Tràng giang hai khổ cuối thể hiện nỗi buồn, cảm giác nhớ quê hương của thi sĩ khi đứng trước cảnh thiên nhiên. Nỗi buồn của Huy Cận được thể hiện rất sâu sắc và vượt bậc, từ đó thể hiện khát vọng sự đẹp đẽ về quê hương quốc gia của Huy Cận. Vậy sau đây là dàn ý và 12 bài văn mẫu phân tích 2 khổ cuối bài Tràng giang, mời những bạn cùng đón đọc tại đây nhé.
Dàn ý bài phân tích 2 khổ thơ cuối bài Tràng Giang
Dàn ý số 1
I. Mở bài
Giới thiệu tác giả, tác phẩm
“Lời vô vọng là lời ca hay nhất
Tiếng nấc kia chứa tuyệt bút muôn thuở”
(Muytxe)
Những cảnh đẹp nhất lại mang nỗi sầu buồn khôn xiết, những câu thơ buồn nhất lại chạm tới tâm hồn con người một cách thấm thía nhất. Nói về thi sĩ của nỗi buồn, có nhẽ không ai vượt qua được Huy Cận. Nói về bài thơ buồn nhất của Thơ mới, của thơ ca không thể không có “Tràng giang”.
Xem thêm: Top 19+ mẫu Phân tích Tràng giang của Huy Cận hay nhất
II. Thân bài: cảm nhận 2 khổ cuối của bài Tràng giang
1. Khái quát
– Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác
– Nội dung, nhan đề
- Được chấp bút vào một buổi chiều mùa thu năm 1939 khi Huy Cận vừa tròn 20 tuổi, “Tràng Giang” tiêu biểu nhất cho hồn thơ Huy Cận.
- Lê Duy từng nhận xét:
“Là tràng giang – khổ nào cũng dập dềnh sóng nước
Là tâm trạng, khổ nào cũng lặng lẽ u buồn.”
+ “Tràng giang” trước hết là bức tranh về “trời rộng sông dài”, là cái mênh mông của sông nước muôn thuở của quê hương quốc gia Việt. Ngay tên nhan đề bài thơ: hai chữ “Tràng giang” mang sắc thái cổ kính từ xưa vọng về. “Tràng giang” chứ không phải “trường giang” bởi vần “ang” mới gợi sự mênh mang vô tận, lan ra bờ bãi ngút nghìn. Nhưng sẽ cảnh có cảnh đó nếu như tình không trĩu nặng và ưu sầu tới thế. Trong cảnh là tình, tình hòa vào cảnh để làm nên những phong cảnh tuyệt bút và tình cảm tuyệt mĩ.
2. Nêu cảm nhận
a) Cảm nhận khổ 3: Nỗi đơn chiếc, sầu buồn về sự trôi nổi, lênh đênh vô định kiếp người
– Hai câu thơ: “Mênh mông… niềm thân tình”
– Không có một chuyến đò, không có một chiếc cầu nhỏ nối giữa hai bờ. Một loạt từ “không” xuất hiện liên tục đã phủ định tất cả những gì là gắn kết, chỉ còn những trống vắng vô cùng: hai bờ bên là những toàn cầu xa lạ. Chỉ có “bờ lau tiếp bãi vàng” và những cánh bèo mặt nước lênh đênh đang trôi dạt về đâu. Ấn tượng về sự tan tác, chia lìa lại càng được tô đậm bằng hình ảnh những cánh bèo mặt nước trôi nổi.
b) Cảm nhận khổ cuối: nỗi buồn lữ thứ trước cảnh hoàng hôn rợn ngợp
* 2 câu đầu:
– Nội dung của hai câu đầu trong khổ thơ cuối là không gian rộng lớn hùng vĩ, khoáng đạt vô cùng của buổi hoàng hôn.
– Thiên nhiên tạo vật bộc lộ những vẻ đẹp tới lạ thường: Những buổi chiều mùa hạ, mây trắng như những búp bông bung nở trên trời cao, ánh nắng buổi chiều trước khi vụt tắt thường rực sáng nên chiếu vào những núi, những mây chồng chất lên nhau khiến nó lung linh như những núi bạc. Một vẻ khoáng đạt hoành tráng, mĩ lệ.
– So sánh với câu thơ Lí Bạch: “Cô phàm viễn ảnh bích không tận/ Duy kiến trường giang thiên tế lưu”, câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan :“nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi”. Huy Cận cũng có rất nhiều lúc như để tấm lòng ở nước non xưa, ở chốn vũ trụ thanh cao, song chính nỗi đau của ông nhói lên ở những cảnh đời hiện tại
* 2 câu kết:
– Hai từ “dợn dợn” gợi cảm giác đã đồng nhất những con sóng đang trào lên trên dòng trường giang với những con sóng gợn ngợp trong lòng tác giả.
– Hai câu thơ gợi nhớ tới ý thơ của Thôi Hiệu: “Nhật mộ hương quan hà xứ thị/ Yên ba giang thượng sử nhân sầu”. Nhưng nếu như người xưa nhìn khói sóng trên sông mà nhớ quê thì Huy Cận không cần chất xúc tác đó. Rõ ràng nỗi buồn không phải từ ngoại cảnh vào mà là nỗi buồn nội tâm con ng tràn ra không dứt. Người xưa xa quê mà nhớ quê còn Huy Cận đang đứng trước quê hương quốc gia mà vẫn rưng rưng một nỗi nhớ nhà. Vì sao vậy? Đó không chỉ là nhớ về 1 vùng quê mà đó là tâm trạng của 1 lớp thế hệ trẻ khi quốc gia đang chìm trong nô lệ.
– Trong khi Thế Lữ, Chế Lan Viên lựa chọn cách sống trong một cõi mộng với “tiếng sáo thiên thai”, với “tinh cầu lạnh giá trơ trọi giữa vườn xa”, khi Vũ Hoàng Chương chìm đắm trong thuốc phiện và xa hoa thì “Tràng Giang” của Huy Cận thực sự là “bài ca giang san quốc gia, dọn đường cho lòng yêu giang sơn Tổ quốc” (Xuân Diệu)
3. Đánh giá
– Bài thơ có sự phối hợp tuyệt diệu giữa cảnh và tình, hai mà như một, không chỉ gợi lên cảnh sông nước đất Việt mà còn là nỗi niềm của người con trước giang san quốc gia.
– Nghệ thuật: Bài thơ là sự phối hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại. Hình ảnh thơ không gọt giũa, dụng công mà vẫn có sức gợi tới khôn xiết. Chất Đường thi của Thôi Hiệu thuở trước giờ đã trở thành chất lãng mạn của Huy Cận ngày ngày hôm nay rồi.
III. Kết bài
– Tổng kết lại, nêu cảm tưởng về 2 khổ cuối bài thơ Tràng giang
– Với Huy Cận, “Thơ không chỉ là toàn cầu của cái đẹp mà còn là cái đẹp độc đáo. thi sĩ đã gọi dậy được cái hồn buồn của Đông Á…đã khơi dậy lại cái mạch sầu mấy nghìn năm vẫn ngấm ngầm trong cõi đất này(Hoài Thanh). Xét tới cùng, “cái tiếc sớm, cái thương ngừa ấy chẳng qua là sự trá hình của lòng ham đời, là cái tật dĩ nhiên của kẻ yêu sự sống” (Xuân Diệu) mà thôi.
Dàn ý số 2
I. Mở bài: Giới thiệu 2 khổ thơ cuối của bài thơ Tràng giang
Ví dụ: Một trong những thi sĩ mới nổi tiếng là thi sĩ Huy Cận, mỗi bài thơ mang một phong cách rất riêng. Thơ của Huy Cận mang phong cách thơ súc tích, triết lí và phục vụ cho cách mệnh của nước ta. Một trong những tác phẩm thơ nổi tiếng là Tràng giang, bài thơ nằm trong tập thơ Lửa thiêng. Bài thơ thể hiện cảnh thu 1939, bài thơ được sáng tác khi tác giả nhìn bên bờ sông Hồng dưới dòng nước mênh mông sóng nước. Đặc sắc nhất là khổ thơ cuối của bài thơ Tràng giang. Chúng ta cùng đi phân tích khổ thơ cuối của bài thơ để hiểu rõ về phong cách thơ của Huy Cận.
II. Thân bài: Phân tích hai khổ thơ cuối bài thơ Tràng Giang
1. Khổ 3
- Hình ảnh những cánh “bèo dạt” lại gợi lên cảm giác chia li đã xuất hiện từ đầu thi phẩm.
- Sự cô quạnh đã được đặc tả bằng cái không tồn tại ( không gian mênh mông, trong đó không có bất cứ tín hiệu nào là của toàn cầu con người: không cầu, không chuyến đò ngang).
- Nỗi buồn này tương tự không chỉ là nỗi buồn giữa trời rộng, sông dài mà còn là nỗi buồn về thế cục và nhân thế.
2. Khổ cuối
– Hai câu đầu: màu sắc cổ điển của những hình ảnh thiên nhiên
- những hình ảnh mây, núi, gió được thể hiện rất rõ và vượt bậc qua đoạn thơ
- Hình ảnh lớp mây thể hiện nỗi buồn của tác giả vô bờ
- Hình ảnh cánh chim lẻ loi, thể hiện nỗi buồn của tác giả thêm sâu nặng
- Hình ảnh cánh chim không chỉ báo hiệu hoàng hôn mà còn chỉ cái tôi nhỏ nhoi, cô độc của tác giả
– Hai câu cuối:
- thi sĩ có cảm giác nhớ quê hương khi đứng trước cảnh thiên nhiên
- Nỗi buồn của Huy Cận được thể hiện rất sâu sắc và vượt bậc
- Khát vọng sự đẹp đẽ, tươi đẹp về quê hương quốc gia, góp sức mình cho quê hương, quốc gia
III. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về hai khổ thơ cuối của bài thơ Tràng giang
Ví dụ: Khổ thơ cuối bài thơ Tràng giang thể hiện cảnh núi non hùng vĩ của sông nước. không những thế còn thể hiện cái tôi nhỏ nhoi của tác giả.
Xem thêm: Phân tích bài thơ thương vợ Tú Xương chi tiết nhất
Cảm nhận 2 khổ cuối Tràng giang
Huy Cận là thi sĩ vượt bậc của phong trào thơ mới và là một trong những cây đại thụ của thơ ca Việt Nam hiện đại. Phân tích hai khổ thơ cuối bài tràng giang ta sẽ thấy được cái đặc trưng đặc biệt của thơ Huy Cận. Ông thường được nhắc nhớ bởi hồn thơ của những nỗi sầu vạn cổ hay thi sĩ của những nỗi niềm khắc khoải không gian.
Bài thơ “Tràng giang” là một trong những tác phẩm xuất sắc của Huy Cận, được in trong tập “Lửa thiêng”, tập thơ đầu tay nhưng đã thể hiện được cái “chín” trong sáng tác của ông. Bài thơ gợi mở không gian sông Hồng, đoạn bến Chèm vào mùa nước nổi. thời khắc viết bài thơ Huy Cận đang là sinh viên của trường Cao đẳng Canh nông. Đứng trước cảnh sông nước mênh mông, ông thể hiện tâm trạng đơn chiếc, u sầu và sự lạc loài của số kiếp con người trước vũ trụ mông mênh, vô thủy, vô chung. Điều này người đọc có thể cảm nhận rõ nhất ở hai khổ cuối bài thơ.
“Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
“Tràng giang” là một từ Hán Việt mang sắc thái cổ kính, trọng thể và gợi cho ta nhớ tới dòng sông li biệt từng gặp trong thơ Lí Bạch. không những thế, vần “ang” trong hai từ khi đọc lên như vang vọng và gợi không gian mênh mông xa vắng, cái trải dài của bãi bờ sông nước. Vì vậy, ngay từ nhan đề, Huy Cận đã mở ra một lối vào nhìn vào cái vô bờ. Hai chữ “Trường giang” ngắn gọn nhưng đã khái quát và phần nào đã làm rõ tư tưởng, thông điệp của thi sĩ muốn gửi gắm trong bài thơ.
“Bông khuâng trời rộng nhớ sông dài”. Chỉ một câu thơ nhưng Huy Cận đã gói trọn cảm hứng chủ đạo của cả tác phẩm. Đó là nỗi bâng khuâng, lòng thương nhớ của một con người bé nhỏ trước cảnh trời rộng sông dài.
