thiện hơn bằng những hình ảnh hết sức mới mẻ: cồn nhỏ, gió quạnh quẽ, làng xa, chợ chiều, bến cô liêu gợi tả cảnh vật nhỏ bé, cô độc, thoáng lên cái vắng lặng, lạnh lẽo đơn chiếc tới rợn ngợp của cảnh vật nơi đây.
- Âm thanh “tiếng chợ chiều” gợi nên sự mơ hồ, tàn tạ, hoang vắng.
- “Sông dài trời rộng bến cô liêu” nhấn mạnh cái cô liêu của cảnh vật và sự lạc lõng, trống vắng, đơn chiếc của con người.
d) Khổ 3
- quang cảnh thiên nhiên bát ngát rộng lớn: hàng nối hàng, mênh mông
- Hình ảnh “bèo”gợi sự nổi trôi, vô định
- Cấu trúc phủ định “không cầu” – “không đò” đã phủ định hoàn toàn những trục đường để kết nối với cuộc thế
e) Khổ 4
- Hình ảnh thơ cổ điển “mây”, “chim” tác giả đã vẽ nên một bức tranh về quê hương, quốc gia,.
- Nỗi nhớ, tình yêu quê hương, quốc gia của tác giả qua hai câu thơ cuối bài.
3. Kết bài
Khái quát trị giá nội dung và nghệ thuật của bài thơ
Xem thêm: Phân tích tác phẩm thương vợ chi tiết nhất
Dàn ý số 3
1. Mở bài:
– Giới thiệu về tác giả Huy Cận.
– Gợi dẫn vào bài thơ Tràng giang.
2. Thân bài:
– Phân tích lời đề từ: lời đề từ với bảy chữ đã bao quát toàn bộ nội dung và tư tưởng nghệ thuật mà tác giả gửi gắm.
– Phân tích khổ thơ đầu:
- Cách điệp vần “ang” được sử dụng đây tinh tế đã gợi ra một không gian với dòng sông dài rộng.
- Hai tiếng “tràng giang” đựng lên càng gợi âm vang của nỗi buồn tha thiết.
- Những con sóng gợn nhẹ nơi dòng sông, dòng sông mang màu tâm trạng “buồn điệp điệp”.
- Cụm tính từ “buồn điệp điệp” càng làm cho nỗi buồn thêm khắc khoải, tầng tầng lớp lớp, tiếp nối nhau không thể nào dứt.
- Hình ảnh “con thuyền xuôi mái” ẩn dụ cho người thi sĩ đang trống vắng, lẻ loi phó mặc dòng đời xô đẩy.
- Hình ảnh đối lập “thuyền về- nước lại”: câu thơ uyển chuyển, linh hoạt mà con gợi ra được âm hưởng cổ kính.
- Nghệ thuật đảo ngữ “củi một cành khô ” nhấn mạnh sự đơn độc, lẻ loi, vô định, nhỏ bé, tầm thường.
– Phân tích khổ thơ thứ hai:
- Cặp từ láy tượng hình “lơ thơ” “quạnh quẽ” gợi bao buồn vắng, quạnh quẽ, đơn chiếc.
- Vạn vật như nằm trong sự tĩnh lặng tới tuyệt đối, không gian cũng được mở rộng cả chiều kích sâu rộng.
- Nghệ thuật đối phối hợp với giải pháp tu từ nhân hoá cho thấy được chiều kích vô cùng của không gian.
– Phân tích khổ thơ thứ ba:
- Hình ảnh cánh bèo mặt nước gợi sự vô định, lênh đênh.
- Sông nước mênh mông, dài rộng, không có lấy một chuyến đò đi qua, cây cầu bắc ngang cũng chẳng thấy nên dù muốn nhưng nào có chút hy vọng mỏng mảnh về sự gắn kết với con người.
- Tất cả nhường như đang chống đối với lòng người, kẻ đơn chiếc đang khát khao giao cảm, thấu hiểu, sẻ chia lại không có một tẹo tình đời, tình người ở lại.
