Hai khổ thơ đầu bài Tràng giang đã mang tới một không gian rợn ngợp với nỗi buồn và sự đơn chiếc trải dài vô tận. Một sự lẻ loi, đơn côi của con người trước dòng đời, không tìm thấy sự kết nối với toàn cầu ngoài kia. Cũng có nhẽ vì vậy mà tác phẩm luôn được rất nhiều độc giả yêu thích, không bị bụi của thời gian phủ mờ. Vậy dưới đây là 12 bài phân tích 2 khổ đầu Tràng giang hay nhất, mời những bạn cùng theo dõi tại đây.
Dàn ý phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng Giang
Dàn ý số 1
I.Mở bài
- Giới thiệu tác giả tác phẩm.
- Giới thiệu hai khổ thơ đầu.
II.Thân bài
1.Khổ 1
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
a.Thiên nhiên
Mở ra hình ảnh dòng sông mênh mang sóng nước. Một con thuyền nhỏ bé trôi xuôi trên dòng nước và một cành củi khô bồng bềnh giữa sóng nước mông mênh.
Bức tranh thiên nhiên thân thuộc mang đậm màu sắc cổ điển đường thi với hình ảnh dòng sông, sóng nước, con thuyền.
Xem thêm: Top 19+ mẫu Phân tích bài thơ Tràng giang Huy Cận chi tiết nhất
b. Tâm trạng con người
- Từ láy sóng đôi “điệp điệp” và “song song” được đặt trong thế đăng đối trên dưới đã hòa nhập sóng nước vào sóng lòng. Lời thơ mở ra một không gian mênh mang và nỗi buồn trong câu một tới câu ba chuyển thành nỗi sầu theo những con sóng gối lên nhau vừa kết tụ vừa lan tỏa
Nhịp 2–23 trầm buồn tượng như nhịp trôi của dòng sông cũng là nhịp trôi của dòng thời gian. - Cảm giác như dòng tràng giang đang trôi chảy giữa đôi bờ một bên vô cùng thời gian, một bên vô tận không gian.
- Hình ảnh “con thuyền xuôi mái” gợi cảm giác trôi nổi.
- Cặp tiểu đối “thuyền về” – “nước lại” gợi cảm nhận về sự chia lìa. Con thuyền trôi trên mặt nước mà như đang chia bóng với dòng nước, khơi gợi nỗi buồn về thân phận nổi lênh vô định.
- Phép đảo ngữ “củi một cành khô” gợi nỗi buồn khô héo. Chi tiết thơ đầy sợ hãi bởi nó là kết quả của quá trình lao động và lựa lựa chọn kỹ lưỡng công phu của thi sĩ.
c. Tiểu kết
Sự đối lập giữa hình ảnh dòng sông mông mênh rộng lớn với những tạo vật nhỏ bé hữu hạn gợi ra nỗi buồn về sự chìm nổi xiêu dạt.
Hình ảnh Tràng Giang không chỉ là dòng sông mà còn là dòng đời và con thuyền của thế cuộc trôi dạt trên mặt nước không chỉ là những hình ảnh thực mà còn là biểu tượng cho kiếp sống lênh đênh lạc loài trên dòng đời trôi chảy.
2.Khổ 2
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
a.Thiên nhiên
- Không gian ba chiều mở ra vô tận và giãn nở cùng từng vạt nắng chiếu xuống lòng sông đẩy bầu trời lên cao thêm, vũ trụ trở nên cao chót vót. “Sông dài, trời rộng” nhịn nhường như không còn đường biên.
- Giữa không gian mông mênh ý những “cồn cát” nhỏ bé đìu hưu và tiếng chợ chiều vọng lại xơ xác mơ hồ như có như không.
- Thiên nhiên hiện ra như một bức tranh vừa hoang vu vừa cổ kính, và khi đối diện thiên nhiên ấy con người nhịn nhường như đang đi trên ranh giới của nhân gian thế với cõi hư vô.
b. Tâm trạng con người
- “Lơ thơ” đầu câu, “quạnh” cuối câu tô đập cảm giác chơ vơ của cái tôi trữ tình. thi sĩ thấy mình giống như những cồn nhỏ bị vây bọc bởi sự trống vắng quạnh hiu.
- “Sâu chót vót” là phối hợp từ độc đáo thể hiện cảm nhận mới mẻ. “Chót vót” là từ láy chỉ chiều cao, ở đây tác giả sử dụng để chỉ chiều sâu tun hút của cái ngước nhìn lên như muốn xuyên vào lòng vũ trụ để cảm nhận cái thăm thẳm hoang lạnh trong đáy hồn mình cũng như trong lòng nhân thế
- “Dài rộng”, “cô liêu” ở câu dưới diễn tả tâm trạng cô quạnh
- Âm thanh tiếng chợ chiều gợi sự sống tan tác tàn lụi, hiển hiện giữa không gian 3 chiều mơ hồ hư thực.
c. Tiểu kết
Sự đối lập giữa hữu hạn và vô hạn gợi nỗi buồn hoang vắng, cô liêu của một cái tôi mất mối liên hệ với vũ trụ, không tìm thấy lợi thế ở thế cuộc.
III. Kết bài
Nêu cảm nhận của bản thân về hai khổ thơ.
Xem thêm: Phân tích bài thương vợ lớp 11 hay nhất
Dàn ý số 2
I. Mở bài: giới thiệu 2 khổ thơ đầu của bài thơ Tràng giang
II. Thân bài: phân tích 2 khổ thơ cuối của bài thơ Tràng giang
1. Khổ 1: bức tranh thiên nhiên mênh mang, vô tận
- Những vòng nước xô đuổi nhau tới tận chân trời
- Qua khổ thơ còn thể hiện nỗi buồn miên man của tác giả
- Sự trôi nổi, phó mặc của tác giả trên dòng sông hữu tình
- Tâm trạng chia ly, tán tác
2. Khổ 2: không gian và thời gian qua bài thơ
- Không gian hoang vắng, quạnh
- Không gian vắng lặng, tĩnh mịch
- Không gian được đẩy vô tận
- Cảnh vật khiến con người trở nên nhỏ bé
III. Kết bài: nêu cảm nhận của em về 2 khổ đầu bài thơ Tràng giang
Cảm nhận 2 khổ đầu Tràng giang – Mẫu 1
Huy Cận tưởng như đã đem hồn thơ với nỗi buồn thiên cổ đầy sầu mộng của mình để nhặt nhạnh những nỗi buồn nhân vậy mà đem vào trang thơ. Tràng Giang có thể nói là bài thơ thể hiện rõ nhất điệu hồn ấy của phong cách thơ Huy Cận. Đặc biệt hai khổ đầu bài thơ, là những nét vẽ vừa đẹp vừa thấm đẫm chút buồn man mác phủ lên toàn bộ cảnh vật.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Nỗi sợ hãi thời gian luôn vận động theo quy luật tuyến tính, một đi không trở lại đã khiến Xuân Diệu luôn vội vàng, cuống quýt trong từng tiết điệu sống. Còn nỗi sợ hãi không gian đã mang vào trong thơ Huy Cận những toàn cầu rộng lớn, mênh mông sầu mộng của thi sĩ. Ở Tràng Giang cũng không phải là ngoại lệ, mở đầu bài thơ là hình ảnh sông dài với những đợt sóng buồn điệp điệp nối đuôi nhau. Cái hay ở đây, là cách thi sĩ sử dụng từ “tràng giang” để gọi nó, nó gợi màu sắc cổ điển, vì vậy con sông trong thơ Huy Cận nhịn nhường như gọi về bao nhiêu nỗi niềm xưa, bao nhiêu dấu rêu phong, bao nhiêu những con sông hoàng hà cổ đại, từ đó chảy trên dòng thời gian vô tận để đưa người đọc xuôi dòng về hiện thực.
Thuyền và nước, nỗi niềm của sự chia rẽ được thể hiện rất rõ trong nỗi sầu ở câu thơ thứ ba. Nỗi sầu của dòng sông, nỗi buồn man mác của dòng chảy vô tận về muôn ngã rẽ, mang theo nỗi lòng của mình để hướng về muôn nơi, sự chia cắt của thuyền và nước, tưởng như là sự chia cắt của lòng người khiến cho sự vật cũng như tan tác, chia li. Câu thơ thứ tư, mới thực là sự đắc địa và thận trọng trong cách lựa chọn từ của Huy Cận. Củi, đã là sự vật gợi sự khô héo, tàn lụi, thậm chí là mất dần sự sống. Tiếp tới, lượng từ “một’ gợi sự đơn lẻ đơn độc và lạnh lẽo trên dòng sông bất tật, thế nhưng không chỉ một mình, đơn độc mà cành củi ấy còn vô phương vô định xiêu dạt về chân trời nào. Ở đây có thể thấy, Huy Cận đã đưa vào trong thơ những chất liệu từ đời thực, những chất liệu sống để diễn tả một cách trung thực, mộc mạc nhất sự đơn chiếc, mất phương hướng thậm chí là bế tắc của chính tác giả, hay của những cái tôi thơ Mới lúc bấy giờ. nếu như trong Tràng Giang, Huy Cận mượn cành củi khô để diễn tả tình cảnh xiêu dạt, hoang hoải trong tâm hồn của những cái tôi thơ mới, thì Xuân Diệu cũng từng viết:
“Tôi là con nai bị chiều đánh lưới
Không biết đi đâu đứng sầu bóng tối”.
Rõ ràng, Huy Cận đã đưa vào thơ một cách trần truồng rất riêng những chất liệu của đời sống.
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
Thiên nhiên một lần nữa xuất hiện trong thơ nhưng chỉ là những cảnh vật gợi sự khô héo, quạnh tàn lụi. Những cồn nhỏ như đang nương vào cơn gió để khe khẽ kể về nỗi buồn của mình. Và ngọn gió, nhịn nhường như cũng mang trong nó nỗi buồn man mác của cảnh vật mà hồn thơ âu sầu ảo não của Huy Cận đã họa thành. Tiếp tới, chợ vốn tà tà hình ảnh của môi trường sống, là biểu tượng của cuộc sống sôi động, đông đúc. Nhưng chợ ở đây, cũng là chợ chiều đã vãn. Cảnh vật héo buồn, sinh hoạt và cuộc sống của con người cũng đi dần vào thế ngơi nghỉ, vào sự buồn bã hiu quạnh. Hai câu thơ cuối có thể nói là tuyệt bút nên thơ của Huy Cận, cách sử dụng từ độc đáo của thi nhân đã lột tả một cách chuẩn xác cảm giác của nhân vật trữ tình khi đứng trước thiên nhiên rộng lớn. Những đi lại đối lập nhau : lên-xuống cùng với cách tạo vế đối nắng xuống, trời lên tạo cảm giác như một chiếc tù giam lỏng dồn nén con người ở giữa cảm thấy ngột ngạt, bí bách và ngán ngẩm trong sự vận động xoay guồng của tạo hóa. Sâu chót vót là cụm từ độc đáo, vừa diễn tả độ sâu, vừa diễn tả độ cao, vừa tạo cảm giác mở về sự cảm nhận của người đọc. Và rồi tiếp nối mạch xúc cảm ấy, là cảm giác cô liêu, đơn chiếc tới cùng cực của con người giữa sông dài trời rộng, giữa sự vô tận.