Đọc toàn bài thơ, ta thấy ở khổ thứ nhất thi sĩ hướng cái nhìn cảnh về những con sóng lăn tăn mặt sông, ngừng mắt trên chiếc thuyền nhỏ lẻ loi, rồi một cảnh củi khô lạc loài giữa bốn bề sông nước; ở khổ thứ hai, Huy Cận đưa mắt ra xa hơn, rộng hơn với cái nhìn toàn cảnh mênh mông. Và tới khổ thứ ba, Huy Cận lại nhìn về dòng sông, như đang đưa mắt kiếm tìm những điều thân thuộc, chút tương đối ấm cho tâm hồn đang đơn chiếc, lạnh giá. Nhưng khi phân tích hai khổ thơ cuối bài tràng giang ta thấy thiên nhiên nhường nhịn như chỉ hờ hững trước những mong mỏi ấy của thi sĩ, bởi xung quanh bốn bề chỉ là vẻ quạnh vắng, quạnh quẽ:
“Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng,
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”.
Thay vì những thuyền, những cành củi khô hiện lên trong cái nhìn cận cảnh dòng sông ở khổ đầu; ở khổ thứ ba này hiện lên hình ảnh không kém phần buồn bã: những cánh bèo mặt nước trôi dạt lênh đênh. Dòng sông vốn đã “buồn điệp điệp”, sự xuất hiện của những cánh bèo mặt nước trôi nổi càng làm cho con nước thêm hiu quạnh. Những cánh bèo mặt nước dạt ấy là sự tiếp nối của hình ảnh “con thuyền xuôi mái” và “củi một cành khô” xuất hiện ở khổ thơ đầu. Và cũng từ đây, từ hình ảnh cánh bèo mặt nước trôi dạt, cảm giác về kiếp người phù du vô định cũng được gợi ra. Phân tích hai khổ thơ cuối bài tràng giang ta thấy, câu thơ “Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng” được ngắt nhịp 2/2/1/2. Cách ngắt nhịp này thể hiện được sự dao động của sóng nước và cũng khắc họa trạng thái dập dềnh của những cánh bèo mặt nước đang trôi dạt trên sông.
Còn với hai chữ “về đâu” Huy Cận muốn nói lên sự mất phương hướng, sự hoang mang và những dự cảm bất an về số phận con người trong toàn cầu không có sự gắn kết, sẻ chia. Giữa thế cục trăm ngả, bộn bề sống nhưng đơn chiếc, con người không biết phải đi về đâu. Huy Cận không biết phải hỏi ai nên tự hỏi mình, nhưng không tìm thấy một lời tư vấn.
Đứng trước cảnh trời nước bao lao, thi sĩ mang tâm tình hướng tới sự giao cảm với con người, mong rằng sẽ bớt đơn chiếc, bớt quạnh hiu. Nhưng làm sao có thể thấy được yên ủi, khi “Mênh mông không một chuyến đò ngang/ Không cầu gợi chút niềm thân tình. Cái vẻ trống vắng đơn chiếc của thi sĩ được tô đậm bổ hai từ phủ định “không” liên tục. Thực tế cây cầu hay con đò là những cảnh vật ta vẫn thường bắt gặp ở những niềm sông nước, bởi đó là phương tiện đi lại, phương tiện liên hệ, gặp giữa của con người. Nhưng ở đây thi sĩ lại không hề thấy xuất hiện. Không có cây cầu nối hai bờ sông nước để sắp gũi, không có một chuyến đò để đưa đón khách qua sông. Mọi thứ chỉ là vẻ hoang vắng, là màu vàng màu xanh của bãi bờ tiếp nối nhau:
“Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
“Lặng lẽ” là từ láy gợi tả vẻ lặng im của không gian, cùng với hình ảnh “bờ xanh tiếp bãi” không gian đôi bờ tràng giang càng thêm hoang vắng, tiêu điều. Đọc câu thơ, người đọc có thể cảm nhận rõ dòng chảy lững lờ của con sông qua khúc này tới quãng khác, nhưng luôn giữ cái vẻ thầm lặng, vắng lặng. Dòng chảy của sông Hồng lúc này thật khác với vẻ tươi vui, xanh biếc của sông Hương chảy về thành phố Huế trong tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
tương tự, khi phân tích hai khổ thơ cuối bài tràng giang mà trước nhất ở khổ thứ ba, ta thấy hiện ra một toàn cầu mang vẻ hững hờ, rời rạc. Và ở thế này, con người càng thêm thấm thía nỗi đơn chiếc hoang vắng tột cùng. Cái đơn chiếc âu sầu ấy như thấm vào từng câu chữ, từng hình ảnh trong khổ thơ. Nó phản chiếu nỗi đơn chiếc đã trở thành một căn bệnh của con người trong xã hội ở thế kỉ XX. Căn bệnh đã xuất hiện nhiều trong văn học Phương Tây:
Mỗi người đứng đơn chiếc trên trái đất
Tim xuyên qua một tia nắng mặt trời
Và chia li
Chiều đã tắt
Kết thúc bài thơ, Huy Cận vẽ nên cảnh hoàng hôn về trên vùng sông nước. Nỗi đơn chiếc vẫn còn tiếp nối và trải ra cùng những con sóng, lênh đênh theo những con thuyền, theo cành củi lạc loài, theo những cánh bèo mặt nước trôi nổi và cho tới cuối cùng, lại kết thụ ở đoạn thơ cuối:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”
Trong khổ thơ cuối bài “Tràng giang”, ta thấy Huy Cận chia đôi khổ thơ làm hai phần rõ rệt. Hai câu thơ trên gợi cảnh trời rộng mông mênh, hai câu cuối thì mô tả cảnh sông dài. Mà song hành cùng với trời rộng, sông dài là nỗi đơn chiếc u sầu, là niềm nhớ, nỗi hoài hương da diết của thi nhân, đặc biệt là vào lúc hoàng hôn đang buông khép lại một ngày.
Hai khổ thơ cuối bài tràng giang ta thấy Huy Cận thật tài hoa khi vẽ nên một nét chấm phá đậm dấu ấn Đường thi, phác họa cảnh hoàng hôn vùng sông nước:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Những lớp mây tiếp nối nhau, đùn dồn tụ, ngưng kết thành những dãy núi trùng điệp. Còn hoàng hôn như dát bạc lên những dãy núi, khiến chúng óng ánh sáng ngời. Đọc câu thơ ta có thể hình dung ra quang cảnh thiên nhiên ấy thật kì vĩ, tráng lệ làm sao và gợi nhắc tới câu thơ Đường:
“Lưng trời sóng gợn lòng sông thẳm
Mặt đất mây đùn cửa ải xa”.
Giữa vùng trời mênh mông, người thi sĩ vẽ thêm một cánh chim đơn côi, bé bỏng. Cánh chim nhỏ như đang chở nặng bóng chiều tà đi về phía ánh dương rồi mất hút. Ta không khỏi cảm thấy cánh chim ấy cũng đang mang nỗi sầu vũ trụ, mà nỗi sầu ấy nặng quá, chúng phải nghiêng đôi cánh nhỏ.
Chính sự phối hợp giữa những hình ảnh mây đùn đùn, trời mênh mông và cánh chim bé nhỏ đang mang tới dư vị cổ điển cho tác phẩm của Huy Cận. từ đó, độc giả cũng thấy rõ niềm khắc khoải không gian của Huy Cận. Một mình đứng trước vũ trụ mông mênh, đối diện với nỗi đơn chiếc, thi sĩ càng thấm thía cái vô tận, vĩnh hằng của không gian, thời gian và đồng thời là cái ngắn ngủi, hữu hạn của đời người.
Ở hai câu thơ cuối, nỗi đơn chiếc u hoài của Huy Cận còn tăng gấp bội khi ông dõi theo những con sóng đang gợn trôi trên dòng sông:
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Lúc này điểm nhìn của thi sĩ đã dịch chuyển từ cao xuống thấp, từ trời mây núi, cánh chim giữa không trung rồi ngừng lại trước mặt nước dập dềnh sóng. Từ láy “dợn dợn” mang tính gợi hình, vẽ ra những con sóng đang nhấp nhô trên mặt nước và khiến người nhìn rợn ngợp bởi những lớp sóng cứ dồn gối lên nhau. Còn nhịp 4/3 của dòng thư lại gợi trạng thái gặp gỡ của những con sóng. Huy Cận đứng và phóng tầm mắt dõi theo những con sóng cứ dập dềnh triền miên, nỗi hoài nhớ quê hương cuối cùng đã dâng lên,
Trong thơ cổ điển,hình ảnh khói sóng trên sông đã trở thành nguyên cớ, thành cái dễ gợi nhắc nỗi niềm hoài hương của người thi sĩ. Còn ở đây, Huy Cận đã không còn bị tác động bởi yếu tố ngoại cảnh, là khói hoàng hôn để nói về nỗi niềm da diết nhớ quê hương. tương tự, hai khổ thơ cuối bài tràng giang ta thấy, Huy Cận đã không lặp lại sức xưa ở cái nguyên cớ nhớ quê nhưng vẫn khiến người đọc thấy bâng khuâng, nao nao thương nhớ.
Nhưng hơn hết, nỗi lòng đối với quê hương không chỉ là nỗi nhớ nhà mà sâu sắc hơn, là nỗi buồn. Nỗi buồn của cả một thế hệ, một lớp người bởi cảnh nước mất nhà tan. Vì vậy, đằng sau nỗi nhớ quê nhà da diết ấy còn ẩn chứa tình yêu quốc gia thầm kín mà sâu sắc của Huy Cận.
Có thể nói, hai khổ thơ cuối bài “Tràng giang” là nơi tụ họp những đặc sắc nghệ thuật, nội dung sâu sắc của cả bài thơ. Ở đây ta thấy được phong vị cổ điển phối hợp hài hòa với ý thức sáng tác hiện đại, và sự hài hòa giữa xúc cảm tư nhân và suy tư thời đại. Chính những sự cộng hưởng này đã khiến tâm trạng, xúc cảm, nỗi u sầu đơn chiếc và nỗi ước vọng quê hương của Huy Cận càng thêm da diết, triền miên.
Phân tích 2 khổ cuối Tràng giang
Con người trước không gian rộng lớn mông mênh luôn có cảm giác nhỏ bé, rợn ngợp. Đứng trước không gian ấy, con người thường có rất nhiều chiêm nghiệm suy ngẫm về thế cục để rồi nhìn thấy sao ta đơn chiếc quá. Đó cũng chính là nỗi niềm của Huy Cận khi đứng trước không gian trùng điệp rộng lớn của Tràng giang. Sự đơn chiếc nhỏ bé ấy được thể hiện rõ trong hai khổ cuối của bài thơ.
Bài thơ Tràng giang được viết vào mùa thu năm 1939 khi tác giả đang đứng ở bờ Nam bến Chèm sông Hồng. Nhìn cảnh sông nước rộng lớn và suy nghĩ về kiếp người chính là nội dung của bài thơ. Đặc biệt ở hai khổ cuối nhường nhịn như không chỉ đơn thuần tả cảnh mà trong đó ta còn bắt gặp tâm trạng của thi nhân.
Tràng giang không những là tác phẩm tiêu biểu cho hồn thơ Huy Cận mà còn tiêu biểu cho thơ ca lãng mạn (đặc biệt là phong trào Thơ Mới) trong giai đoạn 1932-1945. Cảnh chiều trong Tràng giang có chiều kích của không gian cao rộng, có sông nước mênh mang và tất cả đều tiêu sơ, hoang vắng, chất chứa nỗi sầu nhân tình thế thái…
nếu như ở hai khổ thơ đầu là quang cảnh thiên nhiên sông nước rộng lớn ngợp trời:
“Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
Thì tới khổ thơ thứ hai quang cảnh và điểm nhìn đã được thu hẹp hơn. Cảm nhận 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang sẽ thấy rất rõ nỗi sầu buồn trong tâm hồn của thi nhân.
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.”
Không còn là trời rộng là sông lớn, từ cái nhìn bao quát đã trở thành cái nhìn cận cảnh. Hình ảnh bèo thân thuộc xuất hiện. những cánh bèo mặt nước nhỏ bé thường gọi sự nhỏ bé của kiếp người. cánh bèo mặt nước mỏng manh như chính kiếp người. nếu như cánh bèo mặt nước không thể tự vận chuyển mà bị dòng nước xô đẩy thì con người cũng thế. So với thế cục rộng lớn mênh mông thì con người chỉ là những hạt cát nhỏ bé trôi nổi giữa dòng đời.
Trong câu thơ nhường nhịn như thoáng chút bất lực bế tắc. Không chỉ một cánh bèo mặt nước, một kiếp người mà “hàng nối hàng” nhiều kiếp người cũng đang lạc lõng chơ vơ giữa thế cục. nhường nhịn như không chỉ có Huy Cận cảm thấy đơn chiếc thấy lạc lõng ngay chính trên quốc gia của mình mà là cả một tầng lớp thanh niên sinh ra trong thời tao loạn của quốc gia. Họ đều như những cánh bèo mặt nước kia lênh đênh không biết sẽ đi về đâu chỉ đành phó mặc cho dòng đời xô đẩy
“Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước
Biết lựa chọn một dòng hay để nước trôi.”