– Phân tích khổ thơ thứ tư:
- Mùa thu, bầu trời với những đám mây cao trắng được phản chiếu dưới ánh mặt trời tạo hoá trở nên đẹp đẽ với ánh bạc nhấp nhánh.
- Động từ “đùn” cho thấy được sự vận động đầy mạnh mẽ của cảnh vật, những đám mây đùn lên trùng điệp phía chân trời tạo thành những dãy núi hùng vĩ, tráng lệ.
- Cánh chim bé nhỏ đang đơn độc nghiêng mình dưới bóng chiều buồn vương.
=> Hình ảnh đối lập giữa cánh chim nhỏ bé và vũ trụ bát ngát hùng vĩ càng tô đậm nỗi buồn của bầu thiên nhiên sâu rộng, khoáng đạt.
+ Trước cảnh thiên nhiên ấy, nỗi nhớ quê hương trong lòng thi nhân lại thêm da diết, cồn cào.
3. Kết bài
Khái quát lại trị giá nội dung và trị giá nghệ thuật của tác phẩm.
Dàn ý phân tích Tràng giang đầy đủ
Dàn ý số 1
I. Mở bài:
- Giới thiệu những nét chính về tác giả Huy Cận (đặc điểm tiểu truyện, con người, những sáng tác tiêu biểu, đặc điểm sáng tác,…)
- Giới thiệu khái quát về bài thơ “Tràng giang” (hoàn cảnh ra đời, xuất xứ, khái quát những nét cơ bản về trị giá nội dung và trị giá nghệ thuật,…)
II. Thân bài:
* Nhan đề và câu thơ đề từ
– Nhan đề:
- Một từ Hán Việt mang sắc thái cổ kính, với tức là sông dài.
- Sử dụng hai vần vần mở, có độ vang, độ ngân xa liên tục nhau, gợi lên hình ảnh một con sông vừa dài vừa rộng.
– Câu thơ đề từ: Khái quát một cách ngắn gọn, đầy đủ tình và cảnh trong bài thơ
* Khổ 1
– Câu thơ mở đầu khổ thơ thứ nhất đã mở ra một hình ảnh sông nước mênh mang.
→ Từ “điệp điệp” gợi lên hình ảnh những đợt sóng cứ nối đuôi nhau vỗ vào bờ không ngừng nghỉ, không dứt, tô đậm thêm không gian rộng lớn, bát ngát.
– Hình ảnh: con thuyền xuôi mái nước gợi lên sự nhỏ nhoi
→ Hình ảnh đối lập giữa không gian sông nước mênh mông với hình ảnh con thuyền nhỏ bé càng gợi lên trong chúng ta sự đơn chiếc, le loi.
– Hai câu cuối:
- Thuyền và nước như có một nỗi buồn chia lìa đang đón đợi, cho lòng “sầu trăm ngả”. Đặc biệt, giữa cảnh sông nước mênh mông ấy,
- Hình ảnh “củi một cành khô lạc mấy dòng” gợi lên trong lòng người đọc khiếp sợ khôn nguôi về cõi nhân sinh, lạc lõng, đơn côi, không biết rồi sẽ trôi dạt về đâu
→ Trong khổ thơ thứ nhất, nếu như ví dòng tràng giang là dòng đời vô tận thì hình ảnh con thuyền, cành củi khô chính là hình ảnh tượng trưng cho kiếp người nhỏ nhoi, vô định, đồng thời gợi lên nỗi buồn không nguôi, không dứt của tác giả.