Chỉ với 8 câu thơ, Huy Cận đã yểm vào đó vong hồn cho từng câu chữ, để bắt cảnh vật sống dậy với chất buồn thấm đẫm trong từng thớ vỏ, đồng thời tạo nên cảm giác âu sầu ảo não vốn rất đặc trưng trong toàn cầu thơ Huy Cận.
Phân tích hai khổ đầu Tràng giang – Mẫu 2
Nhắc tới thi sĩ Huy Cận là nhắc tới một hồn thơ cổ điển với nỗi buồn mênh mang, sâu lắng. Bài thơ “Tràng giang” là một bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của ông. Bài thơ viết về cảnh sông nước nhưng sau bức tranh thiên nhiên rộng lớn, u tịch ấy là một tâm hồn đơn chiếc, thấm đượm nỗi buồn của người thi sĩ. Đặc biệt, trong hai khổ thơ trước tiên, Huy Cận không chỉ mở ra quang cảnh sông nước buồn vắng mà còn hé mở bức tranh tâm trạng thầm kín của bản thân:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Hình ảnh “sóng” trong câu đầu gợi ra những con sóng thực trên dòng giang trùng điệp đồng thời gợi cả những cơn sóng lòng đầy ưu tư trong lòng thi sĩ. Sóng trên dòng sông dài rộng kia cũng như lòng người vậy, mãi khắc khoải một nỗi buồn trùng điệp. Từ láy “điệp điệp” càng gợi tả nỗi buồn cứ lặp đi lặp lại của nhân vật trữ tình, từ ngày này qua tháng khác, nỗi buồn vừa rộng lại vừa dài, vừa sâu lại vừa xa. Con sông thoáng “gợn” đôi bờ mà lòng người khắc khoải, nỗi u sầu cứ giăng mắc mãi khôn nguôi. Giữa dòng trường giang rộng lớn ấy, hình ảnh “con thuyền xuôi mái” xuất hiện như một nét điểm xuyết cho bức tranh thơ. Con thuyền cứ lững lờ nhẹ trôi trong không gian mênh mông của sông nước càng làm vượt trội ấn tượng về sự đơn độc, lẻ loi, vô định. Thiên nhiên mênh mông quá, lòng sông dài rộng quá, biết tìm đâu bến đỗ cho con thuyền kia? Thuyền cứ thế thả mình xuôi theo những luồng nước song song, đi về mãi tận cuối chân trời. Nhịp thơ 4/3 phối hợp với những từ ngữ vần bằng càng gợi thêm những nét mênh mang của vùng sông nước vừa như sắp gũi lại vừa như xa vắng:
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Thuyền và nước vốn song hành, gắn bó cùng nhau, nhưng trong cảm nhận của Huy Cận, thuyền và nước lại chẳng cùng chung một điểm tới “thuyền về nước lại”. Bằng giải pháp đối lập tương phản “thuyền về nước lại” đã đặc tả nỗi sầu xa rời, chia lìa. Cụm tính từ “sầu trăm ngả ” làm cho nỗi buồn như lan tỏa, giăng kín cả bức tranh thơ. Là thiên nhiên đang mang ‘sầu trăm ngả” hay chính lòng người đượm niềm tiếng sầu bi? Sóng nước mênh mông, thuyền không bến đậu ngỡ là tột cùng của nỗi buồn, hình ảnh cành củi khô trơ trọi đang lạc lõng giữa dòng càng làm cho lòng người thêm bâng khuâng, khắc khoải. Nghệ thuật đảo ngữ được tác giả vận dụng đầy tinh tế nhằm nhấn mạnh cái lạc lõng của vật giữa vật, của người giữa người, của thế cuộc giữa vũ trụ mông mênh. Số từ “một” gợi lên sự đơn lẻ, cô độc, ít ỏi, danh từ “củi” phối hợp với tính từ “khô” càng gợi sự nhỏ bé, héo khô sinh khí. Cành củi khô trôi dạt về đâu nơi vùng sóng nước. Không gian mang màu tâm trạng được tác giả vẽ nên bằng những nét vẽ giản dị của ngôn từ mà khiến lòng người không khỏi xót xa, u hoài.
nếu như khổ thơ đầu thấp thoáng bóng vía con người nhưng còn mờ nhạt, thì khổ thơ thứ hai xuất hiện tín hiệu của sự sống con người nhưng còn xa vắng, quạnh hiu:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.”
Giữa cái lơ thơ, quạnh nơi cồn nhỏ, tiếng con người thoáng xao động nhưng không thể nào xua tan, lấn lướt được cái tịch liêu của buổi hoàng hôn trên sông. Thứ âm thanh xa xôi, nhạt nhoà, không rõ rệt càng làm cho nhân vật trữ tình thêm khát khao được gặp gỡ, nói chuyện và đồng cảm. Vậy mà, niềm mong mỏi ấy càng ngóng lại càng xa vời:
“Nắng xuống, trời lên sâu chót vót,
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
Không gian được mở ra, dài rộng, cao, sâu tới ngợp trời. những hình ảnh tương phản “Nắng xuống, trời lên”, sông dài trời rộng, càng làm không gian thêm mông mênh, rợn ngợp, vô cùng. Sông nước mênh mông là vậy nhưng vẫn không thể nào che khuất nỗi buồn của tâm trạng, một chữ “cô liêu” ở cuối đoạn thơ đã lột tả hết tất cả nỗi buồn khôn nguôi nơi sâu thẳm đáy lòng thi sĩ, nỗi buồn không biết ngỏ cùng ai.
thi sĩ Huy Cận đã rất tinh tế khi sử dụng những hình ảnh cổ điển: sông, trời, thuyền, nước; lựa lựa chọn thời gian lúc hoàng hôn gợi nỗi buồn phối hợp với những giải pháp nghệ thuật tả cảnh ngụ tình để làm vượt trội lên bức tranh cảnh – tình. Hai khổ thơ đầu với 8 câu thơ vỏn vẹn trong 56 chữ, những mỗi chữ đều mang ý, mang tình trong đó. Khép lại đoạn thơ, người đọc không khỏi vương vấn với những nỗi buồn cùng thi sĩ.
Phân tích hai khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 3
“Trên cánh đồng văn học mỡ màu người nghệ sĩ như những hạt cát bụi bay lượn trong không khí để tìm cho mình những dư vị còn lại”. Với Huy Cận ông tìm về nơi lặng tờ của quê hương, xứ sở đó là dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, nguồn cảm hứng của ông được khơi nguồn từ đó và đọng lại ở “Tràng Giang” điều đó được thể hiện trong hai đoạn thơ đầu của bài thơ.
“Thơ là tiếng nói của tình cảm và xúc cảm. nếu như không có xúc cảm thì người nghệ sĩ không thể sáng tạo nên những vần thơ hay ngôn từ cũng chỉ là xác chữ nằm thẳng đơ trên trang giấy”. Trước hết thi sĩ phải là người có tâm hồn, giàu rung cảm,thông cảm sâu sắc trọn vẹn với khoảnh khắc của thế cuộc thì xúc cảm mãnh liệt mới dạt dào được. Chính những xúc cảm đó đã thôi thúc tác giả sáng tác về quê hương với hình ảnh thiên nhiên thân thuộc. Huy Cận với những rung cảm, ông đã chuyển hóa thành xúc cảm mà viết thành thơ. Và Tràng giang là một trong những tác phẩm sắc của ông, bài thơ được gợi xúc cảm và một buổi chiều năm 1939 tác giả đứng ở bên bờ Nam Bến Tràng, trước cảnh sông Hồng mênh mang sông nước, những xúc cảm thời đại đã dồn về, thi sĩ thấy cái tôi của mình quá nhỏ bé với vũ trụ mông mênh. Nên ông đã viết bài thơ này, và hai khổ thơ đầu của bài thơ là cảnh sông Hồng mênh mang là những nỗi buồn vạn cổ của thi sĩ trước cảnh vật
“Sóng gợn Tràng Giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng
Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng Làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
Mở đầu là cảnh sông Hồng mênh mang sóng nước, ở khổ thơ đầu tác giả sử dụng một loạt những từ: “thuyền, nước” là những từ mà thi sĩ xưa hay sử dụng để trình bày cảnh thiên nhiên đẹp đẽ. Đây như là một bức tranh thủy mặc, đầy đủ cảnh sông nước lãng mạn, tĩnh lặng êm đềm nhưng lại buồn tới tê tái. Nói về nỗi buồn ấy, Hoài Thanh đã nhận xét: “thiên nhiên trong thơ mới đẹp nhưng lại thấm đượm Nỗi buồn da diết bâng Khuâng”. Nỗi buồn đó lại được Huy Cận lý giải rằng “chúng tôi lúc đó có một nỗi buồn thế hệ, nỗi buồn không tìm được lối ra nên kéo dài triền miên”. Đó là nỗi buồn của những con người sống trong cảnh nước mất nhà tan, có nhẽ thế nên trong dòng Tràng Giang chỉ có một giải buồn bát ngát
“Sóng gợn Tràng Giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song”
Từ “điệp điệp” là gợi tả những con sóng gợn lên hết lớp này tới lớp khác, triền miên vô tận. Buồn điệp điệp trình bày cái buồn thiên nhiên nhưng thực chất nó đang diễn tả một nỗi buồn của thi nhân, đang gợn lên theo từng đợt sóng. Những con sóng vỗ vào bờ. Thuyền và nước là hai cảnh vật luôn đồng hành nhau gắn bó với nhau không bao giờ xa rời, vậy mà trong mắt Huy Cận nó trở nên chơ vơ lạc lõng. Từ đó mà nỗi sầu của thi sĩ lan tỏa ra vũ trụ “sầu trăm ngả” ở đây không gian vừa được mở ra về chiều rộng, vừa vươn lên theo chiều dài. Vì vậy hình ảnh này khiến ta liên tưởng tới hai câu thơ trong bài “trăng cao” của Đỗ Phủ
“vô hạn niên mộng tiêu tiêu hạ
vô tận Trường Giang cổ kim cổ”
Thuyền là hiện diện của sự sống con người nhưng rồi sự xuất hiện ấy cũng chỉ lướt qua trong giây lát, sau đó nó lại nép mình vào bờ bến. Trả lại sự bình yên, nhìn luồng sóng “Con thuyền xuôi mái” Đây là một sự liên tưởng tới sự lạc lõng kiếp sống trôi nổi, phải chăng tác giả cũng từng sống trong hoàn cảnh ấy.