Huy Cận cũng thế nên ông thấu hiểu cho tình cảnh của những người thanh niên giống ông. Phân tích 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang sẽ thấy chỉ một từ láy “mênh mông” nhưng cũng đã đủ diễn tả không gian rộng lớn của đất trời. Không gian như được mở rộng ra vô bờ. Và trong không gian rộng lớn ấy chỉ có cánh bèo mặt nước nhỏ bé lênh đênh, thật đơn chiếc và vô vọng.
Sau khi vẽ ra không gian rộng lớn ấy, thi sĩ đã đi tới một điệp khúc “không” độc đáo. Điệp từ “không” được lặp lại hai lần trong lời thơ – “không một chuyến đò ngang”, “không cầu gợi chút niềm thân tình”. Không có gì cả, không có người cũng chẳng có sự vật. Nỗi đơn chiếc cứ vậy mà ngự trị khắp nơi len lỏi vào không gian xen lẫn vào tâm hồn thi sĩ. Đó cũng chính là điều đã làm nên cái điệu buồn miên man này.
Nhưng nhường nhịn như không chỉ có cảnh vật đơn chiếc mà con người nhường nhịn như cũng từ chối cả sự giao tiếp với toàn cầu xung quanh. Chính con người nhường nhịn như cũng đang thu mình lại giữa sự đơn chiếc, khép lại tấm lòng của mình và từ chối giao tiếp với toàn cầu. Bến và đò vốn muôn thuở nối liền nhau, nhắc tới bến là phải nghĩ tới đò nhưng trong câu thơ thì bến trống rỗng mà thuyền cũng chẳng tới. Bến đó nhưng nào có đợi mong thuyền hay một chuyến đò nào sang sông. Tất cả mọi sự vật đều từ chối sự kết nối.
Hai khổ thơ cuối bài Tràng giang ta thấy từ láy “lặng lẽ” đã nhấn mạnh thêm sự trống vắng tĩnh lặng tới đáng sợ nơi đây. Trong im vắng cũng chính là lúc người ta sống thật với lòng mình sống thật với những xúc cảm của mình. Nhưng trong im vắng người ta lại cảm thấy đơn chiếc nhiều hơn, để rồi cần tìm một nơi để nương tựa sẻ chia.
“Bờ xanh” tiếp “bãi vàng”, những gam màu đã khởi đầu xuất hiện. Nhưng có màu xanh tươi mát hay màu vàng rét mướt cũng không khiến cho bức tranh này tươi mới hơn mà trái lại nó càng trở nên âm u tịch mịch. Những gam màu ấy chỉ càng khiến cho cảnh trở nên hiu hắt quạnh vắng. Cảnh buồn thấm vào cảnh vào người hay chính nỗi buồn sự đơn chiếc của con người khiến cảnh vật cũng u ám như câu thơ của Nguyễn Du từng viết
“Cảnh nào cảnh chẳng đeo
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
Cảm nhận 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang sẽ thấy con người đang đơn chiếc lạc lõng trong không gian rộng lớn, trong thời gian mênh mông vô thủy vô chung của đất trời…
Thật không sai khi nói rằng thơ của Huy Cận có sự hòa quyện chặt chẽ giữa chất cổ điển và chất hiện tại. Điều ấy được thể hiện rõ ở khổ thơ cuối:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Phân tích 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang, ta thấy hình ảnh những đám mây chất chồng lên nhau được diễn tả thật hùng vĩ qua dòng phác họa “lớp lớp mây cao đùn núi bạc”. Từ láy “lớp lớp” diễn tả khối lượng lớn, và nhường nhịn như còn đang tiếp tục. Sức sống ấy cứ dâng lên không sao kìm nén được. Sức sống ấy được diễn tả cô đọng qua từ “đùn”. Trong thơ văn, không ít thi sĩ đã sử dụng từ “đùn” để thể hiện sức sống của cảnh vật như Đỗ Phủ từng viết
“Giang giang ba lãng kiêm thiên dũng
Tái thượng phong vân tiếp địa âm.’
(Thu hứng)
(Lưng trời sóng gợn lòng sông thẳm
Mặt đất mây đùn cửa ải xa.)
Hay Nguyễn Trãi cũng từng viết:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương”
(Cảnh ngày hè)
Huy Cận cũng sử dụng từ “đùn” ấy để diễn tả sự chất đống, chất dồn của đám mây. Những đám mây xếp chồng lên nhau tạo cho ta cảm giác như những núi bạc đã lửng lơ trên không. Hình ảnh hiện ra thật hùng vĩ làm sao. Trong bức tranh cổ thi ấy, nét động khởi đầu xuất hiện. trước tiên chính là “chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa”. Hình ảnh con chim cuối ngày thường gợi ra một cảm giác chán ngán mỏi mệt như trong câu thơ của Bà huyện Thanh Quan.
“nghìn mai gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa khách bước dồn”.
Hay trong câu thơ của Hồ Chí Minh
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”.
Cánh chim của Huy Cận cũng thế chở đầy mỏi mệt lo lắng và cả sự đơn chiếc rợn ngợp. Chú chim nhỏ bé đơn chiếc giữa bầu trời rộng lớn. Cánh chim nếu như so với bầu trời thật quá nhỏ bé cũng như con người với dòng đời này. Khi cảm nhận 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang, ta nhìn thấy thế cục này nếu như so với dòng chảy vô tận của thời gian thì chẳng khác nào một hạt cát giữa sa mạc, một giọt nước giữa đại dương.
nếu như ở những dòng thời trên thời gian không xuất hiện cụ thể thì ở dòng thơ này thời gian đã được xác định “bóng chiều sa”. Giữa hai sự vật “chim nghiêng cánh nhỏ” và “bóng chiều sa” nhường nhịn như không có sự kết nối, cho người đọc tự liên tưởng. Chính vì vậy ta có cảm tưởng nhường nhịn như cánh chim đang chở nặng bóng chiều hay chính cánh chim mỏi mệt đã kéo bóng chiều xuống. Nhưng dù hiểu theo cách nào ta vẫn thấy hình ảnh ấy hiện ra thật tráng lệ.
Nỗi buồn của người lữ thứ trước cảnh hoàng hôn rợn ngợp. Từ điểm nhìn trên cao, Huy Cận đã vận chuyển điểm nhìn xuống mặt nước thân thuộc
“Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Lòng quê chính là tình cảm dành cho quê hương quốc gia. Hóa ra thi sĩ không chỉ quan tâm tới bản thân mà ngầm trong đó là một tình yêu nước thầm kín. Từ láy dợn dợn gọi tả sự vận động nhỏ nhưng diễn ra liên tục không ngừng như một sự khiếp sợ. Tình yêu đối với quê hương cũng thế có thỉnh thoảng mạnh mẽ có khi khi lại ẩn khuất trong cuộc sống nhưng nó vẫn tồn tại mãi ở đó không khác đi. Không nhắc về nói nhưng mỗi lần nhớ tới vẫn cảm thấy đau nói. sử dụng sự vật biểu tượng để nhớ tới quê hương không phải là điều xa lạ. Như Lí Bạch từng nhìn trăng mà nhớ quê hương:
“Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố quốc”
Hay Thôi Hiệu cũng từng:
“Nhật mộ hương quan hà xứ thị
Yên ba giang thượng sử nhân sầu.”
Nhưng nếu như những thi nhân xưa cần vật để gợi nhớ quê hương thì Huy Cận đang ở trên quê hương mà vẫn nhớ về quê hương. vì sao một con người đang đứng trên quốc gia mình mà lại đi nhớ về quê hương? Bởi lẽ quê hương ta đang bị quân giặc giày xéo, đây không phải là quê hương đúng nghĩa, nên dù đang đứng ngay trên quê hương mình nhưng ông vẫn thấy đơn chiếc, thấy chơ vơ như những con người xa quê…
Phân tích 2 khổ thơ cuối bài Tràng giang nói riêng cũng như toàn bộ tác phẩm nói chung sẽ thấy bài thơ chính là một nỗi buồn đơn chiếc dài vô tận. Nỗi buồn ấy không chỉ tới từ vạn vật mà còn tới từ chính tâm trạng thi nhân. Đó là tâm trạng của một người không có được tự do trên chính quốc gia mình. Giọng thơ đượm buồn phối hợp với những hình ảnh rộng lớn của không gian đã cho thấy được sự đơn chiếc nhỏ bé của kiếp người trước sự trôi nổi của dòng đời.
Phân tích bài thơ Tràng giang nói chung cũng như hai khổ thơ cuối nói riêng sẽ thấy tác phẩm là đại diện tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Huy Cận. Một cái buồn ảo não, một nỗi sầu nhân thế ngấm xuyên vào cảnh vật và vào cả lòng người. Bởi vậy mà thi sĩ Lê Duy đã từng viết:
“Là Tràng Giang khổ nào cũng dập dềnh sóng nước,
Là tâm trạng, khổ nào cũng lặng lẽ u buồn…”
Phân tích 2 khổ cuối bài Tràng Giang ngắn gọn
Bài văn mẫu 1
Trong số những thi sĩ mới trước cách mệnh, Huy Cận là một thi sĩ có chất thơ ảo não nhất. Thơ ông luôn chất chứa một nỗi sầu nhân thế. “Tràng Giang” là một bài thơ gắn liền với tên tuổi của Huy Cận với những nỗi niềm yêu nước thiết tha. Đặc biệt, nỗi niềm thương nhớ ấy càng được thấy rõ trong phần phân tích hai khổ thơ cuối bài Tràng giang dưới đây:
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Trước mắt người đọc hiện lên một quang cảnh hắt hiu:
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Từng đám bèo cứ lặng lẽ tiếp nối nhau trôi theo dòng nước mà không biết trôi về đâu, tựa như dòng đời chơ vơ, vô định, cảm thấy mình bất lực và nhỏ bé. Ở đây có sự đối lập giữa những thứ đang có và những thứ không có. Chỉ có dòng nước mênh mông với những cánh bèo mặt nước tiếp nối nhau trôi trong vô định, không có lấy một cây cầu dù chông chênh, không có lấy một con đò dù nhỏ bé. Hai bên bờ sông mà như hai toàn cầu, không có một tí liên hệ nào, dù sắp mà cũng thành xa xôi không thể với tới. Hai bên bờ chạy song song, cùng “lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”, ko chút thân tình, không chút giao hòa nào cả. quang cảnh thiên nhiên ấy, cũng như tâm trạng của thi sĩ vậy. Giữa trời đất mông mênh nhưng không tìm được những tâm hồn đồng điệu với mình, không ai có thể hiểu mình. Nỗi đơn chiếc cứ thế chồng chất chất chồng, làm cho con người ta càng cảm thấy nhỏ bé giữa thiên nhiên, càng thèm khát hơn sự đồng cảm, yêu thương.
Không nhìn dòng nước buồn hiu hắt nữa, thi sĩ dắt chúng ta nhìn tới cao hơn:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Trong thơ của Huy Cận cũng có cánh chim và đám mây như trong một số bài thơ cổ nói về buổi chiều, tuy nhiên, hai hình ảnh này không có tác dụng hô ứng cho nhau như trong thơ cổ, mà chúng còn có ý nghĩa trái ngược nhau. Trong buổi chiều muộn, nhưng từng lớp, từng lớp mây trên cao kia vẫn chất chồng lên nhau, tạo thành những núi bạc, vượt bậc trên nền trời xanh trong. Đây là một cảnh vật hùng vĩ biết bao! Đó không phải đám mây đơn chiếc lững lờ giữa tầng không khi chiều về như trong thơ của Hồ Chí Minh. Mây ở đây chất chồng, ánh lên trong nắng chiều, làm cho cả bầu trời trở nên đẹp đẽ và rực rỡ. Giữa quang cảnh ấy, một cánh chim nhỏ nhoi xuất hiện. Cánh chim bay giữa những lớp mây cao đẹp đẽ, hùng vĩ như càng làm vượt bậc lên cái nhỏ bé của nó. Nó đơn côi giữa trời đất mông mênh, tựa như tâm hồn thi sĩ chơ vơ giữa đất trời này.
Đặt cánh chim và những núi mây bạc ở thế đối lập, đã tô đậm thêm nỗi buồn trong lòng thi sĩ. Nỗi buồn như thấm đượm, lan tỏa trong khắp cả không gian:
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Tầm mắt trở lại trên dòng nước. Từng đợt sóng nước dập dềnh, nhẹ nhõm uốn lượn nhưng cũng tồn tại rất lâu, lan tỏa rất xa. Đó là hình ảnh mô tả, nhưng cũng chính là tâm trạng của tác giả – một cảm giác đơn chiếc,
Người xưa nhìn khói sóng trên dòng sông khi chiều tà mà cảm thấy nhớ nhà. Còn Huy Cận không cần thấy khói hoàng hôn nhưng trong lòng vẫn dâng lên một nỗi nhớ quê hương da diết. Đó như một thứ tình cảm túc trực vẫn luôn chất chứa trong lòng người con xa quê, mà không cần một tác động nào từ bên ngoài, vẫn thấy nhớ quê, thương quê.