* Khổ 2
– Hai câu thơ đầu đã vẽ nên một không gian hoang vắng, hiu quạnh:
- Nghệ thuật đảo ngữ cùng từ láy “lơ thơ”, “quạnh quẽ” đặc biệt gợi cảm đã gợi lên sự thưa thớt, hoang vắng, lạnh lẽo
- Câu thơ “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều” là câu thơ có rất nhiều cách hiểu nhưng dẫu hiểu theo cách nào thì câu thơ vẫn gợi lên trong lòng người đọc nỗi buồn, sự hoang vắng, tàn tạ, thiếu vắng đi sự sống của con người
– Hai câu sau, không gian như được mở rộng cả về bốn phía làm cho cảnh vật vốn đã vắng vẻ lại càng thêm cô liêu và tĩnh mịch hơn, từ đó gợi lên cả nỗi buồn, sự đơn chiếc tới tột cùng của lòng người
* Khổ 3
– Hình ảnh “bèo dạt về đâu hàng nối hàng”: gợi lên hình ảnh về kiếp người, cõi nhân sinh trôi nổi, không biết rồi sẽ đi đâu, về đâu.
– Nghệ thuật phủ định được lặp lại: “không một chuyến đò ngang”, “không cầu”.
→ Ở nơi đây không có bất cứ thứ gì gắn kết đôi bờ với nhau, nó thiếu đi dấu vết của sự sống, của bóng hình con người và hơn hết là tình người, mối giao hòa, thân tình giữa con người với nhau
* Khổ 4
– Hai câu thơ đầu khổ thơ: Vẽ nên một bức tranh thiên nhiên chiều tà với vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ.
- Hình ảnh những đám mây trắng cứ hết lớp này tới lớp khác tiếp nối nhau “đùn” lên dưới ánh nắng chiều như tạo nên những quả núi dát bạc.
- Hình ảnh cánh chim xuất hiện như ánh lên một tia rét mướt cho cảnh vật song nó vẫn không làm vơi đi nỗi buồn trong sâu thẳm tâm hồn của thi sĩ.
– Hai câu thơ cuối đã thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết, cháy bỏng của tác giả
- Hình ảnh “dờn dợn vời con nước” không chỉ tả những đợt sóng lan xa mà hơn thế nó còn gợi lên cảm giác buồn nhớ tới vô tận của thi sĩ – nỗi buồn của người xa xứ đang nhớ quê hương da diết.
- Câu thơ cuối đậm chất cổ điển khép lại bài thơ đã diễn tả một cách trung thực và rõ nét niềm thương nhớ quê hương quốc gia của thi sĩ
III. Kết bài:
Khái quát những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của bài thơ và những cảm nhận của bản thân.
Dàn ý số 2
I. Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- “Lời vô vọng là lời ca hay nhất
- Tiếng nấc kia chứa tuyệt bút muôn thuở”
- (Muytxe)
Những cảnh đẹp nhất lại mang nỗi sầu buồn khôn xiết, những câu thơ buồn nhất lại chạm tới tâm hồn con người một cách thấm thía nhất. Nói về thi sĩ của nỗi buồn, có nhẽ không ai vượt qua được Huy Cận. Nói về bài thơ buồn nhất của Thơ mới, của thơ ca không thể không có “Tràng giang”.
II.Thân bài
1.Khái quát
- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác
- Nội dung, nhan đề
Được chấp bút vào một buổi chiều mùa thu năm 1939 khi Huy Cận vừa tròn 20 tuổi, “Tràng Giang” tiêu biểu nhất cho hồn thơ Huy Cận.
Lê Duy từng nhận xét:
- “Là tràng giang- khổ nào cũng dập dềnh sóng nước
- Là tâm trạng, khổ nào cũng lặng lẽ u buồn.”
“Tràng giang” trước hết là bức tranh về “trời rộng sông dài”, là cái mênh mông của sông nước muôn thuở của quê hương quốc gia Việt. Ngay tên nhan đề bài thơ: hai chữ “Tràng giang” mang sắc thái cổ kính từ xưa vọng về. “Tràng giang” chứ không phải “trường giang” bởi vần “ang” mới gợi sự mênh mang vô tận, lan ra bờ bãi ngút nghìn. Nhưng sẽ cảnh có cảnh đó nếu như tình không trĩu nặng và ưu sầu tới thế. Trong cảnh là tình, tình hòa vào cảnh để làm nên những phong cảnh tuyệt bút và tình cảm tuyệt mĩ.