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Ở hai câu thơ này Huy Cận đã sử dụng phép đối hết sức táo tợn. Chỉ đối ý, đối hình mà câu thơ vẫn tương hợp hài hòa con thuyền và cành củi khô đang cùng trôi nổi trên dòng Trường Giang. Trong thơ của Huy Cận đã nói nhiều tới nỗi sầu vạn cổ, buồn thiên thu. tới bài thơ này ta lại bắt gặp một cái xấu nữa “sầu trăm ngả” không chỉ với ba từ ây thôi ta đã thấy sầu của thi sĩ trải dài khắp cảnh vật nơi đây. nếu như trong thơ Xưa thi sĩ thường sử dụng những chất liệu tùng cúc trúc mai, làm chất liệu sáng tác thì ở đây Huy Cận lại đưa vào trong thơ một hình ảnh rất đỗi thông thường và thân thuộc “Củi khô” nhận xét về cành Củi khô đó Nguyễn Đăng Mạnh đã viết “lần trước tiên trong lịch sử thơ ca nhân loại có một cành củi khô trôi dạt giữa dòng trong thơ Huy Cận”. Như nỗi buồn của kiếp người trong xã hội cũ, khổ thơ này được xem là khổ thơ đặc sắc nhất của bài thơ, vì ở đây mang âm điệu buồn tê tái, khám phá được ở đó là cảnh vật thiên nhiên tràn ngập nỗi buồn, da diết… cảnh trời rộng sông dài ở đây diễn tả sự mênh mang, trống rỗng thể hiện nỗi buồn triền miên của Huy Cận và cảnh sông Hồng.
Tiếp với nỗi sầu vạn cổ, buồn thiên thu ấy, nỗi buồn được nhân lên gấp bội. Bức tranh sông nước được vẽ thêm đất, thêm làng nhưng vẫn buồn tới tê tái, nỗi buồn ấy được gợi tả từ những cồn nhỏ, thêm vào đó là sự hiu hắt thổi nhẹ của gió, sự tĩnh lặng vắng vẻ của cảnh vật,
“lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”
Huy Cận nói ông đã được đọc hai chữ quạnh ấy từ Chinh Phụ Ngâm
“Non kì quạnh quẽ trăng treo
bên Phi gió thổi quạnh mấy gò”
Cảnh sắc trong Chinh Phụ Ngâm đã vắng lặng, hiu hắt nhưng cảnh trong Tràng Giang lại vắng vẻ hiu hắt hơn. Từ láy lơ thơ diễn tả sự thưa thớt, rời rạc của những cồn nhỏ mọc lên giữa tròng trắng xanh thể hiện nỗi buồn man mác theo gió nhẹ thấm lên từng cảnh vật, thi sĩ muốn tìm tới khá ấm của con người để xua bớt đi cái lạnh lẽo, hiu quạnh ở đây nhưng
“đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”
Tiếng chợ ở đâu không xác định được, từ xưa Nguyễn Trãi đã sử dụng vẻ âm thanh ấy trong bài Cảnh Ngày Hè
“lao xao chợ cá làng Ngư Phủ
Dắng dỏi Cầm ve lầu tịch dương”
Âm thanh của tiếng chợ vãn đã mất dần và không xác định được. tương tự thi sĩ lấy động tả tĩnh để trình bày nỗi buồn sâu lắng của thi sĩ, hai câu thơ tiếp của khổ thơ bức tranh vô hạn của Tràng Giang đã đạt tới sự khôn xiết
“nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
tới đây Huy Cận trình bày không gian ba chiều giữa cảnh và người, thi sĩ như một vật nhỏ bé chơi vơi giữa bến đò với những vạt nắng trên bầu trời chiếu xuống mặt đất trong xanh, khiến ta liên tưởng tới bầu trời xanh được đẩy lên cao hơn, xa hơn. Ở đây tác giả không sử dụng chữ “cao chót vót” mà lại sử dụng “sâu” để diễn tả độ cao của trời xanh, từ đó cho chúng ta thấy rằng đứng trước cảnh vật ấy con người càng lạc lõng nhỏ bé đơn chiếc tới tột cùng. Chính sự lạc lõng ấy đã tạo nên cho hai khổ thơ này một nỗi buồn tê tái, mang đậm xúc cảm tình cảm của thi sĩ, và nỗi buồn ấy ẩn chứa nỗi sầu vạn cổ, buồn thiên thu của tác giả.
Thành công của hai khổ thơ chính là sự sáng tạo nghệ thuật, sự phối hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại. Sử dụng nhiều thi liệu trong thơ cổ, từ ngữ giản dị, giàu hình ảnh. Góp lại những trang thơ của Huy Cận ta không khỏi quên được nỗi buồn tê tái của thi sĩ trước cảnh vật, cảnh nước mất nhà tan. Bài thơ vừa mang đậm phong cách của Huy Cận, vừa là một dấu son chói lọi trong nền thơ ca Việt Nam và trong lòng độc giả.
Phân tích hai khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 4
Là một trong những thi sĩ nổi tiếng trong phong trào thơ mới, Huy Cận để lại cho kho tàng văn học Việt Nam rất nhiều tác phẩm đặc sắc. Bài thơ “Tràng Giang” được ông viết trong thời kỳ trước cách mệnh với một nỗi u buồn, sự bế tắc của một kiếp người, trôi nổi lênh đênh không bến đỗ. Nỗi buồn ấy được thể hiện rõ nét ngay trong 2 khổ thơ đầu.
Mở đầu bài thơ, Huy Cận cho người đọc thấy được những hình ảnh rất đỗi thân thuộc: sóng, con thuyền, dòng sông để gợi nên xúc cảm:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song”
Tác giả khéo léo sử dụng âm Hán Việt “ang” cho danh từ “tràng giang” gợi một không gian rộng lớn, rờn ngợp. Đây cũng là một trong những phong cách làm thơ rất vượt trội của Huy Cận. Lúc này, tâm trạng của thi sĩ trở nên “buồn điệp điệp” – nỗi buồn được cụ thể hóa, được ví như từng đợt sóng dâng trào gối vào nhau, liên tục vào bờ. Nỗi u buồn ấy nhịn nhường như tồn tại vĩnh cửu, cứ âm ỉ và dằng dai mãi trong lòng tác giả. Từ láy “song song” như muốn nói tới hai toàn cầu, dù luôn sắp gũi ở bên nhau nhưng chẳng bao giờ được gặp nhau.
Thông qua 2 câu thơ, tác giả đã cho chúng ta thấy được sự cô độc, đơn lẻ của con thuyền trên dòng sông, ẩn dụ cho hình ảnh cô độc của con người trên dòng đời. Huy Cận đã thành công sử dụng nghệ thuật tương phản đối lập để tạo nên nét cổ kính cho câu thơ. Con thuyền và dòng nước luôn gắn bó mật thiết với nhau, nhưng qua cách thể hiện của thi sĩ chúng lại có hành động trái chiều, lạc nhịp gọi cảm giác cách xa, đơn chiếc,
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
có nhẽ Huy Cận là người trước tiên sử dụng hình ảnh cành củi khô trong lời thơ của mình, một hình ảnh độc đáo và táo tợn. Tác giả muốn cho mọi người thấy những nét phá cách trong phong trào thơ mới, trong khi trước đây những vật tầm thường rất ít được cho vào. Hình ảnh củi khô đời thường với một vẻ đẹp giản dị lại có một trị giá biểu hiện gớm ghê. Huy Cận khéo léo sử dụng giải pháp nghệ thuật đảo ngữ và lựa chọn lọc những từ đơn để trình bày sự đơn chiếc của cảnh củi khô lênh đênh trong sự vô tận của dòng nước.
Trong khổ thơ thứ hai, tác giả trình bày cảnh vật cô quạnh, vắng vẻ với không gian mở rộng:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”
những từ láy “lơ thơ”, “quạnh” gợi nên sự nhỏ bé, ít ỏi giữa một không gian mênh mông vô tận – đây chính là sự cảm nhận bằng thị giác. Ngoài thị giác thì tác giả còn có những cảm nhận bằng thính giác với những âm thanh của cuộc sống với tiếng làng xa vãn chợ chiều. Màu nắng chiều cùng với cảnh vật sông dài, trời rộng, bến thuyền cô liêu càng khắc họa nỗi đơn chiếc, nỗi buồn của con người trước thế cuộc. Người đọc có thể dễ dàng cảm nhận thấy sợ vô vọng của tác giả khi không thể tìm thấy sợi dây liên hệ nào với thế cuộc.
Hai khổ thơ đầu bài “Tràng Giang” của tác giả Huy Cận mang tới một không gian rợn ngợp với nỗi buồn và sự đơn chiếc trải dài vô tận. Một sự lẻ loi, đơn côi của con người trước dòng đời, không tìm thấy sự kết nối với toàn cầu ngoài kia. Cũng có nhẽ vì vậy mà tác phẩm luôn được rất nhiều độc giả yêu thích, không bị bụi của thời gian phủ mờ.
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 5
Huy Cận là thi sĩ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới (1930-1945) với những tác phẩm có sự phối hợp giữa yếu tố hiện đại và cổ điển. Phong cách sáng tác của ông có sự khác biệt lớn gắn liền với hai thời khắc: trước cách mệnh tháng Tám và sau cách mệnh tháng Tám. Có thể nói đó là sự chuyển biến từ nỗi u sầu, buồn bã vì thời thế trước cách mệnh cho tới không khí hào hứng vui tươi sau cách mệnh gắn với công cuộc đổi mới. Bài thơ “Tràng giang” được viết trong thời kì trước cách mệnh với một nỗi niềm chất chứa u buồn, gợi lên sự bế tắc trong cuộc sống của kiếp người trôi nổi lênh đênh. Bài thơ để lại trong lòng người đọc nhiều nỗi niềm khó tả.
Ngay từ nhan đề bài thơ, tác giả đã có thể khái quát được tư tưởng và xúc cảm chủ đạo của bài thơ. Hai chữ “Tràng giang” có thể nói là một con sông dài, mênh mông và bát ngát. Từ Hán việt này khiến người ta liên tưởng tới những bài thơ Đường của Trung quốc. Nhưng chính tràng giang này cũng gợi lên được tâm tư của người trong cuộc khi muốn nhắc tới những thân phận nổi trôi, bé nhỏ sống lênh đênh trên con sông dài tâm tưởng và sông của nỗi u uất như thế.
Lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài” một lần nữa khái quát nên chủ đề của bài thơ chính là nỗi niềm không biết giãi bày cùng ai khi đứng giữa trời đất mênh mông và mông mênh. Cả bài thơ toát lên được vẻ đẹp vừa hiện đại vừa cổ điển, cũng là đặc trưng trong thơ của Huy Cận.
Bước vào bài thơ, khổ thơ trước tiên đã khiến người đọc liên tưởng tới một con sông chất chứa bao nỗi buồn sâu thẳm:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng
Với một loạt từ ngữ gợi buồn thê lương “buồn”, “xuôi mái”, “sầu trăm ngả”, lạc mấy dòng” phối hợp với từ láy “điệp điệp”, “song song” nhịn nhường như đã lột tả hết thần thái và nỗi buồn vô hạn, vô tận của tác giả trong thời thế nhiều bất công như thế này.
Ngay khổ thơ đầu, nét chấm phá của cổ điển đã hòa lẫn với nét hiện đại. Tác giả đã mượn hình ảnh con thuyền xuôi mái và hơn hết là hình ảnh “củi khô” trôi một mình, đơn lẻ trên dòng nước mênh mông, vô tận, vô đỉnh. Sức gợi tả của câu thơ thực sự đầy sợ hãi, một con sông dài, một con sông mang nét đẹp u buồn, trầm tĩnh càng khiến người đọc thấy buồn và thê lương.