Phân tích 2 khổ cuối bài Tràng giang càng thấy rõ hơn bức tranh quê hương đẹp đẽ, nên thơ với những hình ảnh thân thuộc của làng quê Việt Nam như bờ sông, cánh bèo mặt nước, củi khô, áng mây. Đó là tình yêu quê hương quốc gia sâu nặng, đã thấm vào từng con chữ. Đồng thời trong đó cũng thể hiện khát khao tìm được sự đồng điệu trong toàn cầu mông mênh của một tâm hồn thi sĩ luôn băn khoăn một “nỗi sầu nhân thế”.
Bài văn mẫu 2
thi sĩ Huy Cận là một thi sĩ nổi tiếng với làng thơ mới, mỗi tác phẩm của ông đều gửi gắm những tâm trạng, nỗi buồn phiền, sầu muộn của mình trong đó.
Bài thơ Tràng Giang là một bài thơ tiêu biểu gắn liền với Huy Cận, thể hiện nỗi buồn của tác giả trước nhân tình thế thái, trước nỗi buồn nhân thế. Thể hiện tình cảm yêu quê hương, quốc gia của tác giả.
Đặc biệt là hai khổ thơ cuối thể hiện rõ nét tâm trạng phiền não, sầu muộn của tác giả Huy Cận với những nỗi sầu nhân thế.
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
Hình ảnh từng cụm bèo lững lờ trôi trên sông vô định không biết đời mình rồi sẽ đi đâu về đâu, trong bối cảnh không gian mênh mông sông nước trời biển mông mênh, thời gian là cảnh chiều tà, nhìn những đám bèo trôi vô định, không có phương hướng khiến cho tác giả cảm thấy nôn nao buồn. Một nỗi buồn nhân thế không biết tỏ bày cùng ai, chỉ có thể gửi gắm vào những câu thơ của riêng mình.
Trong câu thơ “mênh mông” hai từ láy này gợi lên cho người đọc sự sầu muộn mông mênh, trước cảnh sông chiều nhưng không có một con đò nhỏ để qua sông, càng làm cho lòng người thêm man mác.
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật đối lập giữa không gian và con người bé nhỏ, không gian càng mênh mông thì con người càng cảm thấy mình thật đơn chiếc bé nhỏ, lạc lõng biết bao nhiêu.
quang cảnh thiên nhiên thể hiện như tâm trạng của thi sĩ Huy Cận lúc này đều gợi lên tâm trạng buồn. Giữa đất trời sông nước mông mênh không tìm được một người bạn tâm giao tri kỷ, không ai có thể hiểu nỗi lòng của tác giả, làm cho nỗi đơn chiếc cứ vậy mà xô sóng ở trong lòng, con người cảm thấy mình thật bé nhỏ, bất lực trước cuộc sống hiện tại.
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa.”
Cánh chim chiều nghiêng bóng trước hoàng hôn, một cánh chim nhỏ nhoi lẻ loi trên bầu trời mông mênh rộng lớn, thể hiện sự cô liêu khắc khoải. Cánh chim chiều chao nghiêng kia phải chăng chính là hiện thân của tác giả lúc này, đang cảm thấy trào dâng nghiêng ngả những cơn sóng lòng. Đang cảm thấy mình lẻ loi, đơn chiếc trước thế cục mông mênh rộng lớn.
Thiên nhiên trong khổ thơ này gợi lên cho người đọc cảm giác buồn thê lương, não lòng, đúng như câu thơ của Nguyễn Du viết trong tác phẩm Truyện Kiều rằng: Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” để thể hiện sự đơn chiếc, lẻ loi buồn chán của tác giả trước thiên nhiên, thế cục.
Tác giả Huy Cận đã vô cùng tinh tế khi đặt cánh chim đối lập đơn chiếc với không gian mông mênh rộng lớn, mênh mông của đất trời, vũ trụ.
“Lòng quê rờn rợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Trong hai câu thơ này thể hiện tâm trạng nhớ nhà nhớ quê hương của tác giả Huy Cận. Người xưa thường nhìn khói lam chiều gợi lên cảnh nhớ nhà, nhớ mùi khói bếp thơm ngai rồng ngái để hướng tới quê hương, gia đình, hướng tới người thân yêu nhất của mình.
Nhưng Huy Cận viết “không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” thể hiện nỗi nhớ của ông là nỗi nhớ túc trực, nó luôn chứa đựng in sâu trong lòng tác giả, không cần phải có chất xúc tác là khói lam chiều mới nhớ.
Bài thơ “Tràng Giang” là một bài thơ vô cùng hay thể hiện bức tranh quê hương trong cảnh hoàng hôn vô cùng tươi đẹp, sinh động, với hình ảnh thân thuộc như cánh chim, mây trời, sông nước, rồi những cánh bèo mặt nước trôi.
Phân tích hai khổ cuối bài Tràng giang xong, chúng ta có thể thấy tất cả đều gợi lên một bức tranh chiều tà vô cùng tinh tế, tươi đẹp nhưng thể hiện một nỗi sầu nhân thế vô cùng sâu sắc trong lòng tác giả.
Xem thêm: Phân tích khổ thơ đầu bài thơ Tràng giang của Huy Cận
Bài văn mẫu 3
Có nhà phê bình nào đó đã tinh tế nhận xét rằng: Thơ Huy Cận không phải rượu rót vào chén (tức là không say nồng) mà là men đang lên; không phải hoa trên cành (tức không khoe sắc rực rỡ) mà là nhựa đang chuyển. Đúng thế! Cái hồn thơ ngoại hình tưởng lặng lẽ mà rất cao, rất rộng trong thơ ông không dễ gì nắm bắt.
Đọc “Tràng giang” – bài thơ trọng thể, cổ kính, mặn mòi cốt cách Đường thi mà giản dị mới lạ, độc đáo in rõ dấu ấn của thơ lãng mạn đương thời – mới thấy nhận định trên là đúng.
Là Tràng Giang khổ nào cũng dập dềnh sóng nước,
Là tâm trạng, khổ nào cũng lặng lẽ u buồn.
(Lê Vy)
Hai khổ cuối của bài thơ đã góp phần tạo nên điều ấy:
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang
…
Lòng quê dợn dợn vời non sông,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Âm hưởng trầm trầm, ngất ngư u buồn của những câu thơ trước tiên lan rộng tới hai khổ cuối. Từ một cành củi khô ở trước tới hình ảnh “bèo dạt” vô định vô phương ở sau đều gợi lên sự chia li “tan” mà không “hợp”.
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Trước cảnh “mênh mông” sông dài trời rộng, cánh bèo mặt nước xanh nổi như nét điểm xuyết gợi lên cả kiếp người: bé nhỏ và vô định. Hình ảnh không phải mới, vốn dĩ đã xuất hiện tương đối nhiều trong ca dao và thơ cổ nhưng đặt trong dòng “Tràng giang” vẫn đủ sức khiến người thưởng thức cảm nhận rõ rệt thêm cái mênh mông của đất trời, cái xa vắng của thời gian, cái vô cùng của thiên nhiên tạo hóa.
Cảnh mông mênh nhưng vắng bặt bóng vía con người. Điệp từ “không” như điểm nhấn cho sự vắng ở đây. Song nhưng không có “đò”, không hề có cảnh “cô chu trấn nhật những sa miên” hãy “bến My Lăng nằm không thuyền đợi khách”. Cả dáng cầu nghiêng nghiêng, “cầu bao nhiêu nhịp thương mình bấy nhiêu” cũng không hề xuất hiện, tất cả đều “lặng lẽ”, chỉ có thiên nhiên “bờ xanh” tiếp nối thiên nhiên (bãi vàng).
Gam màu lạnh. Cảnh quạnh quẽ càng thêm quạnh quẽ, u buồn càng ngất ngư u buồn hơn. cánh bèo mặt nước trôi hay chính con người đang lạc loài giữa cái mênh mông của đất trời, cái xa vắng của thời gian?
Huy Cận là một thi sĩ mới, tác động tương đối nhiều dòng thơ lãng mạn Pháp. Thế nhưng, ông còn là người thuộc nhiều, tác động nhiều phong cách trọng thể, cổ kính của thơ Đường. Cốt cách ấy được thể hiện rõ nét trong khổ thơ cuối:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Bậc thánh thi Đỗ Phủ đời Đường lại có câu:
Giang giang ba lãng kiêm thiên dũng
Tái thượng phong vân tiếp địa âm.
(Thu hứng)
và đã được Nguyễn Công Trứ dịch một cách tài hoa rằng:
Lưng trời sóng gợn lòng sông thẳm
Mặt đất mây đùn cửa ải xa.
Ý thơ của Đỗ Phủ đã được tái tạo độc đáo qua ngòi bút của Huy Cận:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc.
Từ láy “lớp lớp” khiên mây dày đặc thêm, nhiều tầng nhiều lớp thêm, nên khiến núi ánh lên sắc bạc huyễn hoặc như trong mộng. Tứ thơ thanh nhã lắm thay!
Trong cái tĩnh sắp như tuyệt đối của trang thơ, cánh chim có nhẽ là chút hồn động nhất.
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Đã là “cánh nhỏ” mà lại chao nghiêng nên nét thanh mảnh của cánh chim càng nâng thêm một bậc. Sắc hoàng hôn bát ngát trên trang thơ, cánh chim bé bỏng nghiêng chao gợi lên niềm xúc cảm? Sẽ chẳng bao giờ ta quên được ý thơ…
Giữa không gian cô tịch, ngẩng nhìn lên cao rồi lại cúi trông mặt nước:
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Tư thế ấy có khiến ta liên tưởng tới Lý Bạch: “Cử đầu vọng minh nguyệt – Đê đầu tư cố quốc?”
Âm hưởng hai câu thơ Đường thi tuyệt tác của Thôi Hiệu phảng phất ở đây:
Nhật mộ hương quan hà xứ thị
Yên ba giang thượng sử nhân sầu.
Thế nhưng Thôi Hiệu phải có “khói sóng” mới “buồn lòng ai”. Còn thi sĩ của chúng ta “không khói hoàng hôn” mà “lòng quê” vẫn “dợn dợn vời con nước”! Từ láy “dợn dợn” và từ “vời” khiến nỗi buồn triền miên, xa xôi, dàn trải mãi tới vô tận, tới khôn xiết!
Nhận xét về Huy Cận, nhà phê bình Hoài Thanh từng viết: “Huy Cận có nhẽ đã sống một thế cục rất thông thường, nhưng ông luôn lắng tai mình sống để ghi lấy cái nhịp nhàng lặng lẽ của toàn cầu bên trong”. Đọc những vần thơ của thi nhân, chỉ mong cảm nhận và hiểu thêm một tí về con người thơ ấy. Sau khi phân tích 2 khổ cuối bài Tràng giang, chúng ta sẽ hy vọng một điều rằng “Tràng giang” sẽ còn mãi trôi, óng ánh trên thi đàn Việt Nam, mãi trôi để nhớ để thương trong lòng người đọc.
Bài văn mẫu 4
Độc giả biết tới hồn thơ của Huy Cận trước cách mệnh là một hồn thơ sầu, buồn trước nỗi sầu nhân thế. tới với bài thơ “Tràng giang”, ta lại bắt gặp một nỗi buồn, đơn chiếc sâu sắc của tác giả trước thế cục. Đặc biệt, nỗi sầu buồn ấy được làm vượt bậc trong hai khổ thơ cuối của bài thơ.
Khổ thơ thứ ba đã gợi ra hình ảnh một kiếp người nhỏ bé, vô định, chông chênh trước dòng đời mang nét cổ kính:
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
Hình ảnh “bèo dạt” như gợi bão tố của thế cục đang xô đẩy số phận một con người nhỏ bé như hình ảnh bèo cô độc, bị xô đẩy. Con người như cùng chơ vơ trước thế cục. Điệp từ “không” nhấn mạnh sự trống vắng, thiếu hụt, mất mát. Nó góp phần phủ định hiệu quả. Dòng sông là bức tường ngăn cách, phương tiện đi qua nó là “đò”, “cầu”, là cái khiến con người xóa bớt sự đơn chiếc. Nhưng ở đầy, đã có sự phủ định tuyệt đối “không cầu”, “không đò”, đó lại là sự khẳng định không có bất kì tín hiệu, mối liên hệ nào để con người sắp gũi nhau, trị giá sống của con người đang bị hoàn toàn xoá sổ. nếu như bị tước đoạt những thứ giúp con người tới với nhau thì không cuộc sống không có trị giá. Phương tiện giúp con người xóa đi sự xa vắng mà ở hoàn cảnh này lại hoàn toàn không có. Sự sống của con người nhường nhịn như bị xoá sổ, vì sống giữa thế cục mà không có sự liên hệ, thông cảm hay chia sẻ. Hình ảnh “bờ xanh’, “bãi vàng” là hai sự vật vốn dĩ đứng cạnh nhau mà lại không có một mối liên hệ ràng buộc nào. “Lặng lẽ” chỉ hoạt động thầm lặng, kín đáo, riêng lẻ. Tác giả đã gợi ra bức tranh cảnh vật hoang vắng, thiếu tương đối ấm tình người.