2. Phân tích
a) Khổ 1: Nỗi buồn thân phận trước dòng nước mênh mang
- Câu 1: “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp”
Hai từ “điệp điệp”: láy lại khiến cho nỗi buồn con người thấm vào sóng nước. Ta có cảm giác như không chỉ thấy sóng trên tràng giang mà còn thấy sóng lòng trào dâng lên không dứt, mênh mang, hòa cùng sóng nước vỗ mãi tới tận chân trời.
- Câu 2: “Con thuyền xuôi mái nước song song”:
Sóng nước dập dềnh, trải dài xa mãi, thinh lặng khó nói lên lời. Đó phải chăng là nỗi buồn cho thân phận nổi trôi vô định.
- Câu 3: “Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”
Hình ảnh “thuyền về nước lại” dẫu là sự vận động trái chiều của cảnh vật hay là thuyền về nước thêm sầu vẫn là “sầu trăm ngả”, sự hoang mang.
- Câu 4: “Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Cành củi của cuộc sống đời thường được tác giả “ứng hiện” trong một “Tràng giang” đậm chất Đường thi. “Củi” chứ không phải hoa, bèo, gỗ, … “Củi” đi với “một” mà thêm lẻ bóng, đơn chiếc. “Củi” đi với “cành khô” mà càng khô khốc, tang thương. “Củi” trong “lạc mấy dòng” mà thêm đơn côi vô định. “Củi một cành khô lạc mấy dòng” thực sự là một cơn sóng đơn chiếc, hiu quạnh, vô định trào trực xô lên trong lòng người. Từ cây cối xanh tươi trên nghìn tới cành củi khô gầy guộc là mấy lần thân phận cỏ cây khô héo, vùi dập, thay đổi để có những câu thơ “kêu giòn và lay động” như thế.
Tràng giang giờ đây khi còn là cảnh dòng sông mùa nước lũ nữa mà thực sự là dòng đời ngầu đục. Con người đầy lạc lõng, ưu tư, băn khoăn trước cđ- đó cũng là tâm trạng của lớp trí thức bấy giờ.
b) Khổ 2: Nỗi buồn thân phận nhân lên thành nỗi đơn chiếc rợn ngợp khi đứng trước trời rộng sông dài.
- 2 câu đầu: “Lơ thơ cồn nhỏ… chợ chiều”
Nỗi buồn lan tỏa, mơ hồ hòa trong cái quạnh quẽ, hiu hắt của “Lơ thơ cồn nhỏ, gió quạnh quẽ”. Từ nỗi niềm đơn côi buồn bã đó, thi sĩ đi tìm khá ấm của cuộc sống: “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”. “Đâu đó” hay “đâu có”? Nhưng dù sao cũng đều rất xa xôi, mơ hồ. Tiếng chợ chiều góp vui mà lại càng tăng cảm giác tẻ nhạt, quạnh vắng, quạnh quẽ hơn. Muốn nghe âm thanh cuộc sống nhưng tất cả đều trở nên hoang vu, muốn chút sắp gũi mà càng thêm cách chia. vì vậy sầu buồn càng thêm man mác…
- 2 câu cuối: “Nắng xuống… bến cô liêu”
Không gian được đẩy cao và mở rộng đột ngột, trải ra tới vô cùng khi thi sĩ hạ hai câu tuyệt bút. Từng vạt nắng từ trời cao rọi xuống làm nên những khoảng sâu thăm thẳm trên bầu trời. Tác giả sử dụng chữ “sâu” chứ không phải chữ “cao”, bởi đó không chỉ là chiều kích không gian mà còn gợi lên nỗi buồn không đáy của lòng người.