Vốn dĩ thuyền và nước là hai thứ không thể tách rời nhau nhưng trong câu thơ tác giả viết “thuyền về nước lại sầu trăm ngả”, liệu rằng có uẩn khúc gì chăng, hay là sự chia lìa không báo trước, nghe xót xa và nghe quạnh long hiu hắt quá. Một nỗi buồn tới tận cùng, mênh mang cùng sông nước dập dềnh. Điểm nhấn của khổ thơ chính là ở câu thơ cuối với hình ảnh “củi” gợi lên sự đơn chiếc, bé nhỏ, mỏng manh, trôi dạt khắp nơi. Có thể nói câu thơ đã nói lên được tâm trạng của những thi sĩ mới nói chung ở thời kỳ đó, một kiếp người đa tài nhưng vẫn long đong, loay hoay giữa cuộc sống bộn bề chật chội như thế này.
tới khổ thơ thứ hai nhịn nhường như nỗi hiu quạnh lại được tăng lên gấp bộ:
Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu
Hai câu thơ đầu phảng phất một quang cảnh buồn thiu, quạnh và vắng lặng của một làng quê thiếu sức sống. Đó có phải là quê hương của tác giả hay không. Hình ảnh “cồn nhỏ” nghe rất rõ tiếng gió quạnh tới tái lòng ở ven dòng sông nhịn nhường như khoác lên mình một nỗi buồn mặc định.
Ngay cả một tiếng ồn ào của phiên chợ chiều ở nơi xa cũng không thể nghe thấy, hay có chăng phiên chợ ấy cũng buồn tới hiu quạnh như thế này. Một thắc mắc tu từ gợi lên bao nỗi niềm chất chứa, hỏi người hay là tác giả đang tự hỏi bản thân mình. Từ “đâu” chứa lên thật thê lương và không lợi thế để bấu víu. quang cảnh hoang vu, tiêu điều nơi bến nước không có một bóng người, không có một tiếng động thật đau xót.
Hai câu thơ cuối tác giả mượn hình ảnh trời và sông để đặc tả sự mênh mông vô đinh.Không phải trời “cao” mà là trời “sâu”, lấy chiều cao để đo chiều sâu thực sự là nét tài tình, tinh tế và độc đáo của Huy Cận. Hình ảnh sông nước mênh mông và một chữ “cô liêu” ở cuối đoạn nhịn nhường như đã lột tả hết nỗi buồn sâu thẳm không biết ngỏ cùng ai ấy.
Ở khổ thơ thứ ba, tác giả muốn tìm thấy sự rét mướt nơi thiên nhiên hiu quạnh này nhưng nhịn nhường như thiên nhiên không như lòng người ngóng trông:
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thương nhớ
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng
Sang khổ thơ thứ ba nhịn nhường như người đọc trông thấy một sự chuyển biến, sự vận động của thiên nhiên, không còn u buồn và tĩnh lặng tới thê lương như ở khổ thơ thứ hai nữa. Từ “dạt” đã diễn tả thật tinh tế sự chuyển biến của vạn vật này. Tuy nhiên từ ngữ này gắn liền với hình ảnh “bèo” lại khiến cho tác giả thất vọng vì “bèo” vốn vô định, trôi nổi khắp nơi, không có nơi bấu víu cứ lặng lẽ dạt “về đâu”, chẳng biết dạt về đâu, cũng chẳng biết đạt được bao nhiêu lâu nữa. Mặt nước mênh mông không có một chuyến đò. Tác giả chỉ đợi chờ một chuyến đò để thấy được rằng sự sống đang tồn tại nhưng nhịn nhường như điều này là không thể.
ngóng trông gửi niềm thương nỗi nhớ về quê hương nhưng tác giả nhận lại là sự lặng im của vạn vật quanh đây qua từ láy “lặng lẽ” tới thê lương và quạnh.
ở khổ thơ cuối nhịn nhường như văn pháp của tác giả được đẩy lên cao nhất, nét vẽ chấm phá dung rất đắc điệu:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà
Có thể nói tư tưởng cũng như tâm tình của thi sĩ được gửi gắm qua khổ thơ này. Nét chấm phá “mây cao” và “núi bạc” giống như trong thơ Đường càng thêm sầu, thêm buồn hơn. Hình ảnh “chim nghiêng cánh” và “bóng chiều sa” là sự hữu hình hóa cái vô hình của tác giả. Bóng chiều làm sao có thể nhìn thấy được nhưng qua ngòi bút và con mắt của tác giả người ta đã hình dung ra được trời chiều đang dần buông xuống.
Phân tích hai khổ thơ đầu bài Tràng giang đầy thi vị nhưng tới hai câu thơ cuối cùng chính là nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương của tác giả chẳng biết gửi vào đâu, chỉ biết chất chứa đong đầy trong trái tim. Câu thơ của Huy Cận khiến chúng ta liên tưởng tới tứ thơ của Thôi Hiệu:
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai
Là sóng của sông hay là sóng trong lòng người
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 6
Mỗi một thi sĩ trong phong trào thơ Mới đều diện cho mình một bộ y phục tối tân khác nhau, một phong cách, một giọng riêng không tìm thấy trong bất kì cổ họng của một người nào khác. Và Huy Cận, bằng nỗi sầu nhân thế, sầu vũ trụ, ông đã đem nhặt nhạnh chút buồn tản mạn để góp nhặt nên những vần thơ âu sầu, ảo não trong “Tràng Giang”. Đặc biệt với 2 khổ đầu bài thơ, bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà đượm buồn cùng tâm trạng chơ vơ, bế tắc đã góp phần làm nên sắc thái rất riêng, rất Huy Cận.
Có thể nói, từng khổ thơ trong Tràng Giang đều được coi như những bài thơ riêng, mỗi khổ đều mang những hương vị vừa cổ điển, vừa hiện đại, đều chứa những đặc sắc hấp dẫn. Khổ đầu:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Hình ảnh “tràng giang” gợi lên một con sông dài, rộng hùng vĩ, với những đợt sóng tung bọt trắng xóa, tượng trưng cho vẻ hùng vĩ của thiên nhiên, sông nước. Nhưng, những đợt sóng ấy lại cứ nối dài triền miên, gối đầu nhau trong những cơn buồn “điệp điệp”. Con thuyền lại một lần nữa xuất hiện, đó là hình ảnh khá thân thuộc ta từng gặp trong nhiều tứ thơ khác:
“Cô chu nhất hệ cố viên tâm.”(Con thuyền buộc chặt mối tình quê).
(Thu hứng-Đỗ Phủ).
Con thuyền trên sông đưa tiễn người bạn tri kỉ trong thơ của Lí Bạch ở bài “Tống mạnh hạo nhiên chi Quảng lăng”:
“Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.”
Hình ảnh con thuyền đã trở thành một thi liệu thân thuộc, cổ điển thường gợi sự đơn chiếc. Con thuyền ấy trôi dạt mênh mông, vô định trên sông nước, gợi sự đơn chiếc và vô định của kiếp người. Thuyền và nước gắn liền nhau, ở đây nước sông và con thuyền lại chia đôi ngả, thuyền xuôi mái song song, từ đó thấy sự chơ vơ, lạc lõng của kiếp người trôi nổi. Để con thuyền và nước sông vốn gắn bó ấy mà lại chia xa, khiến cho “thuyền về nước lại sầu trăm ngả”để bỏ buồn cho dòng sông. Phải chăng chính nỗi buồn của hồn người đã bỏ buồn cho cảnh vật. câu thơ cuối khổ là một hình ảnh ngồn ngộn chất sống được đưa vào thơ, đó cũng chính là ý thức thơ Mới, là sự sáng tạo của Huy Cận để thấy được ý thức “tập cổ mà không nệ cổ”:
“Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Hình ảnh một cành củi khô đã được hoán đổi bằng tài năng và sự tinh tế trong lựa chọn lựa và diễn đạt của Huy Cận. nếu như thơ ca trung đại thường hay lựa chọn những hình ảnh ước lệ sang trọng thì tới thơ Huy Cận, ông đã sẵn sàng đưa những chất sống ngồn ngộn, sống sít của đời sống thực tiễn phồn tạp vào thơ ca “cành củi khô”, rất trung thực và sắp gũi với cuộc sống hàng ngày và khiến những vật vô tri vô giác cũng trở nên có vong hồn. cành củi khô đã gợi tới sự sống héo úa, ủ nát và mất hết dần tính chất sống, hay chính là sự chết chóc vì củi khô còn đâu sinh khí nữa. Nhưng còn buồn bã và đớn đau hơn là cành củi khô ấy còn “lạc mấy dòng”., cho thấy sự đơn chiếc, lạc lõng và bế tắc của kiếp người. Hình ảnh một cành củi khô lạc mấy dòng ấy hay chính là ẩn dụ cho thân phận và số kiếp lênh đênh, lạc lõng chơ vơ của con người giữa cuộc sống xô người yêu, sôi động này chăng? từ đó, kín đáo giãi bày một niềm đau nỗi xót của Huy Cận. sang tới khổ thơ thứ hai, quang cảnh lại được tô vẽ thêm những nét tiêu điều, thê lương:
“Lơ thơ cồn cỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu.”
Hình ảnh cồn cỏ lơ thơ, quạnh xác xơ một lần nữa thêm vào những nét vẽ tiêu điều, xơ xác cho cảnh vật. có duy nhất một hình ảnh về sự sống được xuất hiện nhưng cũng lãn vãn, ít ỏi. Chợ là tượng trưng cho cuộc sống sôi động, sôi động và đời sống kinh tế của một vùng, đó vậy mà chợ ở đây cũng đâu đó vang vọng không rõ, đã vãn từ lâu sự sống đã đi vào thế tĩnh, không còn sôi động như trước nữa. Tiếp tục những nét vẽ cho bức tranh phong cảnh, không gian hiện ra càng thêm hùng vĩ. Nắng dồn xuống tận đáy sông và hình ảnh trời dồn lên về phía cao, khiến cho mặt phẳng không gian như bị chia cắt, bị nén chặt và cắt giữa, gây cảm giác ngột thở, khó chịu cho nhân vật trữ tình. Sông dài đó, nhưng bến cô liêu, lại một lần nữa sự đơn chiếc xuất hiện đầy những nỗi buồn càng thấm sau vào ba chiều của không gian, thấm tê tái vào lòng người.
Qua 2 khổ thơ đầu, với những hình ảnh cổ điển thân thuộc và chất hiện đại chính là ở ý thức cái tôi thơ Mới. Cũng là nỗi buồn nhưng nó không còn gắn với quan niệm và chuẩn mực về đạo đức, trung hiếu tiết nghĩa như thơ ca trung đại, mà đó là nỗi buồn của riêng tư nhân cảm thấy chơ vơ, bế tắc và lạc lõng trước thực tiễn. Thiên nhiên vì vậy dù mênh mông, hùng vĩ nhưng rất cô liêu và tiêu điều, hoang xơ. Bằng tình yêu thiên nhiên và trái tim của một cái tôi thơ Mới, với những giọng riêng, Huy Cận đã làm nên những vần thơ thật tinh tế mà thấm đượm xúc cảm buồn bã, thê lương.