Khổ thơ thứ tư gợi ra cả một bầu tâm sự của tác giả:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ, bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vờn con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”
Hình ảnh “mây cao”, “núi bạc” mang hình ảnh kì vĩ, mang tầm vóc lớn. thi sĩ đã lựa lựa chọn sử dụng những hình ảnh lớn lao, kì vĩ, mượn từ “đùn” của thi sĩ Đường, đó là sự vận động từ bên trong đẩy ra bên ngoài: từng lớp mây trắng cứ bung nở, tỏa ra thành một núi bạc. “Lớp lớp” là nhiều, chồng lên nhau, không có điểm kết thúc. Hình ảnh mây trắng hết lớp này tới lớp khác như một cây bút bông nở lên trên trời cao. Mây trông như những ngọn núi bạc, mây là núi, núi tựa mây. Hình ảnh “cánh chim” là một công thức ước lệ trong thơ cổ, lấy cánh chim để gọi buổi chiều, nói hộ tâm trạng con người. Hình ảnh “cánh chim” gợi sự sống cho cảnh vật, những cánh chim nhỏ lại nghiêng đi, không chịu được sức nặng của bóng chiều đang xa xuống, tạo sự đối lập giữa cảnh bầu trời cao rộng hùng vĩ ở câu trên và cánh chim nhỏ bé ở câu dưới. Câu thơ cuối cùng “không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” chính là tâm sự nhớ quê hương mà tác giả gửi gắm. Cách thể hiện nỗi nhớ nhà: không cần có yếu tố gợi nhớ mà vẫn nhớ vì nỗi nhớ luôn túc trực ở trong tâm hồn thi sĩ. Huy Cận đứng trước dòng sông của quốc gia, thể hiện tâm sự của thi sĩ đối với quốc gia. Người đọc nhìn thấy được sự cô độc của tác giả do mất quê hương, đây là một tâm trạng thầm kín, thể hiện tình yêu nước của thi sĩ.
“Tràng giang” là một bức tranh thiên nhiên đẹp nhưng buồn, đặc biệt hai khổ thơ cuối thể hiện tình yêu quê hương, quốc gia của thi sĩ. Tình yêu ấy mang tâm sự thầm kín của tác giả. Trong đó còn có sự phối hợp giữa hiện đại và cổ điển, xứng đáng là bài thơ hay nhất của tập “Lửa thiêng”.
Bài văn mẫu 5
Thơ là cây đàn muôn điệu của tâm hồn, của nhịp thở con tim, thơ diễn tả rất thành công mọi cung bậc xúc cảm của con người, niềm vui, nỗi buồn hay cả sự đơn chiếc vô vọng. Mang trong mình sứ mệnh cao cả của một thi sĩ khi sáng tạo nghệ thuật cùng với nỗi buồn thế sự sâu sắc, Huy Cận đã xây dựng được một phong cách hoàn toàn mới mẻ, khác với những thi sĩ cùng thời. Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông có thể kể tới Tràng giang trong tập Lửa thiêng. Bài thơ được gợi xúc cảm từ một buổi chiều thu năm 1939 khi tác giả đứng ở bờ Nam Bến Chèm. Trước cảnh sông Hồng mênh mang sóng nước, những xúc cảm thời đại đã dồn về lúc thi sĩ băn khoăn, suy nghĩ về sự biến đổi của thế sự với xúc cảm dạt dào khi thấy cái tôi nhỏ bé trước vũ trụ mông mênh. Đặc biệt qua hai khổ thơ cuối của đoạn thơ là một nỗi buồn tràng giang như một sự khiếp sợ lan tỏa khắp không gian vũ trụ, hoàn toàn vắng bóng mĩ nhân mà chỉ đơn độc một nỗi niềm của một người “sống trên quê hương nhưng luôn cảm thấy thiếu quê hương”:
“Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Tính chất lãng mạn của bài thơ trước hết là Huy Cận đã phủ lên cảnh vật, không gian những xúc cảm, những nỗi niềm tâm trạng của mình. Đó là nỗi buồn, sự xúc động mạnh mẽ trước cảnh sông nước, cảnh bèo dạt gợi nỗi sầu muôn trùng:
“Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;”
Ta chợt bắt gặp sự tương đồng giữa “bèo dạt về đâu” với “bèo dạt mây trôi” trong dân ca quan họ từng gợi lên trong lòng nhiều xúc cảm mơ hồ. Hình ảnh ẩn dụ cánh bèo mặt nước bao giờ cũng gợi lên sự vô định, xa xăm, lênh đênh. Không chỉ ngừng lại ở đó, thắc mắc tu từ cùng điệp từ “hàng” như trải rộng nỗi buồn trên sóng nước tràng giang. Liệu những cánh bèo mặt nước đó sẽ trôi dạt về phương trời nào, hay cứ mãi cập kênh, trôi nổi như số phận đại đa số người dân trong hoàn cảnh quốc gia lầm than? Sống trong thời khói lửa còn đốt cháy quê hương, thi nhân không khỏi xót xa trước thế cục đầy biến động, thay đổi, biến con người ta thành như những cánh bèo mặt nước trôi dạt vô hướng kia. Buồn rồi lại buồn hơn, muốn tìm một nơi bấu víu, một tí tương đối ấm của sự sống nhưng cái thi sĩ nhận được chỉ là sự hiện diện của những cái không có:
“Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.”
Chiếc cầu, con đò vốn là những thứ nối liền đôi bờ, là sự giao nối giữa con người với nhịp sống, thường gợi sự sắp gũi và gợi nhớ quê hương. Nhưng buồn thay, ở đây lại không có một chiếc cầu cũng chẳng có con đò nào lại qua. Điệp từ “không” hai lần như nhấn mạnh sự đơn chiếc, trống vắng có thật trong lòng người. Hai bờ sông mà như hai toàn cầu, không một tí liên hệ, không một tí giao hòa. Hai bên bờ chạy song song, cùng “lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”, không một tí thân tình, chỉ có bờ tiếp bờ, bãi tiếp bãi. Từ láy “lặng lẽ” được đưa lên đầu dòng thơ cùng âm điệu trầm buồn càng tô đậm cái cô tịch, vắng lặng. Thi sĩ đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật cổ điển thân thuộc: lấy không để nói cái có, càng nhấn mạnh nhiều cái không càng gợi ra nhiều cái có, cảnh vật vắng vẻ không có gì lại gợi ra nhiều nỗi buồn chất chồng trong tâm trí. Đưa tầm nhìn lên trời cao thầm mong sẽ tìm được chút niềm vui nhưng lại càng khiến lòng buồn hơn:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.”
Thiên nhiên, cảnh vật, tạo vật qua tâm hồn Huy Cận tuy trầm buồn nhưng lại bộc lộ một vẻ đẹp kì vĩ, nên thơ. Mây trắng hết lớp này tới lớp khác như những búp bông trắng khổng lồ cứ liên tục nở ra, ánh trời chiều chiếu vào trông như quả núi dát bạc trong nền trời trong xanh khiến cho ánh chiều trước khi vụt tắt ánh lên vẻ đẹp. Câu thơ dựng lên được một hình ảnh rất tạo hình như một bức tranh sơn mài, đằng sau bức tranh là nỗi lòng thi nhân. Từ láy “lớp lớp” diễn tả nhiều lớp kế tiếp nhau, lớp nọ liền lớp kia đều đặn không dứt. “Đùn” diễn tả những đám mây và cũng là nỗi sầu tự mở ra, liên tục như có một sức đẩy từ bên trong. Đúng là: “Sầu đong càng lắc càng đầy”. Câu thơ Huy Cận làm ta liên tưởng tới câu thơ dịch trong bai “Thu hứng” nổi tiếng của Đỗ Phủ:
“Mặt đất mây đùn cửa ải xa.”
Phân tích 2 khổ cuối bài Tràng Giang đầy đủ
Bài văn mẫu 1
Huy Cận thi sĩ xuất chúng của phong trào thơ mới, thơ của ông mang nhiều tâm trạng, nỗi buồn của chính thi nhân và nỗi sầu nhân thế. Đoạn cuối của bài thơ Tràng giang là một trong số đó.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa,
Lòng quê dợn dợn vời non sông,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Huy Cận lại khéo vẽ nét đẹp cổ điển và hiện đại cho bầu trời trên cao:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa.
Tác giả đã sử dụng những từ láy “lớp lớp” ở đây để mô tả rõ hình ảnh của những đám mây nhiều nó từng lớp từng lớp đã làm bạc đi cả bầu trời, câu thơ :”lớp lớp mây cao đùn núi bạc ” thi sĩ đã sử dụng giải pháp so sánh ẩn dụ và văn pháp chấm phá với “mây cao đùn núi bạc” thành “lớp lớp” đã khiến người đọc tưởng tượng ra những núi mây trắng được ánh nắng chiếu vào như dát bạc. Hình ảnh mang nét đẹp cổ điển thật trữ tình và lại càng thi vị hơn khi nó được khơi nguồn cảm hứng từ một tứ thơ Đường cổ của Đỗ Phủ:
“Mặt đất mây đùn cửa ải xa” để tô thêm vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ tác giả đã so sánh màu của những đám mây với” bạc” một cách so sánh khá khéo léo. Huy Cận đã vận dụng rất tài tình động từ “đùn”, khiến mây như vận động, có nội lực từ bên trong, từng lớp từng lớp mây cứ đùn ra mãi thành núi bạc. Đây cũng là một nét thơ đầy chất hiện đại, bởi nó đã vận dụng sáng tạo từ thơ cổ điển thân thuộc. Và nét hiện đại càng bộc lộ rõ hơn qua dấu hai chấm thần tình trong câu thơ sau. Dấu hai chấm này gợi mối quan hệ giữa chim và bóng chiều.
Trời mây thì mông mênh, rộng lớn tương tự còn chim thì chao nghiêng nhưng ở đây không phải là chao nghiêng một cách thông thường mà “chim nghiêng cánh nhỏ :bóng chiều sa”: Chim nghiêng cánh nhỏ kéo bóng chiều, cùng sa xuống mặt tràng giang, hay chính bóng chiều sa, đè nặng lên cánh chim nhỏ làm nghiêng lệch cả đi. Câu thơ tả không gian nhưng gợi được thời gian bởi nó sử dụng “cánh chim” và “bóng chiều”, vốn là những hình tượng thẩm mỹ để tả hoàng hôn trong thơ ca cổ điển.có nhẽ những đàn chim đang vội vã bay về tổ ấm của mình để tránh được cái ” bóng chiều sa”. nhường nhịn như những cánh chim đó đang bị đè nặng của cảnh xế chiều buông xuống và điều đặc biệt hơn là cánh chim không thông thường mà chim nghiêng bỏi đôi cánh nhỏ bằng đôi cánh nhỏ của mình chim bay về tổ ấm của mình để tránh được một không gian rộng lớn buổi chiều tà. chim bay đi đâu cho thoát khỏi cái bóng chiều tà đang đè nặng xuống mình? Nhưng giữa quang cảnh cổ điển đó, người đọc lại bắt gặp nét tâm trạng hiện đại:
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
“lòng quê dợn dợn vời non sông”
Lòng quê ở đây muốn nói lên nỗi nhớ quê hương của thi sĩ , sự hướng tâm chứ không chỉ đơn thuần là tấm lòng chất phác , quê mùa. hai từ “dợn dợn ” cho ta cảm nhận sóng biển đang ở bên ta, sóng biển cũng biết thương nhớ hay tác giả đang thương nhớ vậy? “Dợn dợn” là một từ láy nguyên sáng tạo của Huy Cận, chưa từng thấy trước đó. Từ láy này hô ứng cùng cụm từ “vời con nước” cho thấy một nỗi niềm bâng khuâng, đơn chiếc của “lòng quê”. Hai từ “dợn dợn “còn gợi cho ta thấy được sự lên xuống uốn lượn của sóng biển hay nỗi nhớ trào dâng của thi sĩ khi đứng trước cảnh hoang vắng của một buổi chiều tà. Và nỗi nhớ ấy không chỉ một lần mà là liên tục, nhiều lần nhưng nỗi ấy mới chỉ là “dờn dợn”’ mà chưa phải là cuồng nhiệt. câu thơ muốn nói lên lòng nhớ quê hương khi tác giả sông nước hay trong Truyện Kiều cũng ả nỗi nhớ nhà nhưng lại chưa biết đâu là nhà khi:
“bốn phương mây trắng một màu
trông về cố quốc biết đâu là nhà”
kiếu nhớ quê nhà nhưng bốn phương đều là một màu làm sao để nhìn thấy được đâu là nhà hay trong cuộc sống của cô như thế thì sẽ biết về đâu và đâu sẽ là nhà?vâng lòng nhớ quê hương được gợi lên bởi từ “mây trắng”, cánh chim chiều và được tác giả nhấn mạnh ở từ “con nước”, tác giả kết thúc bài thơ một cách nhẹ nhõm nhưng sâu lắng:
“không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”
thi sĩ đã mượn từ “khói” trong thơ của thi sĩ thôi hiệu để nói lên nỗi lòng của mình, nếu như như thi sĩ Tô Hiệu nói “trên sông khói sóng cho buồn lòng ai” thì thi sĩ Huy Cận không có “khói ” nhưng vẫn nhớ về nhà hay cái nôi mà mình đã nuôi ta trưởng thành. thi sĩ tô hiệu mới nói lên nỗi nhớ nhà một cách chung nhưng ở đây thi sĩ huy cận đã khẳng định “không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” câu thơ vô cùng mạnh mẽ dứt khoát . Xưa kia thi sĩ thôi hiệu buồn vì cõi tiên mù mịt , quê nhà cách xa, khói sóng trên sông gợi cho tác giả thấy mờ mịt mà sầu. Nhưng nay Huy Cận buồn trước cảnh không gian hoang vắng ,sóng “gợn tràng giang “khiến ông nhớ tới quê hương như một nguồn rét mướt vá là tổ ấm hạnh phúc đối với ông.thôi hiệu tìm giấc mơ tiên chỉ thấy hư vô, đó là lòng khát khao một cõi quê hương thực tế còn Huy Cận một mình đối diện với quang cảnh vô tình, hoang vắng lòng ông lại muốn được trở về với quê hương mang nặng tình thương và mang lại sự rét mướt cho tác giả đó cũng là nỗi khát vọng của ông. Bằng những giải pháp so sánh và sự tài tình mô tả của thi sĩ đã thể hiện rõ nỗi buồn, nỗi nhớ nhung quê hương của tác giả. Nỗi niềm nhớ quê hương khi đang đứng giữa quê hương, nhưng quê hương đã không còn. Đây là nét tâm trạng chung của thi sĩ mới lúc bây giờ, một nỗi lòng đau xót trước cảnh mất nước.