c) Khổ 3: nỗi đơn chiếc, sầu buồn về sự trôi nổi, lênh đênh vô định kiếp người
- Hai câu thơ: “Mênh mông… niềm thân tình”
Không có một chuyến đò, không có một chiếc cầu nhỏ nối giữa hai bờ. Một loạt từ “không” xuất hiện liên tục đã phủ định tất cả những gì là gắn kết, chỉ còn những trống vắng vô cùng: hai bờ bên là những toàn cầu xa lạ. Chỉ có “bờ lau tiếp bãi vàng” và những cánh bèo mặt nước lênh đênh đang trôi dạt về đâu. Ấn tượng về sự tan tác, chia lìa lại càng được tô đậm bằng hình ảnh những cánh bèo mặt nước trôi nổi.
d) Khổ cuối: nỗi buồn lữ thứ trước cảnh hoàng hôn rợn ngợp
- 2 câu đầu: không gian rộng lớn hùng vĩ, khoáng đạt vô cùng của buổi hoàng hôn
Thiên nhiên tạo vật bộc lộ những vẻ đẹp tới lạ thường: Những buổi chiều mùa hạ, mây trắng như những búp bông bung nở trên trời cao, ánh nắng buổi chiều trước khi vụt tắt thường rực sáng nên chiếu vào những núi, những mây chồng chất lên nhau khi nào lung linh như những núi bạc. Một vẻ khoáng đạt hoành tráng, mĩ lệ.
So sánh với câu thơ Lí Bạch: “Cô phàm viễn ảnh bích không tận/ Duy kiến trường giang thiên tế lưu”, câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan :“nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi”. Huy Cận cũng có rất nhiều lúc như để tấm lòng ở nước non xưa, ở chốn vũ trụ thanh cao, song chính nỗi đau của ông nhói lên ở những cảnh đời hiện tại
Hai từ “dợn dợn” gợi cảm giác đã đồng nhất những con sóng đang trào lên trên dòng trường giang với những con sóng gợn ngợp trong lòng tác giả.
Hai câu thơ gợi nhớ tới ý thơ của Thôi Hiệu: “Nhật mộ hương quan hà xứ thị/ Yên ba giang thượng sử nhân sầu”. Nhưng nếu như người xưa nhìn khói sóng trên sông mà nhớ quê thì Huy Cận không cần chất xúc tác đó. Rõ ràng nỗi buồn không phải từ ngoại cảnh vào mà là nỗi buồn nội tâm con ng tràn ra không dứt. Người xưa xa quê mà nhớ quê còn Huy Cận đang đứng trước quê hương quốc gia mà vẫn rưng rưng một nỗi nhớ nhà. Vì sao vậy? Đó không chỉ là nhớ về 1 vùng quê mà đó là tâm trạng của 1 lớp thế hệ trẻ khi quốc gia đang chìm trong nô lệ.
Trong khi Thế Lữ, Chế Lan Viên chọn lựa cách sống trong một cõi mộng với “tiếng sáo thiên thai”, với “tinh cầu lạnh giá trơ trọi giữa vườn xa”, khi Vũ Hoàng Chương chìm đắm trong thuốc phiện và xa hoa thì “Tràng Giang” của Huy Cận thực sự là “bài ca giang san quốc gia, dọn đường cho lòng yêu giang sơn Tổ quốc” (Xuân Diệu)
3. Đánh giá
- Bài thơ có sự phối hợp tuyệt diệu giữa cảnh và tình, hai mà như một, không chỉ gợi lên cảnh sông nước đất Việt mà còn là nỗi niềm của người con trước giang san quốc gia.
- Nghệ thuật: Bài thơ là sự phối hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại. Hình ảnh thơ không gọt giũa, dụng công mà vẫn có sức gợi tới khôn xiết. Chất Đường thi của Thôi Hiệu thuở trước giờ đã trở thành chất lãng mạn của Huy Cận ngày ngày hôm nay rồi.
III. Kết bài
- Tổng kết lại, nêu cảm tưởng
Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Tràng giang