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 7
Huy Cận là 1 trong những tác giả tiêu biểu trong phong trào thơ mới. Thơ Huy Cận vừa có chất cổ điển vừa giàu chất suy tưởng của triết lý. “Tràng giang” thể hiện nỗi sầu của cái tôi trước” thiên nhiên mênh mông, hiu quạnh trong đó thấm đượm tấm lòng đối vs quê hương quốc gia của thi sĩ.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Khổ thơ trên là khổ thứ nhất trong bài “Tràng giang”. Nghệ thuật đối có rất nhiều đổi mới, khiến cho một mặt nó vẫn phát huy được thế mạnh của loại thơ cổ, tạo được vẻ đẹp tương hợp, không khí trọng thể, mặt khác, nó làm cho giọng điệu của bài thơ uyển chuyển, linh hoạt, tránh được sự khuôn sáo, cứng nhắc dễ thấy đối với một số bài thơ Đường luật hồi đầu thế kỉ. Hình ảnh bèo trôi dạt trên sông tiếp nối ý nghĩa của cành củi khổ trong khổ thơ đầu, đó là sự trôi dạt ko biết về đâu của những kiếp người nhỏ nhoi, lạc loài trong chính thế cuộc mình. Từ “không” xuất hiện 2 lần để khẳng định sự vô vọng từng khát khao gắn tìm chút liên kết của 1 con người: ko 1 con đò ngang dọc trên sông, ko 1 cây cầu nối liền 2 bờ bến. Tất cả chỉ làm tăng thêm cái mênh mông lặng lẽ của công việc và cả sự trống vắng lặng lẽ của cảnh vật. Đặt trong toàn bộ bài thơ, khổ 1,2,3 với sự xuất hiện tuần tự của hệ thống hình ảnh nhưng ko làm cho ko gian thêm rét mướt mà chỉ làm vượt trội 1 nỗi sầu buồn đơn côi hiu quạnh của hồn người và cảnh vật.
Vào những năm 30 của thế kỷ trước, đây là những câu thơ mới mẻ, bởi trong đó xuất hiện hình ảnh giản dị, “tầm thường” là “củi một cành khô”. Thơ xưa thường nói tới những hình ảnh cao sang mà giới “văn nhân, mặc khách” thường ưa thích như trăng hoa, tuyết nguyệt… tới thời kì Thơ mới, những hình ảnh “bình dân” như “củi một cành khô”, “con nai vàng ngờ ngạc”, con hổ “gặm một mối căm hờn trong cũi sắt” v.v… mới ồ ạt xuất hiện, như là chỉ dấu về một “cuộc cách mệnh trong thơ” (Hoài Thanh). Họ đang không biết đi đâu về đâu, giống như cành củi khô giữa ngã ba dòng nước.
Khổ thơ thứ hai, cũng là khổ thơ cuối cùng của bài thơ, hài hoà về nét cổ điển và hiện đại, được đánh giá là đặc sắc nhất trong kết cấu của bài thơ
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
Cùng với những hình ảnh vừa sang trọng vừa bình dân”, vừa rất truyền thống mà lại cũng vừa rất Tây ấy, ta bắt gặp thêm âm thanh của buổi chợ chiều đã vãn từ xa đưa tới:
“Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”
Đoàn Văn Cừ đã đặc tả thành công cái vẻ đẹp Việt Nam đặc thù trong bài Chợ Tết nổi tiếng:
“Ánh dương vàng trên cỏ kéo lê thê
Lá đa rụng tơi bời quanh quán chợ”.
những từ “cao”, “sâu”, “rộng”, “dài” được sử dụng như một hệ thống để diễn tả không gian rộng lớn mông mênh. Đặc biệt, cách sử dụng từ đảo nghĩa và đối nghĩa giữa “lên” và “xuống”, giữa “cao” và “sâu” khiến người đọc có cảm giác bị choáng ngợp.
Đây là một hình ảnh đẹp, chứa đựng biết bao yêu mến of thi sĩ đối với thiên nhiên xứ sở. Giữa tầng tầng lớp lớp mây núi chồng chất ấy, vượt trội hình ảnh một cánh chim nhỏ đang sa xuống. Đôi cánh óng ánh hoàng hôn khiến nó trông như 1 giọt nắng từ trên trời rơi xuống. thi sĩ có cảm giác cả ko gian vũ trụ đang đè nặng lên đôi cánh nhỏ bé ấy khiến cho chim phải chao nghiêng đi. 2 câu thơ cuối được lấy từ 2 câu kết của Hoàng Hạc Lâu nhưng người xưa phải nhờ có khói trắng trên sông mới thấy nhớ nhà. Còn Huy Cận chẳng cần có chút “yên ba” nào cũng thấy nhớ nhà da diết. Nỗi sầu hiện đại lớn hơn so với cổ nhân. Câu thơ gợi tả hình ảnh sóng gió tràng giang nhịn nhường như chỉ còn khấp khểnh 1 chỗ.
Hai khổ thơ trên sử dụng thể thơ thất ngôn rất hợp lý, hiệu quả cùng với sự phối hợp của những từ láy, giải pháp tu từ, thủ pháp nghệ thuật tương phản đã làm vượt trội lên nỗi sầu của cái tôi đơn chiếc trước thiên nhiên, trong đó thấm đượm tình người, tình đời, lòng yêu nước thầm kín mà thiết tha. Tràng giang là bài thơ tiêu biểu cho phong trào thơ mới, không chỉ trình bày quang cảnh quê hương quốc gia mà còn thể hiện 1 tình yêu nước sâu nặng cùng nỗi buồn đơn chiếc, chơ vơ của con người ngay trên chính quê hương mình.
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang – Mẫu 8
Thơ là cây đàn muôn diệu của tâm hồn của nhịp thở con tim, thơ diễn tả rất thành công mọi cung bậc xúc cảm của con người, niềm vui, nỗi buồn sự đơn chiếc vô vọng. Có những tâm trạng của con người chỉ có thể diễn đạt bằng thơ, vì vậy thơ không chỉ nói hộ lòng mình mà thơ còn thể hiện những băn khoăn suy nghĩ về sự biến đổi của thế sự với xúc cảm dạt dào khi thấy cái tôi nhỏ bé trước vũ trụ mông mênh Huy Cận đã viết nên tác phẩm “Tràng Giang”, đặc biệt qua hai khổ thơ đầu của đoạn thơ ta cảm nhận rõ được điều đó.
Quả không sai khi nói rằng với người làm thơ, thơ là phương tiện biểu hiện cho xúc cảm xúc cảm thật tâm, mãnh liệt mới là cơ sở tạo nên một tác phẩm nghệ thuật chân chính, xúc cảm càng mãnh liệt, thăng hoa thơ càng có sức sợ hãi trái tim độc giả.
Mang trong mình sứ mệnh cao cả của một thi sĩ khi sáng tạo nghệ thuật cùng với nỗi buồn thế sự đầy sâu sắc Huy Cận đã xây dựng được một phong cách hoàn toàn mới mẻ, khác với những thi sĩ cùng thời. Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông có thể kể tới “Tràng Giang”, theo lời kể của Huy Cận bài thơ được gợi xúc cảm từ một buổi chiều thu năm 1939 khi tác giả đứng ở bờ Nam Bến Chèm. Trước cảnh sông Hồng mênh mang sóng nước, những xúc cảm thời đại đã dồn về khi thi sĩ thấy cái tôi của mình quá nhỏ bé so với vũ trụ nên ông đã gửi gắm vào trong tác phẩm.
Và xúc cảm của thi sĩ có nhẽ thể hiện rõ nhất qua hai khổ thơ đầu.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả,
Củi một cành khô lạc mấy dòng
Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót,
Sông dài trời rộng bến cô liêu”.
Hai khổ thơ là bức tranh thiên nhiên sông nước hùng vĩ đồng thời ẩn chứa trong đó là một trái tim đa sầu, đa cảm với biết bao xúc cảm tràn đầy không nói nên lời.
Mở đầu bài thơ thi sĩ Huy Cận đã sử dụng một loạt những thi liệu trong thơ Đường “thuyền, sóng”. Đây là một bức tranh đẹp nhưng lại buồn tới tê tái, nói về điều này nhà phê bình Hoài Thanh đã nhận xét thiên nhiên trong thơ mới đẹp, nhưng lại buồn tới da diết bâng khuâng. Nỗi buồn đó được lý giải trong câu nói của Huy Cận lúc đó chúng tôi mang một nỗi buồn đó là nỗi buồn thế hệ, chưa làm được gì cho quốc gia trước cảnh nước mất nhà tan.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song”.
Từ “điệp điệp”, đã diễn tả tinh tế hình tượng của sóng nước. Những con sóng ấy sao hết lớp này tới lớp khác triền miên, vô tận. Ở đây thi sĩ trình bày cái buồn của thiên nhiên hay cái buồn của con người, có nhẽ là cả hai bởi Nguyễn Du từng viết.
“Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”.
nhịn nhường như nỗi buồn của tâm trạng đã nhuộm vào ngoài cảnh để rồi những nỗi buồn ấy gợi lên theo từng đợt trong lòng thi nhân.
Thuyền và nước là hai sự vật luôn đồng hành với nhau vậy mà ở trong tác phẩm này nó lại trở nên chơ vơ, lạc lõng. Thuyền là hiện diện của sự sống con người, nhưng đó chỉ là sự xuất hiện thoáng qua trong giây lát, “con thuyền xuôi mái” là hình ảnh thực nhưng cũng đầy chất suy tưởng nó gợi cho ta nhớ tới hình ảnh của những kiếp người trôi nổi, lạc lõng không biết đi đâu. Phải chăng chính Huy Cận cũng đã bắt gặp bóng vía đó trong thế cuộc mình khi.“Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước, lựa chọn một dòng hay để nước trôi đi”.
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả,
Củi một cành khô lạc mấy dòng”.
Con thuyền và cành củi khô là hai hình ảnh được sử dụng hết sức táo tợn, chúng đang cùng xuôi trên dòng tràng giang. Trong thơ của mình Huy Cận đã nhiều lần nhắc tới nỗi sầu buồn thiên thu, tới đây ta lại bắt gặp thêm một nỗi sầu nữa đó là sầu trăm ngả, chỉ với 3 từ cùng một cành củi khô đã nói lên được hình ảnh của những kiếp người nhỏ bé trong xã hội cũ, nếu như trong thơ trung đại mỗi hình ảnh chất liệu đưa vào thơ đều phải được gọt giũa, lựa chọn lọc như tùng, cúc, trúc, mai thì trong Tràng Giang Huy Cận đã đưa vào một hình ảnh rất đời thường: củi khô.
Phải chăng cành củi khô ấy cũng chính là nỗi đơn chiếc lạc lõng trong lòng tác giả, chính lúc bắt gặp cành củi khô ấy tác giả đã đối diện với những cái hữu hạn lớn lao của đất trời từ đó nỗi sầu nhân thế ấy đã được nêu lên trở thành nỗi buồn chung của một thế hệ thanh niên yêu nước. Vẫn là bức tranh thủy mặc sông nước ấy nhưng nó đã được vẽ thêm đất, thêm làng vậy mà nỗi buồn tê tái ấy vẫn hiện diện, nó được gợi lên qua sự tiêu điều của những cồn cỏ, sự hiu hắt của gió và sự vắng vẻ của cảnh vật.