Thơ mang đậm nét buồn, buồn ở đây không phải là buồn do cảnh vật tàn phai, không gian chật hẹp, tù túng hay chết chóc mà buồn vì cái đẹp thiếu tình người, từ một sự mất mát những mối liên hệ có tính phổ quát gây nên một cái buồn đậm màu triết lí, nỗi buồn đó cũng phản ánh sự thay đổi đời sống xã hội, khổ thơ cũng muốn nói lên nỗi buồn của những ai khi phải xa quê hương.
Bài văn mẫu 2
Nhắc tới Cù Huy Cận, ta thường nhớ tới một thi sĩ giàu suy tư với những vần thơ u sầu, ảo não. Thông qua những trang thơ văn, Huy Cận đã thể hiện được những xúc cảm tâm thành về những thế cục, về con người, thơ ông lúc nào cũng chứa đựng một nỗi buồn man mác, “nỗi buồn miên viễn”, một nỗi buồn trải dài với mênh mông của trời đất. Đọc thơ Huy Cận, độc giả thường mang những xúc động, bổi hổi với từng vần thơ, với từng nội dung triết lí nhân sinh ở đời mà thi sĩ truyền tải, bởi những xúc cảm ấy quá đỗi trung thực, nó bắt nguồn từ chính những xúc cảm, những trải nghiệm của thi sĩ trong thế cục. Cái ấn tượng mà Huy Cận để lại cho độc giả không chỉ là nỗi buồn, sự suy tư mà trên tất cả, đó chính là sự chiêm nghiệm đầy quý giá trước những vấn đề, hiện tượng thế tất của thế cục này. Cũng được sáng tác trong sự suy tư, trong dòng xúc cảm u buồn, trầm tư ấy, bài thơ “Tràng giang” tiêu biểu cho cảm hứng thơ văn này của Huy Cận.
Bài thơ “Tràng giang” được sáng tác trong một hoàn cảnh khá đặc biệt, đó là khi thi sĩ một mình ngắm cảnh trên bến đò Chèn, trước không gian sông nước mênh mông, rộng lớn thi sĩ đã có những suy tư về thế cục, về con người, đó chính là sự nhỏ bé, vô nghĩa của con người trước sự rộng lớn, vô hạn của thế cục. Những xúc cảm buồn bã, suy tư đầy trằn trọc ấy của thi sĩ ghi được lại một cách trung thực và sâu sắc qua bài thơ “Tràng giang”. Đặc biệt, qua hai khổ thơ đầu của bài thơ, Huy Cận vừa thể hiện được ngọn nguồn của xúc cảm, cũng là nguyên nhân dẫn tới, nguyên nhân tác động tới tâm trạng, sự suy tư của mình. Và trước sự mênh mông của không gian sông nước ấy, thi sĩ Huy Cận đã thể hiện được những suy nghĩ sâu sắc về thế cục, về con người. Trong đó sự sự nhỏ bé, hữu hạn của con người được đặt trong mối quan hệ đối lập với cái rộng lớn, vô hạn của dòng đời:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song”
Mở ra trước mắt người đọc, đó chính là không gian rộng lớn, mênh mông của sông nước, của bầu trời. Cùng với sự mênh mông đó chính là nét tịch mịch, vắng lặng của dòng sông. Và chính ngoại cảnh đầy đặc biệt ấy đã tác động sâu sắc tới tâm trạng của thi sĩ, mang tới những cảm giác man mác buồn cùng những suy tư triền miên, không có điểm kết. Bao giờ cũng vậy, đứng trước không gian rộng lớn của thiên nhiên, vũ trụ cũng gợi ra cho con người những cảm nhận thấm thía về sự đơn chiếc, nhỏ bé của mình. Trong bài thơ này cũng vậy, trước không gian sông nước mênh mông, kì vĩ đã gợi ra những nỗi buồn, làm đậm đặc hơn những suy tư của thi nhân về thế cục. Không gian rộng lớn của dòng sông trước hết thể hiện qua hai âm “tràng giang”, âm “tràng” vốn là cách đọc chệch âm của trường, tức là sông dài. Nhưng nếu như “trường giang” chỉ gợi ra độ dài cho con sông thì cách sử dụng “tràng giang” lại gợi ra cho con sông ấy cả độ rộng lớn và mênh mông.
tương tự, ngay từ đầu thi sĩ Huy Cận đã rất chú ý tới cách lựa lựa chọn, cách sử dụng từ, đó chính là sự tinh tế, sáng tạo của một thi sĩ tài năng. “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp”, câu thơ đã gợi ra liên tưởng tới những hình ảnh con sóng nhỏ lăn tăn trên mặt sông đầy vắng lặng, sự vận động chậm rãi, nhẹ nhõm đó càng làm cho thi sĩ cảm nhận thấm thía được sự u buồn, đơn chiếc “buồn điệp điệp”, đó chính là nỗi buồn như những con sóng nhỏ lăn tăn, tuy nhẹ nhõm, êm ái ấy nhưng lại có tác động mạnh mẽ tới tâm hồn, tới xúc cảm của người thi nhân. Không gian sông nước vốn tịch mịch, u buồn, nên dù có xuất hiện những hình ảnh của con người, gợi liên tưởng tới sự sống thì cũng không làm cho thi sĩ vơi bớt được những nỗi buồn, trút bỏ được những suy tư mà trái lại càng làm cho nỗi buồn ấy trở nên da diết “Con thuyền xuôi mái nước song song”.
Con thuyền thường gắn liền với sự sống của con người, nhưng hình ảnh con thuyền xuôi mái lại hoàn toàn không gợi ra được sự sống ấy. Sự vận động từ tốn của con thuyền hoàn toàn là do sự trôi chảy của dòng nước, hoàn toàn không có sự tác động có ý thức nào “xuôi mái”. Và hình ảnh con thuyền vẫn tiếp tục mạch nguồn xúc cảm của thi sĩ ở câu thơ sau đó:
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Không gian rộng lớn nhưng tịch mịch, con thuyền xuôi mái trong vắng lặng nhường nhịn như đã trở thành đối tượng của sự suy tư. Trôi chảy trên dòng sông nhưng con thuyền lại thể hiện một sự lạc lõng, nhỏ bé tới đau lòng. Sự vận động của nó hoàn toàn phó mặc vào sự chảy trôi của dòng sông, rõ ràng có sự liên hệ mật thiết đó nhưng lại không gợi được một tí gắn bó, thân tình. “Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”, nhưng một khi vắng đi sự xuất hiện của con thuyền thì dòng sông ấy mới thực sự rơi vào nỗi buồn, tịch mịch tuyệt đối “Sầu về nước lại sầu trăm ngả”. Qua hình ảnh thơ còn gợi cho người đọc liên tưởng tới cuộc sống của con người, cũng là quan hệ của con người đối với thế cục rộng lớn. Là sự nhỏ bé, lạc lõng của con người trước sự chảy trôi vô tình của thế cục “Củi một cành khô lạc mấy dòng”.
Hình ảnh cành củi khô hiện lên như chính thế cục đầy vô nghĩa của con người, trước sự mênh mông, rộng lớn chảy trôi không ngừng của dòng đời thì con người ấy trở nên đơn chiếc, lạc lõng tới đáng thương. Cũng là sự nổi trôi đầy thăng trầm của cuộc sống. “Lạc mấy dòng” gợi ra cuộc sống không có mục đích, hoàn toàn chịu sự chi phối, đưa đẩy của dòng đời. Đó cũng chính là tâm trạng của thi sĩ khi thời đại thi sĩ sống vốn có rất nhiều biến động, mang tới cho con người nỗi buồn thời thế. Vẫn sử dụng thiên nhiên làm cách thức thể hiện nỗi niềm, tâm trạng, ở khổ thơ thứ hai Huy Cận vẫn tiếp tục thể hiện chiều sâu của dòng xúc cảm ấy:
“Lơ thơ cồn cỏ gió quạnh vắng
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”
Không gian vắng lặng của sông nước tiếp tục được thi sĩ Huy Cận đặc tả thông qua hình ảnh lơ thơ của cồn cỏ “Lơ thơ cồn cỏ gió quạnh vắng”. Hình ảnh “cồn cỏ” gợi cho người đọc liên tưởng tới những khoảng không gian nhỏ hẹp, xa mờ của những bãi đất giữa sông, sự vắng lặng thể hiện ngay qua những thi sĩ sử dụng từ, “lơ thơ” gợi ra cái ít ỏi, sự xa vắng của những cồn cỏ, “quạnh vắng” lại gợi ra cái quạnh quẽ, cô tịch không gian. Trong không gian hoang vắng, mênh mông hoàn toàn không có sự xuất hiện của bất kì sống, không có tín hiệu nào của con người. thi sĩ Huy Cận cảm nhận được sự tịch mịch đó nên đã thể hiện sự cảm thán trước sự hoang vắng ấy “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”.
Câu thơ thể hiện được một sự trống vắng, hụt hẫng trong xúc cảm của thi sĩ. Bởi tiếng “đâu” của thi sĩ vang lên đầy mất mát, đau lòng, cái khoảng không gian rộng lớn nhưng buồn vắng ấy khiến cho thi sĩ choáng ngợp, làm đậm đặc thêm tâm hồn vốn chất chồng những suy tư. Nên thi sĩ muốn kiếm tìm những tín hiệu của sự sống, muốn “bấu víu” vào đó để tìm chút rét mướt, chút sự sống. Nhưng ngay cả mong muốn nhỏ nhoi đó cũng trở nên vô vọng bởi “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”, tức là không có bất cứ tín hiệu nào của con người, của sự sống, không gian làng mạc, âm thanh của cuộc sống vốn chỉ tồn tại trong tâm tưởng của thi sĩ:
“Nắng xuống chiều lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng bến cô liêu”
Khi đã vô vọng trong kiếm tìm tương đối ấm từ cuộc sống thì thi sĩ Huy Cận lại tiếp tục thể hiện nỗi lòng qua việc mô tả quang cảnh của bầu trời, của dòng sông. Đó chính là cái sâu thăm thẳm của bầu trời khi nắng xuống, tín hiệu của một ngày hoàn toàn lùi xuống, dần nhường chỗ cho ánh chiều tà bao phủ không gian “Nắng xuống chiều lên sâu chót vót”. “Chót vót” không chỉ gợi ra độ sâu, cũng như độ rộng của bầu trời, mà còn gợi ra cái suy tư bộn bề, ngổn ngang trong tâm hồn của thi sĩ. Dưới không gian sâu thăm thẳm, rộng mênh mông của bầu trời thì dòng sông như dài ra, kéo theo cái rộng lớn của bầu trời làm cho cảnh vật chìm đắm trong sự tịch mịch, cô liêu “Sông dài, trời rộng bến cô liêu”.
“Tràng giang” là bài thơ thể hiện được rất nhiều suy tư, xúc cảm của thi sĩ Huy Cận, mà trên tất cả đó chính là sự suy tư của về con người và về thế cục. Trước không gian mênh mông, kì vĩ của tự nhiên, thi sĩ cảm nhận trọn vẹn sự đơn chiếc của con người, mà cái đơn chiếc, nhỏ bé này không chỉ tồn tại ở tư nhân thi sĩ. Mà nó còn là nỗi buồn, sự lạc lõng đơn chiếc của cả một thế hệ người trong thời đại mà thi sĩ sinh sống. Đặc biệt, qua hai khổ thơ đầu, thi sĩ Huy Cận cũng đã thể hiện được xúc cảm chủ đạo của bài thơ, nỗi buồn được gợi ra một cách đầy khéo léo, tinh tế, thu hút được sự đồng cảm của người đọc, người nghe.
Bài văn mẫu 3
Nhận xét về Thơ Mới, trong tuyển tập Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh viết: “Đời chúng ta nằm trong vòng chữ Tôi. Mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu càng lạnh. Ta thoát lên tiên cùng Thế Lữ, ta phiêu lưu trong trường tình cùng Lưu Trọng Lư, ta điên cuồng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, ta đắm say cùng Xuân Diệu. Nhưng động tiên đã khép, tình yêu không bền, điên cuồng rồi tỉnh, say đắm vẫn chơ vơ. Ta ngơ ngẩn buồn trở về hồn ta cùng Huy cận. Cả trời thực, trời mộng vẫn neo neo theo hồn ta”. Nỗi buồn đó thể hiện sự sầu muộn với những nỗi sầu nhân thế, tâm sự thầm kín, tình yêu quê hương, quốc gia của Huy Cận thể hiện rõ qua hai khổ thơ cuối của bài thơ Tràng Giang:
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Khổ thơ thứ ba hiện lên trước mắt người đọc một quang cảnh hắt hiu, nhường nhịn như thiên nhiên nơi đây không giống với sự trông ngóng của mọi người:
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Từng cụm bèo lững lờ trôi vô định trên sông không biết đời mình rồi sẽ đi đâu về đâu, bỗng tới đây ta lại nhớ tới câu ca dao:
Thân em như thể bèo trôi
Sóng dập, gió dồi biết tựa vào đâu?
Thân em như thể trái chanh
vắt vẻo trên cành nhiều kẻ ước ao.
Hay là hình ảnh cánh bèo mặt nước lẻ loi, đơn độc, lênh đênh trên mặt nước gợi tới thân phận “cánh bèo mặt nước mặt nước” (Nguyễn Du) khiến ta liên tưởng tới sự tan tác, chia lìa, phiêu bạt:
“Phận bèo bao quản nước sa
Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh”
(Nguyễn Du)
tương tự, ta có thể thấy được bối cảnh không gian mênh mông sông nước giữa trời bể mông mênh vào độ chiều tà. Ngắm nhìn những đám bèo trôi lênh đênh vô định, không có phương hướng khiến cho cả thi nhân lẫn người đọc cảm thấy nôn nao, man mác buồn – một nỗi buồn không biết tỏ bày cùng ai, chỉ khi sống trong thơ, chìm đắm trong toàn cầu ngôn từ mới có thể thốt lên được.
Điệp từ “không” nhấn mạnh cho sự vắng vẻ ở nơi đây. Trong câu thư từ láy “mênh mông” gợi lên sự sầu muộn mông mênh rộng lớn trước cảnh sông khi chiều tà nhưng không có một con đò nhỏ để qua sông, không hề xuất hiện cảnh “bến My Lăng nằm không thuyền đợi khách” hay bóng vía nghiêng nghiêng cầu tre “cầu bao nhiêu nhịp thương mình bấy nhiêu”, tất cả đều “lặng lẽ”, chỉ có thiên nhiên “bờ xanh” tiếp nối thiên nhiên (bãi vàng).
Hai câu cuối của khổ thơ là bức tranh thiên nhiên càng sầu bi hơn được vẽ lên nhường nhịn như đối lập giữa hai bên bờ sông. Nó giống như là hai toàn cầu không có bất kỳ liên hệ nào với nhau. Dẫu ở sắp mà cũng thành xa xôi không thể với tới giống câu nói: “sắp ngay trước mắt xa tận chân trời”. Hai bên bờ chạy song song với nhau, cùng“lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”, không một hề có chút thân tình hay giao hòa nào cả. quang cảnh thiên nhiên lúc bấy giờ giống như chính tâm trạng của thi nhân vậy.
Với nghệ thuật đối lập giữa không gian rộng lớn và con người bé nhỏ, không gian càng mênh mông bao nhiêu thì con người càng cảm thấy đơn chiếc bé nhỏ, lạc lõng giữa dòng đời bấy nhiêu. Nỗi đơn chiếc cứ thế xếp chồng lên cao, làm cho con người ta càng cảm thấy nhỏ bé giữa thiên nhiên, càng thèm khát hơn sự đồng cảm, yêu thương. Từ đây ta có thể cảm nhận được cảm giác bất lực của con người không thể tìm được một người bạn tâm giao, một tri kỉ tri kỷ của đời mình. tương tự, “Huy Cận thu nhặt những chút buồn rơi rác để rồi sáng tạo nên những vần thơ ảo não. Người đời sẽ ngạc nhiên vì không ngờ với một ít cát bụi tầm thường thì người lại có thể đúc thành bao châu ngọc. Ai có ngờ những bước chân đã tan trên phố kia còn ghi lại trong văn thơ những vết tích không bao giờ tan được…”.
Quay trở lại với câu thơ cuối cùng của khổ thơ: “Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”. Một gam màu lạnh được vẽ nên cùng sự yên lặng khiến cho cảnh càng thêm hiu quạnh, u hoài nay càng thêm âm u hơn… Suy cho cùng, đó là cánh bèo mặt nước đang lững lờ trôi hay là chính con người đang lạc lõng giữa sự mênh mông của trời đất, của sự ra rời thế cục?
Là một thi sĩ mới Huy Cận nhường nhịn như phong cách sáng tác của ông nghiêng tương đối nhiều về dòng thơ lãng mạn Pháp. Điều này thể hiện khá rõ nét qua khổ thơ cuối của bài thơ. Nội dung của khổ thơ này là mô tả về tâm trạng của nhân vật trữ tình vào khoảnh khắc hoàng hôn. Nhắc tới hoàng hôn trong thơ cổ là nhắc tới sự gắn liền với tình quê, cố quốc, là nỗi nhớ quê hương da diết. Ví dụ như Bà huyện Thanh Quan cũng đã sử dụng hình ảnh hoàng hôn để thanh minh nỗi nhớ quê hương của mình qua bài thơ “Qua đèo ngang”:
“ngừng chân đứng lại: trời non sông
Một mảnh tình riêng ta với ta”.
(Bà huyện Thanh Quan)
Hay ở một diễn biến khác, khi đứng ở trên lầu Hoàng Hạc nhìn thấy khói sóng phủ mờ trên dòng sông buổi hoàng hôn mà lòng Thôi Hiệu – thi sĩ lỗi lạc đời Đường phải thổn thức mà thốt nên rằng:
“Quê hương khuất núi hoàng hôn,
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai?”.
(Lầu Hoàng Hạc – Thôi Hiệu)
Huy Cận đã lựa lựa chọn thi liệu đầy chất thơ để vẽ lên một tình quê vơi đầy đó là cánh chim chiều hay là lớp lớp núi mây bạc. Dẫu không có khói sóng phủ mờ giống như Thôi Hiệu, không nổi tiếng chim kêu quốc quốc, “thương nhà mỏi mồm cái gia gia”(Qua đèo ngang) mà vẫn thương nhớ quê nhà da diết thông qua những câu thơ cuối:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Câu thơ đầy hình tượng và giàu xúc cảm khiến cho ta cảm thấy nhường nhịn như một bức tranh đang được vẽ nên trước mắt ta. Hồn thơ mang tính chất của thơ Đường như thấm vào từng câu từng chữ. Ai đã từng xa quê, trong khoảnh khắc chiều tà, lúc hoàng hôn buông xuống mới thấy hết cái đẹp nhưng buồn nằm trong những bài thơ nói về tình quê, lòng quê. tới đây, ngược dòng lịch sử quay trở lại với Truyện Kiều, Nguyễn Du đưa ta phiêu vào xúc cảm của Thúy Kiều khi:
“Nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng”
Hay:
“Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ
Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn”
(Chiều hôm nhớ nhà – Bà huyện Thanh Quan).
tương tự, hoàng hôn trong bất cứ bài thơ nào cũng đều man mác đượm buồn và gắn liền với nỗi nhớ quê nhà da diết. tới đây, Huy Cận cũng là “một người của đời, một người ở giữa loài người”, một thi sĩ trong phong trào thơ mới như đưa ta bâng khuâng, nhập cảng hồn mình vào cùng “Tràng giang”, cùng ông lặng lẽ trầm ngâm nhìn theo “vời con nước” để rồi hiện lên nỗi “nhớ nhà”, nhớ quê hương.
Tình yêu quê hương trong người thi nhân cháy bỏng và vô cùng da diết. Huy Cận giống như B. Shelly từng nói: “thi sĩ là một con chim sơn ca ngồi trong bóng tối hát lên những tiếng êm dịu để làm vui cho sự cô độc của chính mình.” Thơ Huy Cận buồn, nhưng nó như nâng dậy tâm hồn người đọc, nó khơi dậy những gì đẹp đẽ nhất, những gì tiềm tàng nơi đáy sâu tâm hồn con người để vươn lên tới những cái cao cả hơn. Đọc “Tràng giang” ta cảm nhận sâu hơn về chân lý ấy.
Khổ thơ cuối là ở sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa thơ ca truyền thống và thơ ca hiện đại: là sự phối hợp những nét cổ điển trong thơ Đường với cái tôi tư nhân xuất hiện trong phong trào thơ mới. Với việc sử dụng nhuần nhuyễn những từ láy và những câu đảo ngữ, Huy Cận đã thành công trong việc mô tả xúc cảm vũ trụ. Điều này thể hiện qua vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, sự thơ mộng nhưng không quên thấm đượm nỗi buồn tâm trạng của người thi sĩ. Đó chính là “nỗi buồn sông núi, nỗi buồn về quốc gia” (Huy Cận). Nỗi buồn đó được khơi nguồn từ con tim ra ngoại cảnh, rồi từ ngoại cảnh trở về tim, lặng lẽ mà sâu nặng, yên tĩnh mà mãnh liệt vô cùng:
“Một chiếc vong linh nhỏ
Mang mang thiên cổ sầu”
(Ê chề – Huy Cận)
Câu đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”. Cảm hứng của lời đề từ này nhường nhịn như dàn trải trong ba khổ thơ đầu, để rồi cuối cùng lại tụ họp và kết tinh vào trong khổ thơ cuối – khổ thơ có thể được xem là một bài thơ tứ tuyệt hay, bộc lộ trung thực và sâu đậm nhất về tình yêu quê hương của người thi sĩ. Thể thơ thất ngôn trong Tràng giang mang vẻ đẹp của sự cổ kính và trọng thể. Âm điệu đoạn thơ trầm bổng, lúc cao lúc thấp như muôn nghìn sóng điệp điệp gợn buồn trong lòng độc giả lâu nay nay. Cảnh sắc và vẻ đẹp của hoàng hôn đưa ta phiêu vào nỗi nhớ quê hương da diết, mang theo những cung bậc xúc cảm của tâm hồn ta…
“Tràng giang” được xem là một trong những bài thơ hay nhất của thi sĩ Huy Cận trong tập “Lửa thiêng”. Đọc Tràng Giang, ta càng hiểu hơn cái tôi “ngơ ngẩn buồn” của tác giả. Thông từ đó ta cũng hiểu được thơ là cây đàn đồng điệu của tâm hồn, là nhịp thở con tim, là diễn tả rất thành công mọi cung bậc xúc cảm của con người, cảnh vật dù chỉ qua vài ý thơ ngắn ngủi. Nghệ thuật ngôn từ trong thơ Huy Cận được nâng lên một tầng cao mới như Xuân Diệu nhận xét: “nhường nhịn như ở đây thi sĩ đã toát ra một mảng hương sắc sâu xa, cao đẹp nhất của tâm hồn mình”
Bài làm mẫu 4
Thơ là cây đàn muôn điệu của tâm hồn, của nhịp thở con tim. Thơ diễn tả rất thành công mọi cung bậc xúc cảm của con người, niềm vui, nỗi buồn, sự đơn chiếc vô vọng… Có những tâm trạng của con người chỉ có thể diễn tả bằng thơ. Vì vậy thơ không chỉ nói hộ lòng mình, mà thơ còn thể hiện được nỗi buồn thiên cổ của cả một thế hệ mang trong mình cái tôi đơn chiếc, bế tắc trước cảnh nước mất nhà tan. “Tràng Giang” là một bài thơ như thế. Đặc biệt điều đó được thể hiện rõ nhất qua hai khổ thơ cuối của tác phẩm.