“Lơ thơ cồn cỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”,
Trong Chinh Phụ ngâm ta đã từng bắt gặp:
“Non kỳ quạnh quẽ trăng treo,
Bến phì gió thổi quạnh mấy gò”.
nhịn nhường như ngọn gió quạnh ấy đã vượt thời gian, xuyên không gian và trôi vào thơ Huy Cận. Từ láy “lơ thơ”, đã diễn tả được sự thưa thớt, rời rạc của những hòn đất nhỏ mọc trên dòng “Tràng Giang”. Trên những cồn đất ấy là hình ảnh của những cây lau, cây sậy mỗi khi gió thoáng qua nó trở nên hắt hiu tiêu điều.
Câu thơ như chùng xuống càng xoáy sâu vào trong tâm hồn của thi sĩ, khiến ông càng trở nên bất lực và muốn tìm tới khá ấm của con người. “Đâu tiếng làng xa”, là ở đâu không xác định, âm thanh ấy nghe thật mơ hồ, vậy mà đó lại là âm thanh của chợ đã vãn nghe càng buồn hơn, cũng viết về chợ nhưng trong thơ của Nguyễn Trãi hình ảnh ấy lại hiện lên thật náo nhiệt đông đúc.
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ”
Vui nhất là âm thanh của chợ vui, buồn nhất là âm thanh của chợ vãn. Ở câu câu thơ này cái tinh tế của Huy Cận là ở chỗ ông lấy động để nói tĩnh, lấy tiếng chợ vãn để gợi nên không khí vắng lặng của không gian đồng thời thể hiện mong muốn được giao hòa, giao cảm của con người dù đó chỉ là thính giác.
Đã có ý kiến nghĩ rằng, dòng Tràng giang là một giải buồn mênh mang. Thật đúng tương tự và hai câu thơ tiếp theo cái buồn của thiên nhiên của con người đã được tác giả đặt tới cái khôn xiết của nó.
“Nắng xuống trời lên sâu chót vót,
Sông dài trời rộng bến cô liêu”.
tới đây thi sĩ đã vẽ nên một không gian ba chiều rộng lớn là chiều cao, chiều dài, chiều rộng, còn thi sĩ thì đứng ở bến cô liêu nơi giao xoa của vũ trụ đối lập giữa không gian lớn lao với cái tôi nhỏ bé của con người, từng vạt nắng chiếu xuống mặt nước phản chiếu lên bầu trời không gian như được đẩy lên cao hơn tới sự khốn cùng của nó “sâu chót vót”, là từ ngữ không chỉ để nói về độ sâu, mà còn sử dụng để nói về độ cao, tạo cho người đọc cảm giác về sự rợn ngợp của không gian và đứng trước không gian đó con người càng trở nên nhỏ bé đáng thương hơn.
Cuộc sống là điểm xuất phát là, đối tượng khám phá, là cái đích cuối cùng của thơ ca. Những tác phẩm nghệ thuật chân chính luôn bắt rễ từ đời sống hiện thực và có sức lan tỏa mãi trong trái tim độc giả. tới với Tràng Giang của Huy Cận ta như khám phá được những nỗi niềm thi sĩ ký thác, nghe được tiếng thở dài bất lực của thi nhân trước cảnh nước nhà đang chìm trong khói lửa của chiến tranh, sự phối hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại, sử dụng nhiều thi liệu trong thơ cổ, từ ngữ giản dị giàu hình ảnh, tất cả đã được làm nên thành công cho Tràng Giang của Huy Cận.
Tác phẩm đã khép lại nhưng mỗi lần đọc bài thơ nói chung và hai khổ thơ đầu nói riêng ta như thấy được nỗi sầu nhân thế của tác giả trong cảnh thiên nhiên hùng vĩ. Phân tích hai khổ đầu bài thơ Tràng giang nhưng có nhẽ đó chính là lý do vì sao dù ra đời đã lâu nhưng Tràng Giang vẫn không bị bụi thời gian phủ mờ nó vẫn còn sáng mãi trong lòng độc giả yêu thơ nhiều thế hệ.
Phân tích 2 khổ đầu bài Tràng giang – Mẫu 9
Huy Cận được biết tới với một hồn thơ ‘cổ điển nhất trong phong trào Thơ mới”. Ông tâm sự “Trước cách mệnh, tôi thường có thú vui vào chiều chủ nhật hàng tuần đi lên vùng đê Chèm để ngoạn cảnh sông Hồng. Phong cảnh sông nước đẹp gợi cho tôi nhiều xúc cảm”. Và bài thơ “Tràng giang” được viết ra thể hiện một nỗi buồn, nỗi đơn chiếc, lạc lõng của con người trước thế cuộc đặc biệt trong phần phân tích hai khổ đầu bài thơ Tràng giang.
Mở đầu bài thơ, thi sĩ Huy Cận đã sử dụng hình ảnh thơ thân thuộc: con thuyền, dòng sông để gợi nên xúc cảm:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song”
Âm Hán việt “tràng giang” đã được tác giả sử dụng bằng việc hiệp vần “ang”. Nó gợi cho người đọc một không gian rợn ngợp, đây là cách thể hiện vượt trội cho phong cách thơ Huy Cận. Tâm trạng thi sĩ được mở ra “buồn điệp điệp”. Đây là nỗi buồn đang được cụ thể hóa, nó được hữu hình giống như từng đợt sóng dâng trào gối vào nhau, cứ thế không ngớt vỗ vào bờ. Nỗi buồn ấy dằng dai mà âm ỉ, như có sự tồn tại vĩnh cửu. Từ “song song” như nói tới hai toàn cầu đứng cạnh nhau mà không bao giờ gặp nhau. Đó là sự sắp gũi mà lại chẳng có sự gặp gỡ.
từ đó, tác giả nhấn mạnh sự đơn lẻ, cô độc của con thuyền trên dòng sông, hay chăng đó cũng chính là sự đơn lẻ của con người bên dòng đời. thi sĩ Huy Cận đã sử dụng nghệ thuật tương phản đối lập tạo nét cổ kính cho khổ thơ. Theo quy luật thuyền và nước là hai sự vật gắn bó mật thiết, nhưng trong bài thư lại có hành động trái chiều, lạc nhịp gợi sự xa rời, gợi cảm giác đơn chiếc, mất mát:
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Hình ảnh cành củi khô táo tợn và độc đáo trong thi ca Việt Nam. Đó là hình ảnh vô tiền khoáng hậu. Huy Cận đã thả vào Thơ mới một cành củi khô để nói hộ tấm lòng cả một thế hệ Thơ mới. Bởi vì, xưa nay những vật tầm thường ít được đặt vào thơ, đặc biệt là thơ cổ, hình ảnh củi khô mang vẻ đẹp giản dị, đời thường nhưng lại có trị giá biểu đặt gớm ghê. Tác giả sử dụng giải pháp nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng sàng lọc những từ đơn, khiến câu thơ như bị dập gãy, vỡ vụn. & tiếng trong một câu thơ mà vỡ thành 6 mảnh đơn chiếc, sự đơn chiếc của cành củi khô với sự vô tận của dòng nước.
Cảnh vật vắng vẻ, cô quạnh ở khổ thơ thứ hai, tầm nhìn đã được mở rộng hơn:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót”
Tác giả sử dụng từ “lơ thơ”, “quạnh” gợi sự xuất hiện ít và thưa thớt, cảm giác của con người thoáng buồn khi đứng trước tầm nhìn rộng. Đây là sự cảm nhận bằng thị giác. không những thế, tác giả còn có sự cảm nhận bằng thính giác: cảm nhận về âm thanh cuộc sống tiếng chợ chiều. Cảnh vật như thiếu vắng khá ấm của cuộc sống con người, cần lắm tìm tới sự tri ân. Từ “đâu” mang nhịp chậm, giọng buồn nhuốm sầu. Không gian được thắp lên màu nắng, tăng thêm cả về chiều rộng, độ cao, chiều sâu. Từ đó tác giả đã gợi ra một không gian từ mặt nước tới đáy sông, không gian được đẩy tới tận cùng, khắc họa nỗi buồn, đơn chiếc của con người trước thế cuộc. Tác giả tỉ không tìm thấy sợi dây liên hệ với thế cuộc, mang tới sự vô vọng.
Hai khổ thơ đầu bài “Tràng giang”, tác giả Huy Cận đã gợi ra cả không gian rợn ngợp, nhưng tâm trạng của con người lại mang cảm giác sầu buồn, đơn chiếc, nỗi buồn như trải dài vô tận. Đó là sự đơn chiếc, lẻ loi của con người trước dòng đời, và không tìm thấy sự giao cảm của bản thân với thế cuộc.
Phân tích 2 khổ đầu bài Tràng giang – Mẫu 10
Phong trào Thơ mới đã đánh dấu một giai đoạn đầy chuyển biến của thi ca. Đó là thời kỳ nở rộ của nhiều tài năng văn học. kế bên Thế Lữ – người tiên phong, Xuân Diệu – “thi sĩ mới nhất trong những thi sĩ mới”, người ta còn nhớ tới Huy Cận – “một hồn thơ ảo não” (Hoài Thanh). Huy Cận đã đóng góp vào thơ ca một mối sầu nhân thế, một cái tôi đơn chiếc, buồn bã trước dòng đời. Với sự pha trộn giữa cổ điển và hiện đại, ông gửi gắm nỗi niềm ấy trong nhiều bài thơ, trong số đó phải kể tới “Tràng giang”. Có hai điều đọng lại sau khi đọc xong bài thơ này là không gian vô tận của ngoại cảnh và nỗi buồn. Nhưng vượt lên trên hết, văn pháp đặc trưng và nhuần nhuyễn giữa chất cổ điển và hiện đại đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên thật tươi đẹp, thể hiện rất rõ trong hai khổ thơ đầu của tác phẩm.
Khổ đầu của bằng thơ, tác giả đã vẽ ra một không gian rộng lớn mênh mông của sóng nước. Mở rộng cùng không gian rộng lớn là sự mở rộng về xúc cảm con người.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Mở đầu bằng hình ảnh sông nước mênh mông của“sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp”. Tràng giang dài rộng đang trải ra từng đợt sóng điệp điệp không dứt. Động từ “gợn”: diễn tả làn sóng nhẹ nhõm có vẻ mỏng manh, tơ tưởng nhưng lại lan mãi không thôi. Nỗi buồn trải ra cùng những gợn sóng. Bao nhiêu gợn sóng là có bấy nhiêu nỗi buồn.
Từ “Điệp điệp” giàu trị giá vừa là hình ảnh vừa là tâm tư. “Điệp điệp” thường được sử dụng để trình bày hình ảnh của núi nhưng ở đây tác giả lại sử dụng để trình bày nỗi buồn. Tác giả đã biến nỗi buồn từ một khái niệm trừu tượng thành hữu hình, nó vừa gợi từng đợt sóng chồng chất, tầng tầng lớp lớp, vừa diễn tả điệp điệp nỗi sầu.
Khi phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy sóng gợn là sóng nhẹ lăn tăn xao động, gợi cảm giác những vòm sóng như đang lan ra, xô đuổi nhau kéo tới tận chân trời. Tràng giang gợi liên tưởng tới trường giang. Nhưng ở từ trường giang mới chỉ ngừng lại ở việc diễn tả độ dài của dòng sông thì tràng giang mức độ rộng mở của không gian còn được mở rộng theo cả chiều rộng. Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy cả không gian rộng lớn như lan tỏa hòa vào nhau, chiều kích không gian được mở ở biên độ cao nhất của chiều rộng và chiều dài.
Đồng thời hai vần ang tiếp nối nhau tạo được âm hưởng về một dòng sông rộng lớn mông mênh giữa trời đất khiến ta liên tưởng tới dòng sông trong thơ ca cổ điển
“Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến trường giang thiên tế lưu”
(Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng – Lý Bạch)
Từ láy điệp điệp thông thường điệp điệp được sử dụng để chỉ vật chất hoặc hình ảnh cụ thể nhưng ở câu thơ này lại được sử dụng chỉ tâm trạng của thi nhân. Đó là nỗi buồn liên tục vô cùng vô tận khôn nguôi tạo dư ba cho lời thơ. Dòng sông lớn mang trong mình nỗi buồn lớn. Âm hưởng gợi lên cái bát ngát mênh mông có phần cổ kính sắp với thơ xưa
“vô tận trường giang cổn cổn lai”
(Đăng cao – Đỗ Phủ)
“Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”
Hình ảnh thuyền xuôi mái được đặt cạnh hình ảnh nước song song khiến cho con thuyền như đang buông xuôi mặc cho dòng nước xô đẩy. Hay đây cũng chính là số phận con người bất lực, buông xuôi mặc dòng đời xuôi ngược. Thuyền về nước lại: hai sự vật vốn gắn bó với nhau nhưng dặt trong tương quan dòng thơ như tách biệt với nhau.
Qua 2 đoạn thơ đầu người đọc cảm nhận được sầu trăm ngả là nỗi buồn vốn là một khái niệm trừu tượng chỉ xúc cảm tâm trạng con người nhưng trong phối hợp độc đáo “sầu trăm ngả” nỗi buồn như có hình có khối. Nỗi sầu trăm ngả ấy là của “thuyền về” hay của “nước lại”. Nghệ thuật đối lập con thuyền – nước song song, thuyền về – nước lại: nhằm nhấn mạnh sự đối lập giữa cái bé nhỏ và cái rộng lớn, ngược chiều chia cắt. Từ đó gợi dự cảm về một nỗi buồn chia ly.
“Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Để có được dòng thơ này tác giả đã phải trải qua 7 lần sửa chữa. Thông thường để diễn tả số phận con người, thi nhân sẽ sử dụng hình ảnh cái bèo. Nhưng hình ảnh cái bèo chỉ ngừng lại ở việc gợi lên một thế cuộc trôi nổi cập kênh vô định nhưng hình tượng cành củi ngoài những điều đó còn gợi được sự khô héo, thiếu sức sống.
Cách sắp xếp ngược với trật tự ngữ pháp thông thường đã tăng thêm sức biểu hiện, sức gợi của hình ảnh. Số phận con người nhỏ bé nay lại thiếu sức sống như một cành củi khô trôi nổi giữa dòng đời vô định không bờ bến. thế cuộc vô hạn nhưng kiếp người lại ngắn ngủi hữu hạn, chớp mắt đã tới bên kia cái dốc của thế cuộc.
Với tấm lòng sầu tư ngắm nhìn cảnh ấy, thi sĩ cảm thấy nỗi buồn của mình cũng đang trải ra từng đợt điệp điệp, dòng sông gợi những xao xuyến trong lòng người. Nghệ thuật ẩn dụ đã khiến sóng sông hòa với sóng lòng, những đợt sóng trên sông triền miên, vô tận như hữu hình hóa những gợn buồn trong người, nhẹ nhõm mà mênh mang không dứt.
Ta trông thấy thi sĩ thường ẩn đằng sau cái mênh mông sóng nước, không như những thi sĩ Mới thường thể hiện cái tôi của mình. Nhưng những thi nhân xưa tìm tới thiên nhiên để mong có thể hòa nhập, giao cảm, Huy Cận tìm về với thiên nhiên để thể hiện nỗi suy tư về biết kiếp người.
Từ không gian rộng lớn mông mênh của sóng nước, tầm nhìn khởi đầu thu hẹp dần thành quang cảnh bờ bến. Nhưng vẫn nằm trong nỗi buồn sầu vắng miên man.
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
Ở câu thơ đầu giải pháp đảo ngữ phối hợp với việc sử dụng từ láy lơ thơ càng tăng thêm sự ít ỏi đơn chiếc của cảnh vật. văn pháp chấm phá đã diễn tả thành công không gian rộng lớn gợi lên nỗi buồn man mác thấm đẫm vào lòng người. Dòng thơ đa số là thanh bằng gợi một tiết điệu nhẹ nhõm khiến ta có cảm tưởng tượng như một tiếng thở dài của đất trời.
Ở câu thơ “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều” vang lên như một thanh âm trong trẻo vang lên nhưng không phá tan đi sự đơn chiếc lạnh lẽo của bản nhạc buồn mà càng khắc họa thêm nỗi sầu nhân thế ấy. “Đâu” là đại từ phiếm chỉ khiến cho âm thanh tư xa vang vọng lại như thực lại như ảo.
“Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
(Thu điếu – Nguyễn Khuyến)
“Làng xa” đã xác định không gian nguồn của âm thanh. Còn “Vãn chợ chiều” xác định thời gian. Âm thanh từ xa vang vọng lại không phải là tiếng cười nói xôn xao mà là âm thanh còn sót lại của một phiên chợ chiều đã tan người.
“Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
“Nắng xuống trời lên” sự vận chuyển ngược hướng của hai đối tượng vốn gắn bó nhịn nhường như cùng tồn tại trong một khoảng không khiến cho không gian được kéo giãn hết mức để tương ứng với sông dài trời rộng. Còn “sâu chót vót” là một phối hợp từ độc đáo sáng tạo của Huy Cận diễn tả được độ cao nhịn nhường như tới vô tận, tác giả cảm nhận bầu trời nhịn nhường như được phản chiếu qua dòng sông.
Mặt khác, sâu chót vót tương ứng với nắng xuống trời lên. Vì nắng xuống nên sâu vì trời lên nên chót vót. HÌnh ảnh “bến cô liêu” gợi sự quạnh vắng vẻ. Trước không gian ấy tâm trạng con người nhịn nhường như cũng trở nên rộng mở, nỗi buồn nhịn nhường như lan tỏa tràn ngập cả trời đất. Không chỉ là vòm trời phản chiếu vào lòng sông mà còn gợi lên nỗi buồn đơn chiếc không đáy của hồn người trước cái vũ trụ vô cùng.
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy con người càng nhỏ bé đơn chiếc, chơ vơ giữa vũ trụ mông mênh. Hai câu thơ của Huy Cận mới đọc qua tưởng chừng chúng không có quan hệ gì với nhau bởi không gian địa lí và phương thức câu thơ. Nhưng thực ra chúng đều cộng hưởng với nhau để làm vượt trội lên cái đơn chiếc, lạnh giá, lụi tàn của những kiếp người.
Bài thơ mang một nỗi buồn thấm đẫm vào cả không gian thời gian. Bức tranh thiên nhiên trong Tràng giang vừa có sự vận động, vừa hữu hình vừa vô hình, thời gian, không gian phụ họa, hài hòa với nhau khiến cho cảnh vật càng lúc càng âm u, xa vắng, xúc cảm càng nặng nề. Nỗi buồn của cảnh vật khiến cho lòng người càng thêm cô quạnh hay chính nỗi buồn của lòng người khiến cho không gian cũng nhuốm màu u ám.
Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang nói riêng hay toàn tác phẩm nói chung, ta thấy đó là nỗi sầu của người dân thuộc địa bị mất chủ quyền. Nỗi buồn ấy hòa vào cảnh vật vô hạn hoang vắng tạo nên một nỗi buồn mênh mang thấm thía. Từ đó, ta thấy được tấm lòng tha thiết với cảnh vật thiên nhiên và tình yêu quốc gia thầm kín của tác giả.
Bài thơ mở ra bằng một quang cảnh thiên nhiên hùng vĩ nhưng cô quạnh và khép lại bằng một bức tranh đầy tâm trạng. Trong quang cảnh thiên nhiên rợn ngợp ấy, con người thật nhỏ bé, chỉ như một cánh chim lẻ loi giữa bầu trời rộng lớn, như một hạt cát giữa sa mạc mênh mông. Đứng trước quang cảnh ấy con người không thể không cảm thấy đơn chiếc cần kiếm tìm một lợi thế. Không gian vừa thấm đẫm phong vị thơ Đường vừa mang những nét riêng của Huy Cận. Điều đó đã tạo nên vẻ đẹp cho bài thơ.
Phân tích 2 khổ đầu bài Tràng giang – Mẫu 11
Huy Cận là một thi sĩ lớn, là một trong những đại biểu xuất sắc trong phong trào thơ mới với hồn thơ ảo não, vừa hàm xúc vừa giàu chất suy tư triết lý. Tiêu biểu cho phong cách thơ Huy Cận là thi phẩm Tràng Giang. Đây không những là bài thơ đặc sắc nhất trong tập thơ Lửa Thiêng (1940) mà còn là tuyệt bút của thơ ca Việt Nam hiện đại. Trong đó hai khổ thơ đầu là đoạn thơ hay nhất thể hiện một cách tinh tế nỗi buồn, nỗi đơn chiếc của thi sĩ trước bức tranh thiên nhiên Tràng Giang mênh mông sóng nước.
Bài thơ có tên là Tràng Giang nên ngay từ câu thơ trước tiên chúng ta đã bắt gặp hình ảnh sóng nước rất thân thuộc:
“Sóng gợn Tràng Giang buồn điệp điệp” …
Với văn pháp liên tưởng độc đáo, thi sĩ nhìn những đợt sóng nhấp nhô trôi dạt vào bờ mà liên tưởng tới những con sóng lòng cũng triền miên dằng dai. Phải chăng có bao nhiêu gợn sóng trên dòng Tràng Giang thì có bấy nhiêu nỗi buồn trong lòng thi sĩ. “Buồn điệp điệp” là nỗi buồn nhẹ nhõm nhưng da diết, dằng dai khuôn nguôi. Có thể nói cái tài của Huy Cận là chỉ trong một câu thơ ngắn mà chất chứa, hòa ước nguyện cả hai con sóng: Sóng nước (Sóng gợn Tràng Giang) và sóng lòng (buồn điệp điệp) khiến ta có cảm nhận nỗi buồn của tác giả tỉ hòa tan vào sóng nước và cùng với sóng nước mà lan tỏa trên dòng chảy dài.
Trong dòng tâm trạng ấy thi sĩ nhìn thấy sự đối lập nghiệt ngã trước những hình ảnh vốn thân thuộc:
“Con thuyền xuôi mái nước song song” ….
Theo quy luật tự nhiên thuyền và nước vốn là những sự vật luôn gắn bó, đi đôi với nhau, nước chảy thuyền trôi, còn ở đây, hình ảnh thuyền và nước là hai hình ảnh song song, dưỡng lại sắp gũi, gắn bó nhưng hóa ra lại chia lìa, xa rời. Trong văn học Việt Nam xưa, sự xuất hiện của con thuyền, mặt nước, bến sống thường chỉ sự quyến luyến thương nhớ.
“Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”
Còn hình ảnh con thuyền, dòng nước trong câu thơ Huy Cận lại phó mặc, buông xuôi tới hững hờ. Sở dĩ có sự khác nhau tới tương tự là vì dưới cái nhìn của thi sĩ, dòng sông càng rộng lớn bao nhiêu thì con thuyền càng trở nên nhỏ bé bấy nhiêu. Trên dòng chảy càng mênh mông thì con thuyền càng trở nên cô độc, lẻ loi, đáng thương, đáng tội nghiệp bấy nhiêu. Với thủ pháp đối lập, thi sĩ đã gây được sự chú ý giữa cái hữu hạn của con thuyền và cái vô hạn của dòng sông, giữa cái tôi đơn chiếc của thi sĩ trước vô hạn mênh mông của thế cuộc. tới với câu thơ thứ ba ta càng cảm nhận rõ nét hơn sự đối lập chia lìa hững hờ xa rời giữa thuyền và bến.
“Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả”…
thi sĩ đã khéo léo sử dụng giải pháp tiểu đối thuyền về nước lại để diễn tả sự chia ly giữa thuyền và nước. Hai động từ “về” và “lại” xuất hiện trong một câu thơ diễn tả đi lại ngược chiều, và sự chia lìa giữa “thuyền xuôi – nước ngược”, giữa kẻ ở – người đi khiến người đọc cũng cảm nhận cả câu thơ những nỗi buồn, nỗi sầu nhân thế. Nỗi sầu vốn vô hình, trừu tượng nhưng đặt trong không gian trăm ngã bỗng trở nên cụ thể và có tầm vóc lớn lao. Đặc biệt nỗi sầu ấy càng được đẩy lên cao tới đỉnh điểm khi có sự xuất hiện của một hình ảnh rất mới lạ gây ấn tượng mạnh mẽ mà ta hiếm gặp trong thơ xưa.
Phân tích 2 khổ đầu bài Tràng giang – Mẫu 12
Huy Cận là một tác giả nổi tiếng của làng thơ Mới, trong đó ông được biết tới với một hồn thơ “cổ điển nhất”. Ông đã từng tâm sự “Trước cách mệnh, tôi thường có thú vui vào chiều chủ nhật hàng tuần đi lên vùng đê Chèm để ngoạn cảnh sông Hồng. Phong cảnh sông nước đẹp gợi cho tôi nhiều xúc cảm.” Và bài thơ Tràng giang đã được ra đời vào một chiều lãng mạn tương tự của Huy Cận, tác phẩm được in trong tập Lửa Thiêng (1940). Không chỉ có cảnh đẹp của thiên nhiên quốc gia, Tràng giang còn chứa đựng tâm trạng, nỗi niềm sâu kín của người thi sĩ. Điều đó được thể hiện rất rõ qua 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang.
Thơ là một thể loại mang nhiều ý tứ vì vậy người viết thơ ít bao giờ thể hiện ngay những suy tư của mình trên bề mặt con chữ mà họ thường mượn cảnh thiên nhiên để ngụ tình, sau đó sàng lọc qua từng từ ngữ. Bởi vậy muốn hiểu hết dụng ý của thi sĩ, người đọc phải thật chậm rãi “tháo từng lớp vỏ”, có tương tự mới chạm tới được tầng sâu nhất mà không khiến nó bị “trầy xước” hay “vỡ bể”. Huy Cận cũng không ngoại lệ, mở đầu bài thơ ông đã sử dụng những hình ảnh thân thuộc: con thuyền, dòng sông để từ đó thể hiện xúc cảm của mình:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.”
Lặp lại vần “ang” trong “tràng giang”, tác giả cho thấy một không gian trải dài, rợn ngợp, đây cũng là điểm vượt trội cho phong cách thơ của Huy Cận. Ngay sau đó tâm trạng của thi sĩ được mở ra với “buồn điệp điệp”. Nỗi buồn bây giờ không phải một cái gì đó mung lung, mơ hồ mà đã được cụ thể hóa, nó như từng đợt sóng đang gối vào nhau trào dâng, cứ thế không ngớt vỗ vào bờ. Đọc câu thơ, ta biết được nỗi buồn ấy chẳng dấy lên trong thời gian ngắn mà âm ỉ kéo dài, tựa như sẽ tồn tại vĩnh cửu. Từ ‘song song” trong câu thơ sau gợi nên hình ảnh hai vật, hai toàn cầu nằm cạnh nhau nhưng không bao giờ có sự va chạm, có sự sắp gũi nhưng chẳng bao giờ gặp gỡ. Ở đây tác giả tỉ muốn nhấn mạnh sự đơn lẻ, cô độc của con thuyền trên dòng sông đồng thời cũng chính là sự đơn chiếc của con người bên dòng đời.
Từ trước tới nay, thuyền và nước là hai sự vật luôn gắn bó mật thiết hế nhưng trong Tràng giang của Huy Cận chúng lại hờ hững tách rời nhau:
“Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
“Thuyền về” nhưng “nước lại”, hoạt động trái chiều, lạc nhịp này gợi nên sự xa rời để từ đó mang lại cảm giác đơn chiếc, mất mát “sầu trăm ngả”, nhìn ở đâu cũng chỉ thấy buồn bã, sầu thương. Có thể nói rằng trung tâm của khổ thơ đầu chính là câu “củi một cành khô lạc mấy dòng” và ‘củi một cành khô” là hình ảnh độc đáo bởi trong thơ ca xưa nay, nhất là thơ trung đại khi chất liệu thơ được đưa vào đều phải được gọt giũa, lựa chọn lọc như tùng, cúc, trúc, mai chứ ít có sự vật đời thường, giản dị như củi khô. không những thế tác giả đã sử dụng giải pháp đảo ngữ và sàng lọc những từ đơn làm cho câu thơ như bị gãy gập, rời rạc, mất đi sự liên kết. Từ “lạc” ở đây được sử dụng rất đắt, nó cho ta thấy đâu đó một thân phận đơn chiếc bị đẩy đưa ngoài ý muốn, chơ vơ giữa bao dòng nước xiết không biết trôi về nơi đâu. Hình ảnh đặc biệt này chính là ẩn dụ cho số kiếp lênh đênh, lạc lõng của con người giữa nhân gian rộng lớn, để từ đó nỗi buồn cứ trùng điệp chồng chất.
Sang tới khổ thơ thứ hai, tầm nhìn của thi sĩ đã vượt xa khỏi những gì trước mắt để một không gian hoang vắng, tiêu điều từ từ xuất hiện:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Đọc những câu thơ này của Huy Cận, ta nhớ tới quang cảnh vắng lặng tương tự trong Chinh Phụ ngâm:
“Non kì quạnh quẽ trăng treo,
Bến Phì gió thổi quạnh mấy gò.”
Ngọn gió quạnh này đã vượt không gian và thời gian, xuất hiện thêm một lần nữa để làm buồn lòng người thi sĩ. Từ láy “lơ thơ” được tác giả đưa lên đầu câu nhằm nhấn mạnh sự thưa thớt, rời rạc của cảnh vật, có mấy hòn đất nhỏ mọc trên dòng “Tràng giang” và trên những hòn đất ấy là những lau và sậy mỗi khi có cơn gió thổi qua ngả nghiêng tách rời, tiêu điều hiu hắt. Qua câu thơ tiếp theo, ta bắt gặp được một không gian mang “khá người” là chợ, chợ gợi nên bao tiếng mua bán sôi động, là tượng trưng cho đời sống kinh tế của một vùng thế nhưng ở đây chợ cũng chỉ ở đâu đó vang vọng không rõ, sự sống đã đi vào thế tĩnh, không còn xô người yêu sôi động, thể hiện qua từ “vãn”. Nguyễn Trãi cũng đã từng viết về chợ nhưng chợ của ông lại náo nhiệt và đông đúc:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ.”
Câu thơ của Huy Cận buồn nhưng tinh tế, ông đã khéo léo lấy cái động để nói cái tĩnh, trình bày tiếng chợ vãn chiều để gợi lên sự vắng lặng của không gian, qua đây thi sĩ muốn bộc lộ mong muốn được giao hòa, giao cảm với con người dù chỉ bằng thính giác. Tìm người người chẳng thấy, tác giả tiếp tục gửi gắm tâm vào thiên nhiên cảnh vật để thơ buồn càng buồn hơn:
“Nắng xuống trời lên sâu chót vót,
Sông dài trời rộng bến cô liêu.”
Không gian tới đây đã được tác giả mở rộng ra ba chiều là chiều cao, chiều rộng, chiều dài và thậm chí có cả độ sâu. Theo cách diễn đạt thông thường người ta thường nói “cao chót vót” thế nhưng Huy Cận lại sử dụng “sâu chót vót”, ông đã lấy chiều cao để đo chiều sâu, một điều chưa từng có tiền lệ để người đọc phải ngạc nhiên rằng thật tinh tế và độc đáo. Trong cái mông mênh, vô tận của vũ trụ là hình ảnh nhỏ bé, cô độc của con người, nhân vật trữ tình ở đây như bị cuốn sâu vào trong cõi đời tun hút, bị rợn ngợp trước không gian vô tận cùng. Dù không có từ ngữ nào nhắc tới con người ở đây nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được đó là một cá thể nhỏ bé, cô độc, lẻ loi tới tội nghiệp. Hai chữ “cô liêu” cuối đoạn thơ được viết ra với âm hưởng man mác một lần nữa gợi lên nỗi buồn nhân thế, rằng sự sống quá nhỏ nhoi và hữu hạn còn vũ trụ thì vô hạn, không ngừng mở rộng tới vô cùng. Nỗi buồn của con người đã lan tỏa khắp không gian, bao trùm lên mọi cảnh vật. nếu như khổ thơ thứ nhất là “cái nhấp nháy” cho nỗi buồn thì tới khổ thơ thứ hai này tâm tư của thi sĩ đã được bộc lộ rõ hơn, sâu sắc hơn. Đó không phải là nỗi buồn của tư nhân Huy Cận mà là xúc cảm chung của cả một thế hệ, đặc biệt là giới văn nghệ sĩ đầu thế kỉ XX.
Tràng giang là bài thơ có sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa văn pháp cổ điển và hiện đại. Trong đó cái cổ điển được thể hiện ở thể thơ, cách đặt nhan đề và việc sử dụng văn pháp tả cảnh ngụ tình. Còn hiện đại là ở chỗ xây dựng thi liệu và cách sử dụng từ mới lạ như “sâu chót vót”. Chỉ với hai khổ thơ đầu của bài, ta đã thấy được tài năng của Huy Cận qua cách lựa chọn lọc từ ngữ vô cùng đắt giá và cách ngắt nhịp thơ hiệu quả. Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta cảm nhận được cả buồn và đẹp, chúng hòa quyện vào nhau, tạo nên những xúc cảm khó nói thành lời. Chắc chắn rằng tác phẩm này của Huy Cận sẽ sáng mãi trong lòng những người yêu thơ ca dù thời gian có trôi, dòng đời không thôi xô người yêu, vội vã.