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cậu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê rờn rợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”.
Quả không sai khi nói rằng, với người làm thơ bài thơ là một phương diện biểu hiện tình cảm, tư tưởng chỉ có xúc cảm tâm thành mãnh liệt với là cơ sở cho sự ra đời một tác phẩm nghệ thuật chân chính, xúc cảm càng mãnh liệt thăng hoa thì thơ càng nhiều khả năng chinh phục khiếp sợ trái tim người đọc. Mang trong mình sứ mệnh cao cả của một thi sĩ khi sáng tạo nghệ thuật. Huy Cận đã không ngừng tìm tòi sáng tạo để tìm ra lối đi cho riêng mình và ông đã khẳng định được vị trí của mình trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Tiêu biểu cho phong cách của Huy Cận có thể kể tới “Tràng Giang” theo lời kể của Huy Cận bài thơ được gợi xúc cảm từ một buổi chiều mùa thu năm 1939 khi tác giả đứng ở bờ Nam Bến chèm, trước cảnh sông Hồng mênh mông sóng nước, nhiều xúc cảm thời đại dội về khi thi sĩ thấy cái tôi của mình quá nhỏ bé so với vũ trụ mông mênh, nên ông đã gửi gắm cả vào bài thơ này.
“Tràng giang” là một từ Hán Việt gợi tả liên tưởng tới không gian cổ kính, trọng thể “tràng” là một âm độc khác của từ trường trong tiếng Hán, hay âm “ang” đi liền với nhau đã gợi cảm giác về một con sông không chỉ dài vô cùng mà còn rộng mênh mông và ta cảm thấy con sông ấy không chỉ là dòng sông hồng đỏ nặng phù sa, mà đó còn là con sông của nghìn xưa trong tâm tưởng.
Câu thơ đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”, đã thâu tóm và gợi mở xúc cảm chủ đạo của bài thơ trước cảnh trời rộng, sông dài. Lòng người đã giấy lên tâm trạng bâng khuâng và nhớ, từ láy “Bâng Khuâng” đã diễn tả được tâm trạng của chủ thể trữ tình buồn bã, u sầu, đơn chiếc, lạc lõng và con sông dài miên man tít tắp ấy cứ vỗ đều đặn khắp những khổ thơ, cứ cuộn sóng lên mãi trong lòng thi sĩ làm rung động biết bao trái tim độc giả nhiều thế hệ.
nếu như ở hai câu thơ đầu thi sĩ mô tả bức tranh thiên nhiên cùng nỗi sầu trăm ngả, gợi tả sự giận dữ vô cùng, vô tận của đất trời cùng cái tôi nhỏ bé, đơn chiếc của con người, thì tới khổ thơ thứ ba, tứ thơ trời rộng, sông dài đã được đẩy lên một bậc cao hơn.
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng”.
Câu hát bèo dạt mây trôi trong dân ca quan họ đã từng gợi lên trong lòng ta bao xúc cảm mơ hồ, thì trong bài thơ này Huy Cận cũng mượn hình ảnh của cánh bèo mặt nước trôi trên sông để gợi lên sự hợp tan, chia lìa của một kiếp người chuân chuyên, sông cứ chảy bèo cứ trôi và đôi bờ cứ tun hút như không bao giờ có sự gặp gỡ và con người càng khát khao càng thấm thía.
“Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”.
Cảm giác đơn chiếc khiến thi sĩ muốn tìm sự kết nối gắn bó. Nhưng càng tìm càng chẳng thấy, hai câu thơ với hai lần phủ định “không đò”, “không cầu” nhường nhịn như càng tô đậm hơn cái mênh mông của sông nước và nhấn mạnh thực trạng không có sự giao lưu gặp gỡ giữa người với người. Hai bên bờ sông lạnh, từ hoang dại như một bờ tiền sử hồn nhiên, như một nỗi niềm cổ tích tuyệt nhiên không hề có tín hiệu của sự sống mà hiện diện ở đó chỉ có con người. Cái Tôi đơn chiếc của tác giả đang đối diện với cái vô cùng, vô tận, vô chung, vô thủy của không gian, thời gian nhìn đâu cũng chỉ thấy “lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”, để từ đó Huy Cận đối diện với lòng, thanh minh những niềm tâm sự sâu kín về tình yêu với quê hương quốc gia.
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê rờn rợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”.
Cảnh sắc thiên nhiên ở khổ thơ này đẹp đẽ và kỳ vĩ tới lạ thường, ở phía chân trời xa những đám mây trắng cứ đùn lên lớp lớp được ánh chiều phản chiếu óng ánh như những hòn núi bạc khổng lồ. Cảnh tượng hùng vĩ ấy gợi ta liên tưởng tới bài “thu hứng” của Đỗ Phủ.
“Lưng trời sóng gợn lòng sông thẳm
Mặt đất mây đùn cửa ải xa”.
Trên cảnh trời mây sông nước mông mênh bỗng nhiên xuất hiện một cánh chim bé bỏng lạc đàn. Cánh chim càng nhỏ bé đơn chiếc bóng chiều càng xa xuống, rớt xuống cảnh chiều càng buồn hơn. Phải chăng cánh chim bé nhỏ ấy chính là hình ảnh của thi sĩ khi “Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước”, trước cảnh nước mất, nhà tan. Chỉ biết rằng trong khổ thơ thi sĩ như kẻ lữ thứ lạc vào một hoang đảo trơ trọi, đơn chiếc tới tuyệt đối. Hai chữ “rờn rợn” là từ láy thể hiện sự sáng tạo của tác giả diễn tả tâm trạng nôn nao, day dứt của lòng người đang gợi lên như những cột sóng trong tâm hồn, đó là nỗi nhớ quê hương khi đang đứng giữa quê hương. tới đây nỗi nhớ ấy đã được thi sĩ giãi bày.
“Lòng quê rờn rợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”.
Hơn 1000 năm trước, khi đứng trước nước non, mây trời thi sĩ thời hiệu ở Trung Quốc đã từng động lòng.
“Nhật mộ hương quan hà xứ nhị
Yên ba giang thượng sử nhân sầu.
(quê hương khuất núi hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho vừa lòng ai).
Người xưa nhìn thấy khói sóng trên sông mà nhớ tới quê hương, lấy khói sóng làm duyên cơ cho nỗi nhớ nhà. Còn Huy Cận nỗi nhớ nhà luôn túc trực trong tâm, nên ông không cần phải lấy bất cứ khói nào để làm duyên cơ, ông nhớ nhà như để chạy trốn cái đơn chiếc mà đó ông gọi là lòng quê.
Với sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa phong cách cổ điển và hiện đại, phối hợp với thể thơ 7 chữ, cách ngắt nhịp gieo vần đăng đối tả cảnh ngụ tình “Tràng Giang” nói chung và hai khổ thơ cuối nói riêng thực sự là bức tranh thiên nhiên độc đáo, cùng với những tâm trạng, nỗi lòng rất khó để thổ lộ của thi sĩ.
Bài văn mẫu 5
Huy Cận tưởng như là người lữ khách với niềm mê say vô tận về một vẻ đẹp buồn âu sầu ảo não, vậy nên thi nhân đã không ngại bỏ buồn vào không gian, thu nhặt từ những chất thơ tế vi mỏng manh của tạo vật để làm nên những bức tranh không gian mang nỗi hoài cổ của chính mình. Hai khổ thơ cuối Tràng Giang là những vần điệu mang đậm nét âm hưởng ấy.
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”.
Hình ảnh cánh bèo mặt nước từ bao lâu nay gửi mình vào trong thơ luôn là hình ảnh gợi về sự mỏng manh, vô định và rẻ rúm của kiếp người. Trên điệu chảy nhịp trôi chầm chậm của câu thơ này, một lần nữa xúc cảm ấy lại được gợi về. Những hàng bèo nối đuôi nhau, cứ chảy trôi vô tận, dòng sông hay cũng chính là dòng đời vô định chảy trôi khiến cho kiếp người bé nhỏ cảm thấy chơ vơ, bế tắc và mất phương hướng. câu thơ mang âm hưởng buồn man mác, một nỗi buồn đậm chất Huy Cận. Nhất là hình giữa dòng mênh mông vô bờ ấy, một chuyến đò ngang gợi niềm thân tình, gợi sự kết nối cũng không xuất hiện dù chỉ thoáng qua, mà còn lại đây chỉ đơn côi với những cánh bèo mặt nước vô thức trôi. Chính vì vậy không gian sông nước vốn dĩ mênh mông, vốn dĩ đã làm nên những biển buồn vô tận bỏ vào lòng người, nhưng nay không chỉ là sức gợi vô tận về nỗi buồn mà còn mang một chiều sâu khác về sự đứt gãy nối kết. Biểu tượng cây cầu bao giờ cũng là lợi thế để cho người đọc cảm nhận mãnh liệt nhất về sự gắn kết, của sự gắn bó và tiếp nối. Thế nhưng ở đây, nó không xuất hiện phải chăng là một chỉ dấu ngầm cho sự đứt gãy kết nối, đứt gãy những mắt xích gắn kết, hay cũng là một chỉ dấu để độc giả cảm nhận được về sự đơn chiếc trống vắng hoang hoải tới vô tận trong tâm hồn con người. Còn đò ngang là nơi bấu víu, là nơi con người tìm tới để có thể vượt qua cách trở về không gian mà tới sắp với nhau hơn, nhưng giờ đây ngay cả lợi thế duy nhất ấy cũng đã biến mất không dấu vết. Trả lại cho nhân vật trữ tình chỉ là những bãi trống hoang hoải cô liêu của bờ xanh bãi vàng, ta bỗng nhớ tới hình ảnh những bãi xanh tun hút bận tận không cùng trong câu thơ Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn và Đoàn Thị Điểm. những tính từ, những từ láy “lặng lẽ” một lần nữa nhấn thêm vào sự trống vắng, mênh mông và đơn chiếc vời vợi của tâm hồn, của lòng người.
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”.
Khổ thơ cuối có thể coi là tuyệt bút tuyệt hoa mà Huy Cận đặc sử dụng. Mây cao núi bạc, quang cảnh mới thật hùng vĩ, tráng lệ làm sao, đó là những chất liệu mang màu cổ điển được họa sĩ Huy Cận vờn phối cho bức tranh chiều tà nhuốm màu buồn man mác của chính mình. Khiến cho chỉ một câu thơ ngắn, nhưng lại gợi về thăm thẳm những mênh mông và rợn ngợp từ quá khứ đuổi về hiện tại, từ cổ điển gọi về hiện đại. Cánh chim gọi buổi chiều, tín hiệu ấy nhường nhịn như không còn xa lạ nữa, thế nhưng vào trong thơ Huy Cận nó vẫn chở những xúc cảm của riêng thi sĩ vào trong đó. Tưởng như cánh chim nhỏ bé và đơn côi ấy, đã chờ cả buổi hoàng hôn trên đôi cánh của mình, tưởng như đã chở cả cái không cùng và đơn chiếc vời vợi của kiếp người ở trên đó. Dấu hai chấm tưởng như một sự ngăn cánh, để làm điểm nhấn cho độ nghiêng rất nghệ mà cũng rất tinh của cánh chim nhỏ, hay có thể là dụng ý của thi sĩ để cả câu thơ nâng đỡ cả điệu hồn của thi nhân gửi vào đó.
Hai câu thơ cuối, đứng trước thiên nhiên rộng lớn mênh mông, thi nhân bỗng trào dâng một nỗi nhớ nhà khôn nguôi, nỗi nhớ ấy là nỗi nhớ luôn trở đi trở lại như một lời khấn khứa, như một khắc khoải khôn nguôi xuất phát từ tấm lòng của một cái tôi đứng trên quê hương mà vẫn cảm thấy thiếu vắng quê hương. Hoàng hôn thường là mốc thời gian gợi nhớ gợi buồn, nhưng ở đây không gian ấy chỉ đơn thuần là ngoại giới, còn trong nội tâm thi sĩ, thì toàn bộ tâm hồn đã hướng trọn về tình quê mất rồi. Lấy cái không để gợi về cái có, để gợi về nỗi lòng, để khơi gợi sự đồng điệu đó chính là cái tài trong bút thơ Huy Cận.
Hai khổ thơ cuối Tràng Giang, nhường nhịn như là những mạch chảy mạnh mẽ nhất của tâm trạng thi nhân, tưởng như nếu như lắng mình nghiêng lòng xuống trang sách có thể cảm được điệu tâm hồn buồn và đơn chiếc của cái tôi thơ Mới chở mang trong đó.
Xem thêm: Cảm nhận về bài thơ Tràng Giang của Huy Cận